Læknaneminn - 01.09.1981, Blaðsíða 34

snöggt fjórum sinnum með hnefunum læstum
saman fyrir ofan eða neðan flagbrjósk (proc.
xiphoideus). Oft gefst vel að nota aðferð 1) og
2) saman.
3) Krækja með vísifingri í aðskotahlut. Með
hinni hendi er neðri kjálki togaður fram.
Aðgang að neðri loftvegum má líka fá með því að
stinga stórri nál á milli skjaldbrjósks og hringbrjósks
(membrana criocothyroidea), eða gera þar barka-
skurð. Nýkomið er á markað áhald (Nu-Trake-™),
sem ætlað er til þessara nota í skyndi og sem hægt
er að blása gegnum. Enn má nefna vélindarennu
(oesophagal obtuarator airway), sem stíflar vélinda
og hindrar að maga-innihald renni til loftvega og
auðveldar jafnframt að blása lofti í sjúkling.
Ondun
Með blástursaðferð er blásið í munn fullorðins
sjúklings, en bæði munn og nef barna. Brjóstkassi
skal lyftast við innöndun, hníga við útöndun. Utönd-
unarloft inniheldur 16-17% súrefni. Þegar því er
blásið í sjúkling getur hlulþrýstingur súrefnis í
lungnablöðrum (Pa02) orðið allt að 80 mm Hg. Er
það um 20 mm Hg lægra en þegar venjulegt and-
rúmsloft er gefið með öndunarbelg. Ætíð skal gefa
100% súrefni sé þess kostur með öndunarbelg í
barkarennu eða andlitsmaska.
H jartahnoð
Sá sem hnoðar krýpur fast við brjóst sjúklings og
hefur handleggi beina, án þess að beygja olnboga og
þrýstir neðri helmingi bringubeins sjúklings beint
niður 4-5 cm. Ef þrýst er annars staðar eða á annan
hátt er hnoðið gagnslaust og meiri hætta á rifja-
brotum. Aldrei skal þrýsta á flagbrjósk. Nærlægi
hluti lófa (lófabungur) er notaður og önnur hendi
ofan á hinni. Fingur vísa beint fram frá þeim sem
hnoðar. Hafa má fingur beina eða krækja efri fingr-
um á milli neðri, sem líka má beygja, án þess að láta
fingur þrýsta á brjóst. Lófar liggja þannig þvert á
bringubein og axlir þar yfir. Hnoða skal reglulega,
og ósundurslitið með jöfnu átaiki um 60 sinnum á
mínútu og slakað á á milli án þess að lyfta hendi af
bringu sjúklings. Ef tveir framkvæma endurlífgun
skal blása eftir fimmta hvert hnoð. Ef einn fram-
kvæmir endurlífgun skal hnoða 15 sinnum og blása
tvisvar. Börn eru hnoðuð hraðar og þrýst á miðju
bringubeins með fingrum eða annarri hendi eftir
stærð þeirra.
Við árangursríkt hjartahnoð nást efri blóðþrýsti-
mörk (systóla) upp í 100 mm Hg, og meðalblóð-
þrýstingur í hálsslagæð um 40 mm Hg með um 25-
35% af venjulegu blóðflæði.
Æðalína
Oftast er auðveldast að setja æðalegg (t. d. Ven-
flow) í bláæð í efri útlim. Er tengt vökvadreypi með
t. d. glucosa 5%. Öll lyf nema súrefni eru gefin í
bláæð. Ef um er að ræða mikla blæðingu er mikil-
vægt að setja sem flesta æðaleggi í bláæðar og gefa
strax blóð og/eða vökva.
Lyf
Auk súrefnis þurfa þrjú lyf að vera tilbúin til að
gefa í bláæð. Tafla II sýnir fyrstu lyf. Önnur lyf eru
notuð seinna.
Súrefni: Gefa ber 100% súrefni sem fyrst með
öndunarbelg. Ekki þarf að óttast súrefniseitrun, því
margra klukkutíma gjöf með 100% þarf til að orsaka
lungnaskemmd. Hlutþrýstingi súrefnis í slagæða-
blóði þarf að halda yfir 60 mm Hg og mettun blóð-
rauða yfir 90%. Ef súrefni vantar fer jjýruþrúgu-
sýra ekki inn í Krebshringrásina, heldur myndast
mjóikursýra sem safnast fyrir og leiðir til metabol-
ískrar acidosu (hypoxísk metabolísk acidosa).
Na-Bíkarbónat: Er fyrsta lyfið sem gefið er, jafn-
skjótt og æðaleggur er í bláæð. Hve mikil meta-
bolisk acidosa hefur orðið fer eftir tímalengd frá
hjartastoppi. Oft er Ph mjög lágt eða undir 7. Na-
bíkarbónat og mjólkursýra tengjast þannig: NaHCO;i
-j- HL-—> NaL- -j- H2C03. Myndast þá Na-lactat og
kolsýra. Kolsýra myndar C02 -f- H20. C02 þarf að
útskilja með öndun, annars eykst respiratorisk aci-
dosa. Best er að gefa Na-bíkarbónat samkvæmt end-
urteknum mælingum á sýrustigi og blóðgösum og út-
reikningi á „base deficit“ í slagæðablóði. Varast ber
of mikla gjöf af Na-bikarbónati því þá myndast
metabolisk alkalosa, hyperosmolalitet (hypernatr-
emia) og álag á öndun eykst (C02 útskilnaður). Ef
ekki er hægt að gera mælingar á slagæðablóði er
ráðlagt að gefa um 1 meq/kg af Na-bikarbónati sem
byrjunarskammt, síðan um helmingi minna á 10
32
LÆKNANE M INN