Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2004, Blaðsíða 69

Bæjanöfn og bæjarústir í Hrafnkelsdal
hvers eðlis sú rúst er, né frá hvaða tímabili.
Þrjár af nafnlausu rústunum eru utan
Hrafnkelsdals og eru þær allar glöggar. Ein
þeirra er inni á Jökuldal, við Smjörtungufell
við mynni Dysjarárdals, á móts við
Hnitasporð. Þá er rúst í Mógilshálsi í Rana
austan Hölknár, og að lokum rústin í Skál,
uppi í Heiði í Vaðbrekkulandi vestan
Hölknár. Hugsanlegt er að þessir staðir hafi
allir talist hluti af byggðinni í Hrafnkelsdal,
vegna þess að þeir lágu austan Jökulsár á
Dal eins og hún.
Þessi dæmi sýna að loftslag hlýtur að
hafa verið hlýtt á þessum tíma, miðað við
það sem síðar varð. Þá gæti hafa verið sel
eða bæir inni á Vestur-Öræfum, t.d. inni í
Hálsi og jafnvel ofar, eins og dæmið um
selið sem fannst innan við Sandfell haustið
2003 vitnar um. Ástæða virðist til að gera
könnun á fornleifum á Vestur-Öræfum áður
en lægstu og gróðursælustu svæðin fara öll
undir vatn.
Samantekt á niðurstöðum
Alls komu 27 staðir til skoðunar í
rannsókninni á bæjanöfnum og bæjarústum
2. tafla Lvsine á stöðum í rannsókninni Fjöldi
Staðir með nöfn og greinanlegar rústir 15
Nafnlausir staðir með rústir 3
Staðir með nöfn en örfoka rústir 3
Nafnlausir staðir en örfoka rústir 1
Staður með tvö nöfn og eina rúst 1
Staðir með nöfn en engar þekktar rústir 3
Staðir utan Hrafnkelsdals 1
Staðir samtals 27
Loftslag á tímum Hrafnkels Freysgoða
Það kom fram í byggðarannsókninni
1978-80 í Hrafnkelsdal og á Brúardölum að
efstu byggð fornbýli á svæðinu, á Vesturdal
á Brúardölum og í Skál í Heiði austan
Vaðbrekku, voru í tæplega 600 metra hæð
yfir sjó.29
Frjólínurit úr Hrafnkelsdal sýna að
frjóum af korngerð fjölgaði þar við tilkomu
búsetu og gæti það stafað af tilraunum til
kornræktar.30
29 Sveinbjörn Rafnsson 1990.
sem hér er lýst. Þessir staðir eru flokkaðir í
sjö flokka í 2. töflu.
Eins og sést á 2. töflu voru 15 staðir með
nöfn og greinanlegar rústir, sjá 1. töflu. Þrír
staðir fundust í rannsókninni sem voru með
glöggar rústir, en höfðu ekkert nafn. Þeir
voru tóft í Skál austan Vaðbrekku, tóft utan
við Hölkná og tóft á Dysjarárdal. Staður
með tvö nöfn og eina rúst var Aðalból sem
mun vera sami staðurinn og Steinröðar-
staðir.
30 Margrét Hallsdóttir 1982. Eldur er i Norðri, 260.
67