Saga - 2015, Blaðsíða 24

sem var svipuð að innihaldi en ekki jafn ítarleg.43 Dreifing kláms
hefur því verið bönnuð með lögum á Íslandi frá árinu 1869. Hug -
takið hefur hins vegar aldrei verið skilgreint í lögunum og er því
háð skilningi samfélagsins hverju sinni.
yfirlögregluþjónninn komst fljótlega að því að bak við frétt
Tímans voru raunverulegar ljósmyndir. Ritstjóri blaðsins gaf honum
upp nafn blaðamannsins sem skrifað hafði fréttina. Sá benti Sveini
á lærling í prentsmiðju Tímans sem „hefði verið með „seriu“ af
klámmyndum, sem hann hefði sagst hafa keypt hér í bænum og
sýndi myndir af lífinu á keflavíkurflugvelli“.44 yfirlögreglu þjónn -
inn hóf þá ítarlega rannsókn á útbreiðslu myndanna og uppruna
þeirra — en hann reyndist töluvert annar en fullyrt var í blöðunum.
Ljósmyndirnar sem klámmyndamálið snerist um höfðu verið
teknar í Bandaríkjunum árið 1946. Þá fóru nokkrir ungir íslenskir
menn, sem voru við nám í flugvirkjun á vesturströndinni, ásamt
skólafélögum sínum á ljósmyndastofu. vitneskjan um ljósmynda-
stofuna gekk manna á milli í flugvirkjunarskólanum. Þetta var á
yfirborðinu hefðbundin ljósmyndastofa, en eftir venjulegan opnun-
artíma var hægt að mæta á staðinn með myndavél, fá að fara inn í
bakherbergi og taka þar myndir af nöktum konum og körlum í kyn-
ferðislegum stellingum. Fólkið var á vegum ljósmyndarans, sem sá
síðan um að framkalla myndirnar á staðnum. Myndatakan kostaði
tvo til þrjá dollara, hver ljósmyndari fékk sínar filmur með sér heim
og eitt eintak af hverri mynd.45 eftir þessar heimsóknir gengu ljós-
myndirnar um skólann. einn íslensku nemanna taldi að ljósmynda-
stofunni hefði verið lokað ekki löngu eftir þetta, „eða öllu heldur
herbergi því bak við stofuna, sem myndirnar voru teknar í. Ég held
þó að yfirvöldin hafi ekki gert það, heldur hafi maðurinn, sem hafði
ljósmyndastofuna orðið hræddur um sig og hætt þessari bakher-
bergis starfssemi. Ég held að þarna hafi raunverulega verið um
hórukassa að ræða.“46
kristín svava tómasdóttir22
43 Tíðindi um stjórnarmálefni Íslands II 1864–1869 (kaupmannahöfn: Hið íslenzka
bókmentafélag 1870), bls. 684.
44 ÞÍ. SR FA6/85. Mál nr. 3857–3859/1949. Skýrsla rannsóknarlögreglunnar í
Reykjavík 12. maí 1949.
45 ÞÍ. SR FA6/85. Mál nr. 3857–3859/1949. Skýrsla rannsóknarlögreglunnar í
Reykjavík 16.–20. maí 1949.
46 ÞÍ. SR FA6/85. Mál nr. 3857–3859/1949. Skýrsla rannsóknarlögreglunnar í
Reykjavík 17. maí 1949.
Saga haust 2015 umbrot.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 26.11.2015 11:00 Page 22