Þjóðmál - 01.09.2015, Blaðsíða 70

68 ÞJÓÐMÁL hausthefti 2015
hagkerfinu öllu með því að einoka nákvæmlega
peningaútgáfu. Með því móti getur ríkisvaldið
ráðskast með nánast öll viðskipti allra en um
leið valda ríkisafskiptin hér meiri skaða en
víðast hvar annars staðar. Það væri vissulega
vandamál að þurfa sætta sig við hinn eina
sanna ríkistannbursta sem væri verðlagður af
nefnd sérfræðinga á mánaðarfresti, en væri um
leið yfirstíganlegt (t.d. með smygli eða heima-
framleiðslu eða með því einfaldlega að sleppa
því að nota tannbursta). En þegar löggjafinn
beinlínis skikkar alla til að nota hina einu réttu
ríkismynt og fylgist síðan vel með þéttum
reglugerðafrumskógi svo enginn fari sér að
voða með notkun annarra gjaldmiðla þá van-
dast málið fyrir þá í leit að öðrum valkostum.
Ríkisvaldið stundar tvöfalda aðferð til að
fegra ríkiseinokun á peningaframleiðslu. Sú fyrri
er blekking – sú fullyrðing að „stöðugt verðlag“
fáist með opinberum afskiptum, að verðbólga
sé nauðsynleg fyrir heilbrigt hagkerfi, að
einkaaðilar séu ekki hæfir til að framleiða pen-
inga eða tryggja gæði þeirra, og að hagstjórn
hins opinbera þurfi á peningaprentunarvaldinu
að halda.
Hin síðari er tálsýnin: Að opinber peninga-
útgáfa leiði til betri lífskjara, að stöðugleiki og
hagsæld sé afleiðing ríkiseinokunar á þessu
sviði og að ríkispeningaframleiðslan forði fólki
og fé frá hyldýpi efnahagssveifla.
Hvorki blekkingin né tálsýnin eiga samt að
villa okkur sýn. Hagsæld verður ekki fram-
leidd í peningaprentvélunum heldur með
verðmætaskapandi vinnu, sparnaði, fjárfestingu
og sem mestu frelsi til að elta tækifærin sem
sífellt eru að myndast í síbreytilegum en um
leið óvissum heimi. Íslenska ríkisvaldið þarf í
raun hvorki að reka seðlabanka né halda úti
lagabálkum um hvaða gjaldmiðla má nota og
hvaða gjaldmiðlar eru ónothæfir. Ríkisvaldinu
væri nær að einbeita sér að þeim verkefnum
sem flestir telja mikilvægast að það sinni og
láta af öðrum. Því væri alveg óhætt að leggja
Seðlabanka Íslands niður og koma á frjálsum
markaði í peningaútgáfu og –notkun, rétt eins
og þeim sem gildir um súrsun hrútspunga og
innflutning á tannburstum. Því fyrr því betra.

Heimildir:
[1] The General Theory of Employment, Inter-
est and Money (1936) eftir hagfræðinginn John
Maynard Keynes.
[2] Sjá sérstaklega The Failure of the “New Eco-
nomics” (1959) eftir Henry Hazlitt.
[3] Sjá t.d. What Has Government Done to Our
Money? (1963) eftir Murray N. Rothbard, og The
Ethics of Money Production (2008) eftir Jörg Guido
Hülsmann.
[4] Seðlabanki Íslands. Sótt 30. ágúst 2015 af
http://www.sedlabanki.is/peningastefna/
[5] Deflation and Liberty (2008) eftir Jörg Guido
Hülsmann. Aðgengileg á vef Mises Institute:
https://mises.org/library/deflation-and-liberty-1.
Icesave-samningarnir voru ekki góðir.
Icesave-III var vondur. En hann var hátíð við hliðina á Icesave II.
Icesave-II var skelfilegur. Samt vantaði ekki „sérfræðinga“ sem
vildu samþykkja hann. Ríkisútvarpið barðist eins og venjulega. Aðilar
viðskiptalífisns, þessir sem alltaf eru tilbúnir að sýna ábyrgð, þessir sem
alltaf eru til í að afsala fullveldi landsins í stórum eða smáum
skömmtum, þessir sem alltaf virðast komast í fréttatíma og að eyrum
ráðamanna, þeir vildu endilega láta samþykkja Icesave II.
Þeir sem vildu samþykkja Icesave II, þeir vildu líka um daginn að
Ísland héldi áfram að vera umsóknarríki í Evrópusambandið.
Icesave III og Icesave II voru eins og þeir voru. Annar slæmur en hinn
skelfilegur.
Í dag eru hins vegar sex ár liðin frá því Alþingi samþykkti lög um
Icesave I. Það er ekki lengra síðan.
Margir þeirra sem börðust fyrir öllum Icesave-samningunum þremur
eru enn að láta að sér kveða og reyna að hafa vit fyrir öðrum.
Föstudagspistill Vefþjóðviljans
á andriki.is 28. ágúst 2015
Reyna enn að hafa vit fyrir öðrum