Þjóðmál - 01.09.2015, Blaðsíða 78

76 ÞJÓÐMÁL hausthefti 2015
bönkum, sem hélt velli i miklu umróti í breskum
fjármálaheimi. Hann hafði aðsetur að 21 New
Street í Bishopsgate í fjármálahverfi Lundúna,
City. Velta hans árið 2003 var um þrír milljarðar
punda. Kaupþing hafði árið 2002 keypt lítið
fjármálafyrirtæki í Lundúnum, Brask & Company,
breytt nafninu í flýti af augljósum ástæðum
og hafið starfsemi í litlum mæli í nóvember.
Ármann Þorvaldsson var ráðinn forstöðumaður
Kaupþings í Lundúnum í apríl 2003, en hann
hafði áður stjórnað fjárfestingum Kaupþings
á Íslandi. Ármann náði strax tengslum við
umsvifamikla breska fjárfesta, en veitti einnig
íslenskum framkvæmdamönnum aðstoð við
fjármálaverkefni í Bretlandi. Kaupþing fékk
augastað á Singer & Friedlander árið 2003,
keypti talsvert af hlutabréfinu í bankanum og
gerði snemma árs 2005 tilboð í afganginn,
og var því tekið. Greiddi Kaupþing um £500
milljónir samtals fyrir bankann. Gerðist Ármann
Þorvaldsson forstjóri KSF, Kaupthing Singer
& Friedlander, í desember 2005. Næsta ár var
unnið að endurskipulagningu bankans, og voru
bækistöðvar hans fluttar í 1 Hanover Street í
vesturhluta Lundúna, West End. Gekk rekstur
bankans mjög vel árið 2006 og fyrri helming
ársins 2007, en hann fann strax fyrir lausafjár-
skortinum á alþjóðlegum mörkuðum haustið
2007. KSF brást við með því að leggja niður
deildir, selja eignir og minnka veltu. Einnig hóf
bankinn í febrúar 2008 að taka við innlánum á
„Kaupthing Edge“ netreikninga. Veitti breska
fjármálaeftirlitið, sem annaðist eftirlit með KSF,
tilskilin leyfi með því skilyrði, að laust fé næmi
ætíð 95% af innlánum.
Þar eð KSF var breskur banki, voru innstæður
tryggðar í Bretlandi. Við þessar tvíþættu aðgerðir
batnaði lausafjárstaðan, þegar leið fram á síðari
helming ársins 2008. En þá jukust erfiðleikar
móðurfélagsins á Íslandi. Eftir að lánshæfismat
íslensku bankanna hafði lækkað og lánalínur til
þeirra lokast, hafði Ármann Þorvaldsson sam-
band við breska fjármálaeftirlitið 30. september
2008 til að vekja athygli á þessari þróun og virkj-
aði einnig neyðaráætlun KSF um lausafjárskort.
Ætlunin var að selja eignir eins skjótt og auðið
væri (Ármann Þorvaldsson, 2009; Páll Hreinsson
o. fl., 2010, b. 7, k. 20, 161–2).
Löng og ströng fundahöld með yfirmönnum
KSF og starfsfólki breska fjármálaeftirlitsins
hófust 1. október og héldu áfram næstu
daga. Svo virðist sem þá fyrst hafi starfsfólk
fjármálaeftirlitsins tekið eftir því, að KSF hafði
í mars 2008 gert lausafjárskiptasamning við
móðurfélagið, Kaupþing á Íslandi. Samkvæmt
þeim samningi lánaði Kaupþing KSF röskan
einn milljarða punda til þriggja mánaða í senn,
en KSF endurlánaði Kaupþingi sömu upphæð
til eins dags í senn. Þannig gat KSF fært einn
milljarð punda sem laust fé í bókum sínum,
þótt hvorki hefði farið fé frá Íslandi til Bretlands
né frá Bretlandi til Íslands. Þetta hafði komið
skýrt fram í reikningum og skýrslum KSF til
breska fjármálaeftirlitsins. Einnig gerði starfsfólk
fjármálaeftirlitsins athugasemdir við það, að
KSF hafði lagt til £500–600 milljónir í veðköll
(kröfur um auknar tryggingar eða lækkun
lána gegn sömu tryggingum) á Kaupþing, en
við það hafði lausafjárstaðan versnað. Nú var
hún undir því, sem kveðið hafði verið á um,
þegar KSF fékk leyfi til að safna netinnlánum.
Aðspurður kvaðst Ármann ekki telja, að KSF
gæti dregið milljarð punda á gjaldeyrisskipta-
samninginn við Kaupþing. Bankinn gæti ef
til vill fengið £300–400 milljónir þaðan, en
yrði síðan að selja eignir til að auka laust fé.
Fjármálaeftirlitið sendi sveit manna inn á
skrifstofu KSF næsta morgun, föstudaginn
3. október, til eftirlits og skoðunar og gaf út
tilskipun um, að KSF yrði að leggja öll innlán
frá og með 2. október inn á sérstakan reikning í
Englandsbanka. Sheila Nicoll frá fjármálaeftirlit-
inu breska tilkynnti Ármanni, að eftirlitið myndi
loka bankanum, bærist ekki viðbótarfé frá
Íslandi. Þennan dag voru £100 milljónir færðar
frá Kaupþingi til KSF. En nú virtust breskir ráða-
menn telja, að lausafjárskortur KSF væri vegna
þess, að fé hefði verið laumað til Íslands. Gordon
Brown forsætisráðherra ætlaði að hringja í
Geir H. Haarde, starfsbróður sinn á Íslandi, en
kom því ekki við sökum anna, og gerði Alistair
Fé flæddi út af reikningum hjá KSF þessa
daga, og jókst straumurinn 7. október,
þegar bresk yfirvöld lokuðu Heritable
Bank og útibúi Landsbankans í
Lundúnum. Forstjóri fjármálaeftirlitsins,
Hector Sants, hafði samband við Hreiðar
Má Sigurðsson, bankastjóra Kaupþings,
og kvað eftirlitið loka KSF, fengist ekki
meira lausafé. Fékk Kaupþing frest
fram á miðvikudagsmorgun.