Þjóðmál - 01.09.2015, Blaðsíða 81

ÞJÓÐMÁL hausthefti 2015 79
skyndilega mánudaginn 6. október, enda hafði
Ármann Þorvaldsson skýrt út fyrir starfsfólki
fjármálaeftirlitsins, um hvað málið snerist
(Ármann Þorvaldsson 2009). Þessi rannsókn
tók þrjú og hálft ár, og henni lauk með því, að
fjármálaeftirlitið varð að láta öll sakarefni niður
falla nema það eitt, að Ármann Þorvaldsson
hjá KSF og þeir Sigurður Einarsson og Hreiðar
Már Sigurðsson hjá Kaupþingi hefðu ekki sýnt
nægilega árvekni dagana frá 30. september
til 2. október 2008, þegar ljóst mátti verða, að
alvarlegur lausafjárskortur væri skammt undan
hjá KSF. Fengu þeir áminningu frá fjármálaeftir-
litinu og lofuðu í sátta skyni að taka ekki að sér
störf í fjármálaheiminum í fimm ár frá október
2008 að telja. Tekið var fram í áminningunni,
að lausafjárskort KSF mætti ekki rekja til þessa
aðfinnsluefnis og að Ármann Þorvaldsson hefði
veitt aðstoð eftir megni við rannsóknina (FSA,
2012). Efnahagsbrotadeild bresku lögreglunnar,
Serious Fraud Office, hóf einnig rannsókn á KSF,
en tilkynnti í október 2012, að henni hefði verið
hætt vegna „skorts á gögnum“ (SFO, 2012).
Niðurstaða og umræður
Seðlabankinn tapaði að minnsta kosti €275
milljónum, 42 milljörðum íslenskra króna, á því,
hversu illa tókst til um sölu FIH banka haustið
2010. Þegar bresk stjórnvöld lokuðu Heritable
Bank 7. október 2008, er líklegt, að tapast hafi
að minnsta kosti £200 milljónir eða 40 millj-
arðar íslenskra króna. Þegar bresk stjórnvöld
lokuðu KSF 8. október 2008, kunna að hafa
tapast um £500 milljónir eða 100 milljarðar
íslenskra króna. Samtals nemur tapið af endalok-
um þessara þriggja fyrirtækja þá 182 milljörðum
króna, ef varlega er farið í áætlanir, en nálægt
200 milljörðum við hærra mat. Er þá ótalin sú
ósýnilega sóun, sem þessar aðgerðir höfðu í för
með sér. Í Danmörku stefndu kaupendur FIH
banka ekki að því að hámarka endurheimtur
af lánum til langs tíma, heldur að safna öllu
mögulegu tapi saman á tímabilið, sem kaup-
samningurinn milli þeirra og hinna íslensku
seljenda náði til. Þetta hefur eflaust líka valdið
óþörfum kostnaði hjá mörgum viðskiptavinum
bankans. Í Bretlandi fóru verðmæti ekki aðeins
í súginn í andvirði hinna tveggja bresku banka,
sem tapaðist allt, heldur líka í ótrúlega dýrum
rannsóknum, málaferlum og kostnaði skipta-
ráðenda og lögfræðinga. Þetta tap var síður
en svo óhjákvæmilegt. Þótt dönsk stjórnvöld
hafi valdið einhverju um hið mikla tap Íslend-
inga með því að setja þeim úrslitakosti haustið
2010, hefði eflaust mátt hnika einhverju til um
afstöðu þeirra. Framkoma breskra stjórnvalda
var hins vegar önnur en gömul vinaþjóð Breta
í norðri átti að gera ráð fyrir. Heritable Bank
og KSF voru breskir bankar, greiddu skatta í
Bretlandi, veittu íbúum á Bretlandi vinnu og
fjárfestu í Bretlandi. Ásakanir breskra ráðherra
um ólöglegar milli-færslur til Íslands reyndust
haldlausar. Ekkert saknæmt kom heldur í
ljós í rekstri Heritable Bank og KSF þrátt fyrir
umfangsmiklar og langvinnar rannsóknir.
Ein hugsanleg skýring á aðgangshörku breskra
stjórnvalda er sú, sem Mark Sismey-Durrant
(2014) nefnir, að þau hafi viljað leiða athygli frá
því, að þau voru á sama tíma í október 2008
að verja stórfé til að bjarga bönkum, sem í
raun voru gjaldþrota. Gott dæmi er Bradford &
Bingley. Bresk stjórnvöld notuðu £46 milljarða
til að bjarga þeim banka, og af þeirri upphæð
hafa aðeins £14 milljarðar skilað sér, svo að
útgjöld skattgreiðenda af þessari björgun nema
£32 milljörðum (National Audit Office, 2015).
Hins vegar er ljóst af atburðarásinni, að líklega
hefði Heritable Bank ekki vantað nema um
£20 milljóna lán til að halda áfram rekstri, og
KSF þurfti ef til vill um £1–2 milljarða að láni í
lausafé, sem var aðeins 3–5% af því, sem kostaði
breska skattgreiðendur að bjarga Bradford &
Bingley. Sjálfur segir Alistair Darling (2013), að
hann hafi ekki treyst íslenskum stjórnvöldum
eða bankamönnum. Það er eflaust rétt. En
voru stjórnendur Bradford & Bingley traustsins
verðir? Eða stjórnendur hollenska bankans
ING, sem fékk öll innlán Heritable Bank, Lands-
bankans og KSF endurgjaldslaust? Nokkrum
dögum síðar komst ING banki sjálfur í þrot
Seðlabankinn tapaði að minnsta kosti
€275 milljónum, 42 milljörðum íslenskra
króna, á því, hversu illa tókst til um sölu
FIH banka haustið 2010. Þegar bresk
stjórnvöld lokuðu Heritable Bank 7.
október 2008, er líklegt, að tapast hafi
að minnsta kosti £200 milljónir eða 40
milljarðar íslenskra króna. Þegar bresk
stjórnvöld lokuðu KSF 8. október 2008,
kunna að hafa tapast um £500 milljónir
eða 100 milljarðar íslenskra króna.