Saga


Saga - 2015, Blaðsíða 167

Saga - 2015, Blaðsíða 167
Afstaða Gunnlaugs til húsverndar er t.d. ekki ljós. Pétur telur að Gunn - laugur hafi borið virðingu fyrir „merkum byggingum fyrri tíðar“ (bls. 155) en ekki er ljóst hvort það átti við gömlu timburhúsin í Reykjavík. Gunn - laugur tók þátt í samkeppnum um byggingar í miðbænum, þar sem gert var ráð fyrir að timburhús við Tjörnina vikju fyrir módernískum nýbyggingum (bls. 130 og 136), en tjáði sig annars lítið um verndun byggðar (sbr. athuga- semd höfundar bls. 138). Meginatriðin í afstöðu Gunnlaugs til byggingarlistar virðast þó liggja ljós fyrir, einkum tvö atriði sem verða að leiðarstefjum bókarinnar. Hið fyrra er eindreginn módernismi Gunnlaugs sem meðal annars fól í sér að hann hafnaði öllu daðri við eldri stíltegundir. Pétur segir í niðurlaginu að Gunnlaugur hafi í byggingum sínum gert þá „kröfu að þær væru sannur vitnisburður um samtíð sína“. Hann hafi verið næmur á þau gildi sem eru hafin yfir tísku og tíma, gefið lítið fyrir þjóðlegar skírskotanir í byggingarlist en borið virðingu fyrir merkum byggingum fyrri tíðar (bls. 155). Þessa álykt- un byggir hann fyrst og fremst á verkum Gunnlaugs en líka þeim rituðu heimildum og viðtölum sem tiltæk eru. Árið 1953 var t.a.m. haft eftir Gunn - laugi, í tímaritinu Vaka, að nýleg bygging Landsbankans á Selfossi væri „steingervingur“ byggður „í 400 ára gamalli stíltegund“ (bls. 163). Módern - ískur arkitektúr var þó annað og meira en tiltekinn stíll. Hann átti að vera mótandi samfélagslegt afl. Þetta virðist hafa verið Gunnlaugi mikilvægt. Í fyrirlestrinum frá 1978 segir hann að margir þeirra eldri hafi „tekið þessari nýju stefnu — eins og nýjum móð — nýjum stíl — en þeim ungu sem uxu úr grasi byggingarlistar á 3. áratugnum var þetta heilög köllun og lífsskoð - un og ekki ópólitísk.“ Þeir yngri vildu „byggja fyrir alþýðuna, og göfugt verk efni var það eitt sem réðst af nauðsynlegum þörfum, og við höfðum skömm á óhófi og ofrými.“ (bls. 160). Gunnlaugur virðist því hafa haft ánægju af því að glíma við að byggja vel yfir þá sem höfðu lítil efni. Í viðtali við Tímann árið 1963 lætur hann hafa eftir sér að „gildi byggingar felst í því að hún þjóni þörfum þess sem maður byggir fyrir, en ekki óhófsþörfum hans“. Þess vegna sé „ekki síður skemmtilegt að byggja hagkvæman verkamanna- bústað heldur en auðmannasetur“ (bls. 154). Hitt leiðarstef bókarinnar er andstaða Gunnlaugs við það sem hann kallaði „ríkiseinokun á opinberum verkefnum“, þ.e.a.s. opinberan teiknistofu - rekstur sem honum fannst vera helsti dragbítur á þróun íslensks arkitektúrs (bls. 37, 48 og víðar). Gunnlaugur starfaði sjálfstætt alla tíð og var talsmaður þess að efnt væri til samkeppni um opinber verk. Hann var aldrei embættis - maður og naut þar með ekki, eins og Pétur segir í niðurlagi bókarinnar, „póli- tískrar verndar“ eða „forgang[s] að öllum mikilvægustu verkefnum á sviði skipulags- og byggingarmála“ (bls. 155). Inn í þetta fléttast svo vægast sagt tvíbent afstaða Gunnlaugs til húsameistara ríkisins, Guð jóns Samúels sonar (sjá t.d. bls. 75–76, 104 og 159 þar sem Gunnlaugur kallar stuðlabergið „mein- vætt“ sem hafi „helriðið íslenskri byggingarlist“). ritdómar 165 Saga haust 2015 umbrot.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 26.11.2015 11:00 Page 165
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196
Blaðsíða 197
Blaðsíða 198
Blaðsíða 199
Blaðsíða 200
Blaðsíða 201
Blaðsíða 202

x

Saga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Saga
https://timarit.is/publication/775

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.