Úrval - 01.07.1954, Page 32

Albert Einstein, eðlisfræðingurinn lieimsknnni,
átti 75 ára afmæli í vor. Af því tilefni var
erintli það, sem hér fer á eftir, flutt í
brezka útvarpið.
Mikilmennið Albert Einstein.
Grein úr „The Listener“,
eftii' J. Bronowski.
LANGT er síðan Albert Ein-
stein varð annað og meira í
augum manna en einn hinna
sérfróðu manna, er skapa nýjar
vísindakenningar. I hugsun hans
hafa menn fundið arnsúg
ímyndunaraflsins, sem hefur
flett hulum frá og sýnt okkur
umheiminn, ekki eins og tilbúna
vél, heldur sem eggjandi og að
miklu leyti ólesna bók, fulla af
endalausum og óvæntum íhug-
unarefnum. Einstein hefur um-
skapað útsýni kynslóðar sinnar,
og þeirra er á eftir koma, á þann
hátt er á sér aðeins tvær hlið-
stæður í sögu Evrópu frá við-
reisnartímunum: aflfræði New-
tons og þróunarkenning Dar-
wins.
Heimurinn er fullur af fólki,
er starir blindum augum á mátt-
ug áhrif vísindanna, er víkka og
umskapa andlegt útsýni nútíma-
manna. Heimurinn er fullur af
fólki, er veit ekki að vísindin
séu annað og meira en safn upp-
finninga og tækja, fólki, sem
eyðir tímanum í nöldur um ein-
stök furðuverk nútímans; gír-
kassa og mismunadrif, sjónvarp
og frumeindasprengingar. —
Meirihluti fólks í þessum heimi
er enn alinn upp án skilnings á
vísindum, og þetta fólk lítur á
vísindin sem skurn yfir hvers-
dagslegu lífi manna og hugsun.
En afrek Newtons, Darwins og
Einsteins gegnsýrðu líf okkar
inn að kjarna, hafa dýpri og
róttækari áhrif en uppfinningar
eins og fluglistin eða jafnvel
prentlistin.
Hugmyndir og uppfinningar.
Mestu byltingamenn vísind-
anna hafa verið hugsuðir frek-
ar en uppfinningamenn eða til-
raunasnillingar. Og það er ekki
vegna þess að hugmyndir þeirra
hafi verið svo flóknar, heldur
einmitt sökum þess hve einfald-
ar þær voru, að þær hafa orðið
heiminum áskorun, hnikað trú
manna á hluti sem engum datt
í hug að efast um. áður. Þessi
einfaldleiki veitti þeim þrótt til
að leggja undir sig heiminn þrí-
vegis. Enginn þessara þriggja
manna er nefndir voru áðan,
voru á nokkurn hátt glæsilegir
hugsuðir, þeir sköruðu ekki