Þjóðmál - 01.09.2015, Blaðsíða 86

84 ÞJÓÐMÁL hausthefti 2015
á HS Orku og ON2) fyrir áform um nýtingu
jarðgufu, sem hann telur ósjálfbær, en flokkun
viðkomandi jarðgufuvirkjana í nýtingarflokk var
samþykkt í 2. áfanga Rammaáætlunar.
Það er skylt að geta þess , að 27. ágúst 2015
andmæltu Ólafur G. Flóvenz, forstjóri ÍSOR3)
og Guðni Axelsson, sviðsstjóri hjá ÍSOR4), rök-
semdum Gunnlaugs, sem sýnir, að um málefnið
ríkir fræðilegur ágreiningur, en í ljósi mikilvægis
málsins í bráð og lengd bar Verkefnisstjórn
Rammaáætlunar „að láta náttúruna njóta
vafans“, sem er reyndar alræmd klisja umhverfis-
ráðherra ríkisstjórnarinnar 2009-2013.
Gagnrýni Gunnlaugs var m.a. svo hljóðandi:
„Rammaáætlun um jarðvarma fór út af
sporinu, þegar hún skipti litlum lands-
væðum, eins og Reykjanesi/Svartsengi
annars vegar og Hengli hins vegar, upp í
marga virkjunarkosti, en hvort þeirra er í
eðli sínu aðeins einn virkjunarkostur. Þegar
kemur að stórfelldri nýtingu jarðvarma, eins
og raforkuvinnsla óhjákvæmilega er, með
borholum, sem geta teygt sig allt að þrjá
kílómetra niður í jörðina og mörg hundruð
eða þúsundir metra til hliðar frá borsvæðun-
um, þarf hver virkjun helgunarsvæði, sem
nær 10 km út frá virkjuninni, og sambæri-
lega virkjun mætti ekki setja nær en í 20 km
fjarlægð.“
Ekki er ástæða til að efast um jarðeðlisfræði-
leg rök hins virðulega eðlisfræðings að baki
þeirri kenningu, sem hann setur hér fram sem
almenna reglu, væntanlega varúðarreglu, því
að jarðlög, gleypni og gufuinnstreymi eru
auðvitað mismunandi frá einu landsvæði til
annars. Verður að ætla, að innan viðkomandi
sérfræðingahóps 2. áfanga um jarðgufuvirkjanir
hafi mönnum verið kunn téð varúðarregla, og
það er kyndugt, að Verkefnisstjórnin skyldi snið-
ganga hana með þeim hætti að setja Eldvörp
og Stóru-Sandvík, sem brjóta fjarlægðarreglu
Gunnlaugs á Reykjanesi, ásamt Hverahlíð,
Gráuhnúkum og Meitlinum á Hengilssvæðinu,
í nýtingarflokk. Þrír virkjunarkostir á Hengils-
svæðinu eru settir í biðflokk, en aðeins tveir í
verndarflokk, þ.e. Bitra og Grændalur. Í ljósi
þess, að umrædd tvö vinnslusvæði eru núna
alls ekki í jafnvægi, heldur dregur á köflum
óeðlilega mikið niður í þeim, er óvarlega fram
gengið að hálfu Verkefnisstjórnar um Ramma-
áætlun, áfanga 2, að gefa grænt ljós á svo
mikinn þéttleika, fjölda/km2 , jarðgufuvirkjana.
Í ljósi tregðu hennar við að setja vel rannsakaða,
hagkvæma og umhverfisvæna vatnsvirkjunar-
kosti í nýtingarflokk, vekja þessi vinnubrögð
tortryggni um hlutlægni Verkefnisstjórnar.
Síðar í grein sinni setur Gunnlaugur H. Jóns-
son fram skoðun um nýtingu og nýtni virkjana,
sem höfundur þessarar Þjóðmálagreinar hefur
iðulega viðrað á vefsetri sínu5) með hag komandi
kynslóða að leiðarljósi, þar sem sjálfbærni
nýtingarinnar er ekki örugg. Væri ekki úr vegi,
að atvinnuveganefnd Alþingis tæki nýtnikröfuna
til umræðu í því skyni, að þingið setji virkjunar-
fyrirtækjum lágmarkskröfur um heildarnýtni
virkjana.
Gefum Gunnlaugi, eðlisfræðingi, orðið:
„Það er góð orkustefna að framleiða raf-
magn, með jarðhita sem aukaafurð með
lághitanýtingu í hitaveitum, en það er
orkusóun að láta raforkuframleiðsluna hafa
forgang, og stýra álaginu á jarðhitasvæðin.
Þetta á einkum við á svæðum Orkuveitu
Reykjavíkur og Hitaveitu Suðurnesja, þar
sem orkuþörf [aflþörf – innskot höf.] vex um
tugi MW árlega, á sama tíma og gengið er
á jarðhitann með því að senda árlega meiri
varmaorku út í loftið um kæliturna en sem
nemur framleiddri raf- og varmaorku og
menga andrúmsloftið óhóflega í leiðinni.“
Undir þetta er heils hugar hægt að taka.
Þegar OS gefur út virkjunarleyfi, ætti hún að
Ekki er ástæða til að efast um jarðeðlis-
fræðileg rök hins virðulega eðlisfræðings
að baki þeirri kenningu, sem hann setur
hér fram sem almenna reglu, væntanlega
varúðarreglu, því að jarðlög, gleypni og
gufuinnstreymi eru auðvitað mismunandi
frá einu landsvæði til annars. Verður að
ætla, að innan viðkomandi sérfræðinga-
hóps 2. áfanga um jarðgufuvirkjanir hafi
mönnum verið kunn téð varúðarregla,
og það er kyndugt, að Verkefnisstjórnin
skyldi sniðganga hana með þeim hætti
að setja Eldvörp og Stóru-Sandvík,
sem brjóta fjarlægðarreglu Gunnlaugs á
Reykjanesi, ásamt Hverahlíð, Gráu-
hnúkum og Meitlinum á
Hengilssvæðinu, í nýtingarflokk.