Úrval - 01.03.1960, Blaðsíða 24

TJRVAL
BARÁTTAN GEGN BARNSFARASÖTTINNI
Dr. Semmelweis þessi hét
fullu nafni Ignaz Philipp Sem-
melweis, þá óþekktur ung-
verskur læknir, sem starfaði í
Vínarborg. Þar fann hann árið
1847 lausnina á þeirri voðalegu
veiki, sem vofði yfir öllum
barnshafandi konum þeirra
tíma. Eftir uppgötvun sína
helgaði hann líf sitt uppfræðslu
um þennan sjúkdóm, með litl-
um árangri þó.
Barnsfararsótt hafði herjað
mannkynið frá alda öðli, en náði
þó hámarki sínu á 17., 18. og
19. öld, en þá varð hún far-
sótt, vegna þess að þá hafði
verið komið upp fæðingarspít-
ölum fyrir fátækar mæður.
Þessar stofnanir urðu auðvitað
gróðrarstíur fyrir sjúkdóminn.
Hann er eins konar blóðeitrun.
Bakterían, sem orsakar háls-
bólgu, skarlatssótt og gigt, er
einnig orsök barnsfararsóttar.
Skeri maður sig í fingur og
baktería kemst í sárið, verður
það rautt og þrútið. Slík eitr-
un olli oft dauða áður fyrr, ef
eitrunin fékk að breiðast út í
friði. Penicillínið og önnur mót-
lyf vinna nú á dögum bug á
öllu slíku. Slík eitrun á hæsta
stigi ræðst að lokum á lifrina,
lungun og önnur mikilvæg líf-
færi. Barnsfararsóttin er sams
konar eitrun. Bakterían berst
t. d. auðveldlega með óhreinum
höndum læknisins við skoðun
á vanfærri konu inn í legið.
Eftir fæðinguna er legið opið
sár, og komist bakterían inn í
það, er voðinn vís.
Þegar dr. Semmelweis var 28
ára gamall, réðst hann sem að-
stoðarlæknir við fæðingarstofn-
un í Vín. Þetta var árið 1846.
Hann var þá ungur, léttúðug-
ur maður, sem enn lifði
áhyggjulausu lífi stúdentsár-
anna. Fáum mánuðum seinna
var hann gjörbreyttur. Hann
var orðinn áhyggjufullur og
kvalinn af samvizkubiti. Orsök-
in var barnsfararsóttin.
A fyrsta mánuði hans sem
aðstoðarlæknis létust 36 af 208
sjúklingum hans af völdum
barnsfararsóttar. Allar þessar
vesalings mæður voru fátækar
eða einstæðar. Betur stæðar
mæður fæddu börn sín á heim-
ilum sínum í þá daga.
Yfirlæknirinn, dr. Klein,
hafði litlar áhyggjur af þessu.
Hann var ekki í miklu áliti sem
læknir, enda kominn í embætti
sitt fyrir pólitískan klíkuskap.
Dr. Semmelweis hóf strax
rannsóknir sínar á barnsfarar-
sóttinni. Hann las allt, sem
hann komst yfir, um sjúkdóm-
inn, en var litlu nær lausninni.
Hann setti fram ótal skýring-
ar á sjúkdómnum, en komst
þó jafnharðan að raun um, að
engin þeirra gat verið rétt.
Læknavísindin stóðu varnarlaus
gegn barnsfararsóttinni.
I Vínarborg voru tvær fæð-
ingardeildir, 1. deild, þar sem
dr. Semmelweis starfaði, og
þar útskrifuðust læknar í fæð-
18