Læknaneminn - 01.09.1981, Page 16

heiti yfir baikteríur, veirur, sveppi, endotoxin og
mótefnakomplexa. Innri hitakveikjur hafa áhrif á
undirstúku til hækkunar á gildandi hitajafnvægi í
gegnum lítið þekkta orsakakeðju þar sem prosta-
glandinE er einn hlekkurinn. Hitalækkandi verkun
aspirins er einmitt skýrð með hömlun á myndun
þessa prostaglandins.
Helstu einkenni sem fylgja sótthita eru: máttleysi,
slappleiki, lystarleysi, höfuðverkur og stundum á-
blástur. Samfara háum hita getur fólk verið með
óráði og börn geta fengið hitakrampa. A meðan hit-
inn er að hækka er húðhiti lágur vegna æðasam-
dráttar en þegar jafnvægi er náð verður húðin rauð-
flekkótt vegna æðaútvíkkunar. Við hitalækkun verð-
ur mikil svitamyndun.
Hraði efnaskipta eykst um 15% við hverja gráðu
sem hitinn hækkar. Utslag hjarta og hjartsláttar-
tíðni eykst um 15 slög per gráðu. Þetta leiðir til
aukinnar sárefnisnotkunar og þar af leiðandi auk-
innar öndunartíðni. Mörg þessara einkenna eru
skýrð með aukinni losun thyroxins og adrenalíns.
Sótthita fylgir venjulega sökkhækkun vegna auk-
innar myndunar á fibrinogeni í lifur. Ennfremur
sést mikið fall á járni og zinki í sermi. Bakteríur
þarfnast járns til vaxtar og viðhalds þannig að þetta
gæti verið þáttur í vörnum gegn þeim en óvíst er um
þýðingu zinks.
Er hækkaður líkamshiti til gagns? Þetta er um-
deill atriði en menn eru þó sammála um að hækkað-
ur hiti sé ekki skaðlegur nema hann fari yfir visst
mark. Talið er að hækkaður hiti auki virkni varnar-
kerfisins, því sýnt hefur verið fram á aukna upptöku
næringarefna í lymphocytum við 39° C og leucocytar
eru virkastir við frumuát við 38-40° C.
Þar sem hiti getur verið eina einkenni sjúkdóms
hefur verið reynt að nota hitamynstur til hjálpar við
sjúkdómsgreiningu. Varlega ber þó að túlka slík
hitamynstur þar sem þau eru í fáum tilfellum ein-
kennandi.
Lýst hefur verið eftirfarandi mynstrum:
1. „Sustained fever“. Hitinn helst stöðugt hækkað-
ur og nær ekki að verða eðlilegur meðan þetta
ástand varir. Sólarhringssveiflan er innan við
1° C. Helst þykir þetta einkennandi fyrir ómeð-
höndlaða taugaveiki.
2. „I ntermittent fever“. Hitinn sveiflasl meira en
1° C daglega og nær að verða eðlilegur á hverj-
um degi en hækkar jafnan aftur. Séu sveiflurn-
ar stórar er talað um septískan hita og þykir
hann einkennandi fyrir ígerðir, endocarditis,
berkla, lymphoma o. fl.
3. „Remittent fever“. Hitinn er stöðugt hækkaður
og nær ekki að verða eðlilegur þrátt fyrir tals-
verða sólarhringssveiflu (meira en 1° Cj. Þetta
er algengasta mynstrið og á engan hátt ein-
kennandi.
4. „Relapsing fever“. Stutt hitatímabil eru aðskilin
með eins eða nokkurra daga hitalausum hléum.
Svona hiti kemur fyrir í malaríu, relapsing fe-
ver (spirocheatal sýking) og Hodgkin’s sjd þar
sem um 5% sjúklinga hafa hinn svokallaða
Pel-Ebstein hita. Einkennandi fyrir það mynst-
ur eru 3-10 daga hitaköst með jafnlöngum hita-
lausum hléum á milli.
iiiti af óþchhtmn uppruna
Eins og áður sagði eru margir sjúkdómar tengdir
þessu fyrirbæri. Til að útiloka algengustu smitsjúk-
dómana sem eru oftast af völdum veira, vara stutt
og batna sjálfkrafa, er eftirfarandi skilgreining not-
uð:
1. Veikindi í meira en 2—3 vikur.
2. Hitatoppar yfir 38,3° C annað slagið.
3. Ovissa um greiningu þrátt fyrir vikudvöl á
sjúkrahúsi þar sem framkvæmdar hafa verið
helstu rannsóknir svo sem blóðmælingar, blóð-
ræktanir, þvagrannsóknir, röntgenrannsóknir og
berklapróf.
Þessi skilgreining á rætur sínar að rekja til frægr-
ar greinar sem þeir Petersdorf og Beeson skrifuðu í
tímaritið Medicin árið 1961. Hún hefur síðan verið
lögð til grundvallar í flestum samantektum sem gerð-
ar hafa verið um þetta efni.
Venjulega eru sýkingar algengasta orsök HOU (ca.
35% lilfella). Næst á eftir koma illkynja sjúkdómar
(ca. 20%) og bandvefssjúkdómar eru í þirðja sæti
(ca. 10%). Afgangurinn skiptist svo á milli marg-
víslegra orsaka, þar af nokkuð stór hluti sem aldrei
fæst nein greining á (nema HOU).
14
LÆKNANEMINN