Þjóðmál - 01.12.2015, Qupperneq 94

ÞJÓÐMÁL vetrarhefti 2015 93
mína fyrir yfirskin til að slá óvini sína í hópi
ólígarka út af laginu. Ég var svo hugfanginn
af eigin árangri og hagnaði sjóðsins að ég
skildi þetta ekki. Í fávisku minni hélt ég
að Pútín væri að hugsa um almannaheill
og vildi af einlægni reyna að hreinsa til í
Rússlandi.
Margir hafa spurt hvers vegna ólígarkarnir
drápu mig einfaldlega ekki fyrir að afhjúpa
spillingu þeirra. Það er góð spurning. Í
Rússlandi er fólk drepið af miklu minna
tilefni. Þetta var fullkomlega löglaust
samfélag þar sem allt gat gerst og gerðist
oft. Það sem bjargaði mér var ekki ótti
neins við arm laganna heldur vænisýki.
Rússar eru þjóð sem þrífst á samsæris-
kenningum. Alltaf hlaðast upp mörg lög
af skýringum á því hvers vegna eitthvað
gerist og engin skýringanna er einföld. Í
hugum Rússa var óhugsandi að yfirlætis-
laus Bandaríkjamaður sem kunni varla
stakt orð í rússnesku væri að ráðast gegn
voldugustu ólígörkunum upp á eigin spýtur.
Eina trúlega skýringin var að ég væri að
leppur einhvers voldugs manns. Þegar litið
er til þess að sérhverri baráttu minni við
ólígarkana lauk með afskiptum Pútíns eða
ríkisstjórnar hans héldu flestir að enginn
annar en Vladímír Pútín væri þessi voldugi
maður. Það var fáránlegt. Ég hafði aldrei
hitt Pútín en allir héldu að ég væri „maður
Pútíns” og enginn snerti mig.” (Bls. 155)
Að þekkja Rússlands Pútíns er okkur Íslend-
ingum mikilvægt sem öðrum. Að því leyti er
bók Browdens mikilsvert innlegg. Rússum er
gjarnt að hugsa um auðlindir og landsvæði
og þeir hafa ekki með öllu fallið frá því að
hugsa og framkvæma eins og nýlenduveldi.
Innlimun Krím og átökin í Úkraínu eru skýrt
dæmi um hvað Pútín er fær um að gera.
Þetta getur skipt okkur Íslendinga máli. Um
norðurslóðir hafa verið deilur og þekkt er það
atvik sem varð um yfirráðarétt á svæðinu árið
2007 þegar Rússar komu fána sínum fyrir á
hafsbotni undir Norðurpólnum með kafbáti.
Þessi gerningur var hugsaður sem táknræn
aðgerð til að sýna fram á yfirráðarétt þeirra á
svæðinu. Það er því skiljanlegt þegar kalda-
stríðssérfræðingar hér heima og erlendis
lýsa yfir áhyggjum sínum af þróun mála.
Hafa verður þó í huga að Rússar njóta annars
konar samúðar á Vesturlöndum en Sovétríkin
áður fyrr. Þrátt fyrir allt hefur pólitíkin breyst
nokkuð. Þess mikilvægara er að fá bók eins
og Eftirlýstur til að fá innsýn inn í þann gjör-
spillta heim sem Rússland Pútíns sannarlega
er. Þessi bók er nauðsynleg hverjum þeim
sem vill setja sig inn í stöðu Rússlands og
skilja þau öfl sem þar ráða ríkjum. Að því leyti
er hún hvalreki fyrir íslenska lesendur.
Því verður ekki neitað að bókin Eftirlýstur,
hefur mikil áhrif á lesandann. Hún situr í
honum. Ef til vill er það ástæða þess að um
þegar hefur hún verið þýdd á 25 tungumál,
en hún kom fyrst út í Bandaríkjunum og
Bretlandi í vor. Ekki spillir svo fyrir að bókin
er hörkuspennandi aflestrar, rétt eins og um
sakamálasögu sé um að ræða. Það þarf því
engum að kom á óvart að þegar er hafin
undirbúningur á því að gera kvikmynd eftir
bókinni í Hollywood.
Frá fjölmennum fundi sem Bill Browder hélt í hátíðarsal
Háskóla Íslands þegar hann var hér á landi í nóvember
síðastliðnum.
Þess mikilvægara er að fá bók eins og
Eftirlýstur til að fá innsýn inn í þann
gjörspillta heim sem Rússland Pútíns
sannarlega er. Þessi bók er nauðsynleg
hverjum þeim sem vill setja sig inn í
stöðu Rússlands og skilja þau öfl sem
þar ráða ríkjum. Að því leyti er hún
hvalreki fyrir íslenska lesendur.