Þjóðmál - 01.09.2015, Blaðsíða 91

ÞJÓÐMÁL hausthefti 2015 89
og í krumpuðum gráum jakkafötum. Við Vadím
borðuðum hádegisverð með honum á ítölsk-
um veitingastað sem hét Dorian Grey og var
handan Moskvuárinnar, beint á móti Bolotnaja-
torgi. Eftir hefðbundið kynningarspjall sagði
ég opinskátt: „Okkur langaði til að tala við þig
vegna þess að við erum að reyna að komast að
því hverju er stolið frá Gazprom. Þú ert einn af
sérfræðingunum í greininni og ég velti fyrir mér
hvort þú vildir deila einhverju af vitneskju þinni
með okkur?“
Maðurinn þagði um stund og ég hugsaði
með mér að ég hefði ef til vill farið yfir strikið.
Síðan færðist bros yfir andlit hans. Hann lagði
hendurnar á hvítan borðdúkinn og hallaði
sér fram. „Það gleður mig að þið skulið spyrja.
Stjórn Gazprom er stærsta samsafn glæpamanna
sem hægt er að ímynda sér. Hún stelur öllu.“
„Eins og hverju?“ spurði Vadím.
„Tökum Tarkosaleneftegaz sem dæmi,” sagði
maðurinn og barði í borðið með skeið. „Þeir
tóku það út úr Gazprom.“
Vadím spurði: „Hvað er Tarko...“
„Tarko Saley,“ greip maðurinn fram í. „Það er
gassvæði á Jamal–Nenets svæðinu. Þar eru um
það bil 400 milljarðar rúmmetra af gasi.“
Vadím dró upp reiknivél og breytti þessari
tölu í föt af olíuígildi. Talan sem hann fékk, 2,7
milljarðar olíufata, fól í sér að lindir Tarko Saley
voru stærri en lindir bandaríska fyrirtækis-
ins Occidental Petroleum, sem metið var á 9
milljarða dala. Ég er ýmsu vanur en ég varð
hneykslaður við tilhugsunina um að fyrirtæki
sem var 9 milljarða dala virði hefði verið tekið
út úr Gazprom. Þegar maðurinn hélt áfram að
segja okkur frá smáatriðum nefndi hann nöfn
og dagsetningar og sagði okkur frá öðrum
gassvæðum sem hefði verið stolið. Við spurðum
allra þeirra spurninga sem við gátum látið
okkur til hugar koma og það sem við skráðum
hjá okkur fyllti sjö blaðsíður í minnisbókinni
okkar. Eftir tvær klukkustundir urðum við að
ljúka hádegisverðinum því að annars hefði
maðurinn talað til eilífðar.
Án þess að vita það hafði ég fyrir tilviljun
rambað á eitt mikilvægasta menningarfyrirbæri
Rússlands áranna eftir hrun Sovétríkjanna,
ört vaxandi ójöfnuðinn. Á sovéttímanum var
auðugasti maður Rússlands um það bil sex
sinnum auðugri en sá fátækasti. Þeir sem sátu í
stjórnmálanefnd Kommúnistaflokksins bjuggu
í stærri íbúðum en aðrir, höfðu bíl og snoturt
sumarhús til umráða en ekki miklu meira en
það. Árið 2000 var auðugasti maðurinn orðinn
250.000 sinnum auðugri en sá fátækasti. Þessi
ójöfnuður varð til á svo stuttum tíma að hann
eitraði sálarlíf þjóðarinnar. Fólk var svo reitt að
það var reiðubúið að tala við hvern sem var og
segja frá öllu sem það vissi.
Flestir fundir okkar með fólkinu á listanum
fóru nokkurn veginn á sömu lund. Við hittum
ráðgjafa úr gasgeiranum sem sagði okkur frá
öðru stolnu gassvæði. Við funduðum með hátt-
settum manni í gasleiðslufyrirtæki sem sagði
okkur að Gazprom hefði beint allri gassölu í
fyrrum Sovétríkjunum til vafasams milliliðar.
Við hittum fyrrum starfsmenn sem lýstu því
að Gazprom hefði lánað vinum stjórnarmanna
stórar fjárhæðir á vöxtum sem voru undir
markaðsvöxtum. Í heildina fylltum við tvær
minnisbækur af skaðlegum ásökunum um
þjófnað og svindl.
Þetta var sennilega mesti þjófnaður í allri
viðskiptasögunni, ef trúa mátti öllum upplýs-
ingunum sem við söfnuðum.
Bill Browder höfundur bókarinnar, Eftirlýstur, sem hefur
vakið gríðarlega athygli um allan heim.
Mynd: World Economic Forum