Þjóðmál - 01.12.2015, Qupperneq 87

86 ÞJÓÐMÁL vetrarhefti 2015
símtal ákvað bankinn að veita ekki lánið.
Ólafur segir (bls. 9):
„Ekkert á síðum þessarar bókar er byggt á
aðeins einni heimild eða heimildarmanni.“
Hvaða heimild gæti hann haft fyrir þessum
afskiptum Davíðs af lánveitingum bankanna?
Heimildarmenn mínir um þetta eru hins
vegar bankastjórarnir sjálfir.
Ólafur Arnarson heldur því líka fram (bls.
16 og víðar), að Davíð Oddsson hafi lagt
niður Þjóðhagsstofnun vorið 2002, því að
honum hafi mislíkað umsagnir hennar um
efnahagsmál næstu ár á undan. Hið rétta í
málinu er, að þegar árið 1987, þrettán árum
eftir að Þjóðhagsstofnun tók til starfa (og
fjórum árum áður en Davíð settist á þing),
samþykkti Alþingi ályktun um að leggja niður
Þjóðhagsstofnun og fela verkefni hennar
öðrum og þá aðallega Hagstofu Íslands. Árið
1990 sagði Már Guðmundsson, þáverandi
efnahagsráðgjafi Ólafs Ragnars Grímssonar,
einnig opinberlega, að þjóðhagsreikn-
ingar ættu betur heima hjá Hagstofunni
en í Þjóðhagsstofnun. Í málefnasamningi
ríkisstjórnar Sjálfstæðisflokks og Alþýðu-
flokks 1991, sem Davíð Oddsson myndaði,
var ákvæði um að flytja ýmis verkefni frá
Þjóðhagsstofnun til Hagstofunnar. Lítið var
þó aðhafst. En í ársbyrjun 2000 voru Hagstofan,
Seðlabankinn og Þjóðhagsstofnun allt fært
undir forsætisráðuneytið, svo að auðveldara
varð að framkvæma breytingar, og hófst
snemma árs 2000 undirbúningur undir að
leggja Þjóðhagsstofnun niður. Það var síðan
gert vorið 2002. Haraldur Johannessen hag-
fræðingur rakti sögu málsins nákvæmlega í
Þjóðmálum 2005.
Þjóðsögur Ólafs um sölu
bankanna og bréf Kings
Ólafur Arnarson telur sölu ríkisbankanna í
árslok 2002 hafa misheppnast, „nær ekkert
nýtt eigið fé“ hafi runnið inn í bankana,
þeir hafi verið „keyptir upp á krít“, og hafi
Búnaðarbankinn til dæmis lánað „Samson
til kaupanna á Landsbankanum“ (bls. 37).
Kennir hann Davíð Oddssyni um. Nú hlaut
Davíð auðvitað að eiga óhægt um að fylgjast
með bönkunum, eftir að þeir voru seldir. En
fullyrðing Ólafs um sölu Landsbankans er að
minnsta kosti ekki rétt. Samson keypti 45,8%
hlut í Landsbankanum af ríkinu og greiddi
hann í þremur hlutum. Fyrsta greiðslan
var 48 milljónir dala og innt af hendi við
undirskrift, röskur þriðjungur kaupverðs.
Önnur greiðslan, 30. apríl 2003, var vissulega
fjármögnuð með láni frá Búnaðarbankanum,
einnig 48 milljónir dala, röskur þriðjungur
kaupverðs. En það lán var endurgreitt í apríl
2005. Þriðja greiðslan, 29. desember 2003, var
41 milljónir dala, tæpur þriðjungur kaupverðs.
Allar greiðslurnar fóru inn á reikning íslenska
ríkisins í Seðlabanka New York. Kaupendur
fengu þannig lán fyrir 35% heildarverðsins
(sem þeir höfðu greitt upp tveimur árum
síðar) og lögðu fram 65% þess í eigið fé.
Mikill munur er á 65% og „nær engu“. Einhver
undirmál kunna hins vegar að hafa verið um
sölu Búnaðarbankans, enda seldu kaupendur
hans fljótlega Kaupþingi bankann. Benda
verður þó á, að Ríkisendurskoðun fór tvisvar
yfir sölu ríkisbankanna og fann ekkert alvar-
legt að henni. Nægar heimildir eru um þetta
mál í skýrslu Rannsóknarnefndar Alþingis á
bankahruninu og tveimur skýrslum Ríkisendur-
skoðunar, og má hlaða þessu öllu niður af
Netinu.
Ólafur Arnarson gerir mikið úr bréfi, sem
Mervyn King, seðlabankastjóri Bretlands,
sendi Davíð Oddssyni 23. apríl 2008. Þar
hafnar King beiðni Davíðs um gjaldeyris-
skiptasamning (pund fyrir krónur) með þeim
rökum, að íslensku bankarnir séu orðnir of
stórir, en býður fram aðstoð til að reyna að
minnka þá. Seðlabankinn íslenski endurtók
beiðni sína um gjaldeyrisskiptasamning
Breskir ráðamenn voru sannfærðir um, að íslensku bankarnir væru að skjóta fé
undan, þótt ekki sé enn fullskýrt, hversu harkalega þeir brugðust við. Því miður
er ekki heldur allt satt og rétt, sem komið hefur fram frá Bretum.