Þjóðmál - 01.09.2015, Blaðsíða 68

66 ÞJÓÐMÁL hausthefti 2015
þétt og markmiðið – meðvitað eða ómeðvitað
– er að reyna festa sem flesta í því svo úr verði
öryggisvefur – eins konar kóngulóarvefur fyrir
skjólstæðinga velferðarkerfisins sem erfitt er að
losna úr. Þessi aðferð átaksverkefna og sértækra
aðgerða takmarkast samt við það sem hægt
er að draga inn í ríkisreksturinn af verðmætum
annarra, þá ýmist í núinu sem skattheimta eða í
framtíðinni sem skuldsetning.
Sumir hafa farið á beit á högum erlendra
skattgreiðenda og reynt að útvega ýmis konar
styrki og aðstoð frá erlendum ríkissjóðum, t.d.
í nafni hörmunga eða viðvarandi fátæktar í
heimalandinu. Svokölluð þróunaraðstoð hefur
reynst mörgum stjórnmálamanninum dýrmæt
uppspretta fjár, sem að hluta til er send í
verkefni sem kaupa vinsældir innanlands, og að
hluta inn á eigin persónulega bankareikninga
stjórnmálamannanna í Sviss.
Sumir hafa farið í stríð sem hefur marga kosti
fyrir stjórnmálamanninn. Með réttum aðferðum
má fylkja almenningi á bak við stríðsrekstur-
inn í nafni þjóðarstolts og sjálfsvarnar og
deyfa þannig mótspyrnu við skattahækkun-
um, skuldsetningu og stríðstólasmíði. Stríð
afvegaleiða almenning og flytja athyglina frá
innanlandsvandamálum og að því hvað erlendi
andstæðingurinn er slæmur og árásargjarn.
Stríð réttlæta að margra mati skuldsetningu
og peningaprentun og skapa dýrðarljóma í
kringum leiðtoga ríkisvaldsins ef vel gengur.
Peningaprentunin hefur hins vegar reynst
vera það tæki sem stjórnmálamenn hafa tekið
hlýjast upp á arma sína. Fyrir um 100 árum var
gefin út bók[1] sem gaf þau skilaboð til stjórn-
málamanna að þeir gætu framleitt velsæld og
verðmæti með notkun peningaprentvélanna.
Ekki væri lengur nauðsynlegt að leggja fyrir,
spara og passa upp á kaupmátt peninganna.
Nei, núna væri bara hægt að prenta peninga,
lækka vexti og fá öll hjólin til að snúast í einu:
Neytendur kaupa, fyrirtæki fjárfesta og allir eru
ánægðir!
Sagan og hagfræðin hafa vitaskuld marg-
afsannað notagildi þessarar velferðarupp-
sprettu[2], en stjórnmálamenn og launamenn
þeirra í fræðasamfélaginu ríghalda í goðsögnina.
Ávinningurinn fyrir stjórnmálamanninn og
skjólstæðinga hans í bönkunum, viðskiptalífinu
og háskólasamfélaginu er auðvitað augljós.
Ríkisvaldið getur þanist út fyrir nýprentað fé og
veislan þarf aldrei að stoppa, a.m.k. ekki á þessu
kjörtímabili. Á meðan vona allir sem hlut eiga
að máli að bólan springi ekki fyrr en viðkomandi
aðilar eru komnir víðsfjarri í öruggt skjól, með
fulla vasa fjár eða umvafðir frægðarljóma, nema
hvoru tveggja sé.
En hvernig stendur á því að stjórnmálamenn
komast upp með að láta ríkisvaldið sjá um
framleiðslu peninga og einokun á verði þeirra
(t.d. í gegnum ákvörðun vaxtastigs og róttækar
breytingar á magni peninga í umferð)? Ein aðal-
ástæðan hlýtur að vera hið grugguga vatn sem
vísindin í kringum peninga liggja ofan í. Heilu
bækurnar eru vissulega til sem útskýra þau
vísindi í smáatriðum[3], en þær eru oft tormeltar
og skal engan undra að þær séu lesnar af fáum.
Í grunninn er málið samt einfalt: Nýprentaðir
peningar gera ekki annað en að veita fyrstu
eigendum þeirra aukinn kaupmátt á kostnað
þeirra sem fá peningana síðar í hendurnar
þegar verðlag hefur hækkað vegna rýrnandi
kaupmáttar þeirra, og senda röng skilaboð í
gegnum lækkandi vaxtastig um raunverulegt
umfang sparnaðar í samfélaginu. Hverjir eru
fyrstu notendur nýprentaðra peninga? Það er
hið opinbera sem framleiðir þá, bankarnir og
aðrir nátengdir hinni ríkisreknu peningafram-
leiðslu.
Nýprentað fé, sem eykur framboð af lánsfé
og þrýstir vöxtum á því niður, sendir líka röng
skilaboð en heppileg fyrir stjórnmálamenn í
leit að byggingarkrönum. Skilaboðin frá hinum
lágu vöxtum eru þau að mikill sparnaður sé
í boði sem má fjárfesta fyrir núna og sem
eigendur hans geta seinna nýtt sér til að kaupa
viðkomandi fjárfestingu (t.d. nýja fasteign). Fjár-
festar fara því út í framkvæmdir á röngum fors-
endum, því enginn slíkur sparnaður er í raun til.
Peningarnir komu úr peningaprentvélunum og
neytendur hafa úr engu að moða til að kaupa
Hverjir eru fyrstu notendur nýprentaðra
peninga? Það er hið opinbera sem fram-
leiðir þá, bankarnir og aðrir nátengdir
hinni ríkisreknu peningaframleiðslu.
Nýprentað fé, sem eykur framboð af
lánsfé og þrýstir vöxtum á því niður,
sendir líka röng skilaboð en heppileg
fyrir stjórnmálamenn í leit að
byggingarkrönum.