Þjóðmál - 01.09.2015, Blaðsíða 57

ÞJÓÐMÁL hausthefti 2015 55
annarri fundargerðinni segir starfandi formaður
nefndarinnar orðrétt:
„Ríkið vill friðþægja kröfuhöfum eins og
auðið er.“
Bent hefur verið á að þessi ummæli urðu
leiðarstef nefndarinnar og áttu eftir að hafa
afdrifaríkar afleiðingar í för með sér.
Höfundur innti Lilju Mósesdóttur, fyrrverandi
þingmann Vinstri grænna, álits á því hvers
vegna hún teldi að vinstristjórnin hefði sýnt
svo mikla undanlátssemi gagnvart kröfuhöfum
föllnu bankanna. Hún telur að meðal annars
hafi verið vanþekkingu um að kenna. Þá hefðu
völd embættismannakerfisins verið of mikil að
hennar mati og fannst henni sem Þorsteinn
Þorsteinsson hefði Steingrím J. Sigfússon „í
vasanum“, en Þorsteinn var ráðgjafi stjórnvalda
vegna samninga við kröfuhafa. Lilja bætir við:
„Ýmsir utan stjórnmálanna höfðu mikil áhrif.“
Hún segir að þeirra á meðal sé Þórólfur
Matthíasson prófessor sem hafi verið „eins og
grár köttur“ í fjármálaráðuneytinu hjá Stein-
grími. Þingmenn Vinstri grænna hafi lítt verið
upplýstir um viðræðurnar við kröfuhafa:
„Við héldum að það væri verið að semja um
skuldalækkun til almennings.“
Þegar hún og fleiri þingmenn hafi spurst
fyrir um málið hafi þeim ítrekað verið tjáð að
þessi mál væru „á viðkvæmu stigi“ og við það
sat. Þess má geta að í slitastjórn Kaupþings sat á
þessum tíma Theódór Sigurbjörnsson, löggiltur
endurskoðandi, sem verið hefur endurskoðandi
reikninga Vinstri grænna frá stofnun.
Höfundur hefur einnig borið þessi mál undir
Jón Bjarnason, fyrrverandi ráðherra Vinstri
grænna. Hann segir að kapp forystumanna
flokksins að komast í ríkisstjórn hafi borið þá
ofurliði. Stefnumálin hafi ekki verið afgreidd
pólitískt innan þingflokks.
Frá fyrsta degi minnihlutastjórnarinnar var
ákveðið að ýmis mál, þar með talið samningar
við kröfuhafa, skyldu leyst „faglega“ og „tækni-
lega“ og áttu þá ekki lengur að vera pólitísk,
þrátt fyrir að stjórnmálamenn gætu vitaskuld
ekki varpað af sér pólitískri ábyrgð. Skipan
utanþingsráðherranna hafi verið af þessum
rótum runnin, en hún mun hafa verið afar
umdeild innan Vinstri grænna. Jón bætir því við
að þingmenn flokksins hafi ekki haft yfirsýn yfir
hin „faglegu“ og „tæknilegu“ mál og verið kaf-
færðir í skjalaflóði.
Horfið frá Brussel-viðmiðunum
Í kjölfar falls viðskiptabankanna haustið 2008
fékk ríkisstjórn Geirs H. Haarde því framgengt
að stórveldin á meginlandi Evrópu settu
svokölluð Brussel-viðmið, en í þeim fólst að
tekið yrði tillit til fordæmalausra aðstæðna á
Íslandi og tryggt að Íslendingar gætu endurreist
efnahagskerfi sitt og fjármálakerfi um leið. Þá
kæmi Evrópusambandið að lausn deilna um
innstæðutryggingar. Brussel-viðmiðin urðu
grundvöllur fyrirgreiðslu Alþjóðagjaldeyris-
sjóðsins hér á landi, en þeim var ýtt til hliðar
þegar minnihlutastjórnin tók við völdum.
Athygli vekur að fáeinum dögum fyrir stjórnar-
skiptin sagði Steingrímur J. Sigfússon í grein í
Morgunblaðinu, og vísaði til álits lögfræðinga,
að hlutverk innlánatryggingakerfa samkvæmt
Evróputilskipunum hefði aldrei verið að takast
á við allsherjar bankahrun. Afstaða stjórnvalda
var nú gerbreytt og gengið út frá því að Íslend-
ingum bæri að greiða svokallaðar „Icesave-
skuldir“.
Í tíð ríkisstjórnar Geirs H. Haarde var Icesave-
málið á könnu forsætis- og utanríkisráðuneyta
og það undirstrikaði að litið væri á málið sem
milliríkjamál, en ekki beinlínis viðræður um
skuldauppgjör. Með nýrri ríkisstjórn var málinu
komið á forræði fjármálaráðuneytis og Svavari
Gestssyni, fyrrverandi formanni Alþýðubanda-
lagsins, falið að annast það fyrir hönd
fjármálaráðherra. Baldur Guðlaugsson hafði ver-
ið fulltrúi fjármálaráðuneytis í viðræðunefndinni
fyrir stjórnarskiptin, en Steingrímur J. skipaði
Indriða H. Þorláksson í hans stað.
Skipan Svavars vakti undrun margra, en hann
átti að baki langan frama í forystusveit íslenskra
sósíalista og var fyrstur þeirra til að hljóta sendi-
herratign. Hann gegndi því embætti í Svíþjóð
og Danmörku, en var fyrst skipaður ræðis-
maður í Kanada. Sverrir Haukur Gunnlaugsson,
sendiherra í Lundúnum, hafði áður komið að
Icesave-málinu og vekur athygli að hann var
ekki fenginn til að sitja í samninganefndinni. Í
utanríkisráðuneytinu töldu menn þó skýringu
þessa vera að Svavar vildi ekki fá annan sendi-
herra í nefndina til að draga ekki athyglina frá
sér. Svavar ætlaði sér heiðurinn af „glæsilegri
niðurstöðu“ málsins.
Guðfríði Lilju Grétarsdóttur, þingmanni Vinstri
grænna, brá mjög við þær fregnir að Svavari
væri fengið þetta verkefni. Hún leit svo á að
flokkurinn væri með þessu að halda því „pólitíska