Úrval - 01.08.1947, Blaðsíða 12

10
ÚRVAL
má einnig nota til að mjólka
kanínur og rottur.
IJtbrotataugaveiki, sem orðið
hefir miljónum rnanna að bana,
berst með lús. Amerískur skor-
dýrafræðingur hefir stungið upp
á því, að stráð verði skordýra-
eitrinu DDT við rottuholur og
aðra staði þar sem það nær að
festast í hár rottunnar. Við það
drepast allar lýs og flær, sem
annars lifa góðu lífi á rottunum,
og dregur það mikið úr smit-
hættu.
Mikið af þekkingu okkar
mannanna í líffræði og sjúk-
dómafræði er fengið með til-
raunum á dýrum. Dýrin hafa
um langan aldur lifað hvert á
öðru, en einungis manninum
hefir tekizt að nota vald sitt
yfir öðrum skepnum jarðarinn-
ar til að afla sér skipulagðrar
þekkingar.
Dýratilraunir eru nú það
langt komnar, að hreinir kyn-
stofnar af rottum og músum
hafa verið ræktaðir í rannsókn-
arstofnunum. Erfðaeiginleikar
þessara dýra eru svo kunnir, að
hægt er t. d. að segja fyrir um
það, hvernig þau bregðast við,
þegar þeim er gefin ákveðin teg-
und matar.
Rottur eru með handhægustu
dýrum til tilrauna. Matarlyst
þeirra líkist mjög matarlyst
mannsins; það er því hægt að
nota þær við rannsóknir á
mataræði. Auk þess er ódýrt að
ala þær og hirða. Kanínur, sem
einnig eru mikið notaðar til til-
rauna, eru t. d. tíu sinnum dýr-
ari ,,í rekstri“, og hundar þrjá-
tíu sinnum dýrari.
Varla mun þó nokkurt dýr
eins mikið notað við tilraunir og
marsvínið. Það er spakt, með-
færilegt og mjög frjósamt. Auk
þess er það næmt fyrir flestum
þeim sjúkdómum, sem hrjá
mennina. Þegar til lengdar læt-
ur, mun marsvínið sennilega
reynast mönnunum verðmætara
en hesturinn, úlfaldinn og kýr-
in. Berklar, barnaveiki, matar-
eitrun og ýmsir fleiri sjúkdóm-
ar eru greindir rneð því að dæla
blóðvatni úr þeim, sem grunaðir
eru um að vera veikir, í mar-
svín.
Sum dýr eru verðmæt til-
raunadýr af því að þau eru
gagnsæ. Vatnsflugan, eða dap-
hnia eins og vísindamenn kalla
hana, er að heita má gagnsæ.
Má greinilega fylgjast með
breytingum á starfsemi hjart-
ans, þegar vatnsflugu eru gef-
in lyf, sem hafa slík áhrif. Sum-