Þjóðmál - 01.12.2015, Blaðsíða 97

96 ÞJÓÐMÁL vetrarhefti 2015
segi. En vandinn sé sá, að spádómar, sem
leiddir séu af þessum tölvulíkönum, eigi sér
litla fótfestu í raunveruleikanum. Málið sé
miklu flóknara en ofstækisfullir umhverfis-
verndarsinnar vilji vera láta. Skynsamlegast
sé að leysa úr hverju máli, þegar að því
komi. Minnir Rögnvaldur í því sambandi á,
að spádómar fyrri ára um stórfellda skógar-
eyðingu af völdum súrs regns og um eyðingu
ósonlagsins hafi ekki ræst.
Fólksfjölgun og matvælaframleiðsla
Í síðustu köflum bókar sinnar snýr Rögn-
valdur sér að fólksfjölgun og matvælafram-
leiðslu. Hann minnir á spádóm Pauls Ehrlichs,
prófessors í Stanford-háskóla, sem settur var
fram 1968 um, að á næstu tveimur áratugum
myndu hundruð milljóna manna óumflýjan-
lega falla úr hungri. En þróunin hefur orðið í
allt aðrar áttir. Þótt fólksfjölgun hafi vissulega
haldið áfram, hefur dregið úr hraða hennar,
einkum með bjargálna þjóðum, sem virðast
jafnvel frekar þurfa að óttast fólksfækkun.
Jafnframt hefur matvælaframleiðsla í heiminum
stóraukist, ekki síst vegna „grænu bylting-
arinnar“, sem skilar miklu meiri kornuppskeru
en áður þekktist. Indland, sem var um skeið
orðið háð matvælagjöfum frá Bandaríkjunum,
flytur nú út hveiti. Rögnvaldur bendir í því
sambandi á, að erfðabreytt matvæli eru
afleiðingar sömu þróunar og kynbætur, sem
stundaðar hafa verið á húsdýrum árþúsund-
um saman.
Rögnvaldur nefnir líka hina miklu ónýttu
möguleika, sem felast í auðlindum sjávar,
en hann þekur 71% jarðar. Nú þegar er
um helmingur fisks í heiminum ræktaður
frekar en veiddur. Vandi úthafsveiða var
ótakmarkaður aðgangur að fiskimiðum,
sem olli offjárfestingu og jafnvel líffræði-
legri ofveiði, en þá var gengið óhóflega á
fiskistofna, svo að þeir gátu hrunið. Þennan
vanda leystu Íslendingar og Nýsjálendingar
fyrst með kvótakerfum, en Rögnvaldur var
ásamt Ragnari Árnasyni prófessor með
íslenskum stjórnvöldum í ráðum um myndun
íslenska kerfisins, sem hefur reynst svo vel,
að nú hefur fólk mestar áhyggjur af því, að
útgerðarmenn græði. Eru sífellt fleiri þjóðir
að taka upp slík kvótakerfi í fiskveiðum, og
til þess að raska sem minnst högum þeirra,
sem veiðar stunda, er kvótunum nánast
undantekningarlaust úthlutað í byrjun eftir
veiðireynslu. Meginkosturinn við slík kerfi
er, að sérhagsmunir útgerðarmanna fara
þá saman við almannahagsmuni. Vernd
krefst verndara. Umhverfisvernd krefst
umhverfisverndara, og á Íslandsmiðum eiga
útgerðarmennirnir brýna hagsmuni af því, að
hámarksarður verði af fiskistofnunum. Þessi
kerfi eru því í senn sjálfbær og arðbær.
Réttmæli og réttmælgi
Ráða má af hinni nýju bók Rögnvalds
Hannessonar, að honum blöskri trúar-
ofstækið, sem vart verður í umræðum um
umhverfisvernd. Hann er maður hinnar
jarðbundnu greiningar og beinhörðu
staðreynda. Í greiningu sinni fetar hann í
fótspor danska tölfræðingsins Björns Lom-
borgs í bókinni Hið sanna ástand heimsins,
sem kom út á íslensku 2000, og enska dýra-
fræðingsins Matts Ridleys í bókinni Heimur
batnandi fer, sem kom út á íslensku 2014.
Rögnvaldur er líka hugrakkur maður, sem
gengur gegn rétttrúnaði í stjórnmálum og
vísindum. Hann er óháður sérhagsmunum
og vildarsjónarmiðum. Þórarinn Eldjárn skáld
hefur stungið upp á því að gera greinarmun
á réttmæli og réttmælgi. Fyrra orðið ætti að
nota um þá, sem hiklaust og refjalaust leita
hins rétta og sanna í hverju máli. Seinna orðið
ætti að nota um hina, sem laga kenningar
sínar að hefðarspeki dagsins og haga orðum
sínum jafnan eins og til er ætlast. Rögnvaldur
Hannesson er réttmáll, en ekki réttmálgur.
Umhverfisvernd krefst umhverfis-
verndara, og á Íslandsmiðum eiga
útgerðarmennirnir brýna hagsmuni
af því, að hámarksarður verði af fiski-
stofnunum. Þessi kerfi eru því í senn
sjálfbær og arðbær.