Læknaneminn - 01.09.1981, Blaðsíða 33

TAFLA ]
eyra að vitum og horfa um leið á hvort tilraun er
geið til öndunar eða öndunarlireyfingar sjáist.
Tekið er undir höku með fingurgómum og höfuð
i'eigt aftur um leið og reynt er að finna hvort léttan
loft gust leggur í lófann (útöndun sjúklings).
Púls: Best er að þreifa púls í hálsslagæð, a. caro-
tis, á miðjum hálsi við eða undir miðlæga brún á
m. sternocleidomastoideus (höfuðvendir). Oft má
finna þar púls, þó að útlimapúlsar finnist ekki. Ef
enginn púls finnst er ekki eytt tíma til blóðþrýstings-
tnælingar.
Húð: Við hjaitastopp verður húð fljótt bláleit og
kaldsveitt. Fyrst sést blámi á vörum og fingurgóm-
um.
Ljósop: Ljósop víkka fljótlega við hjartastopp, er
ckkert súrefni berst til heila. Fullvið Ijósop gefa til
kynna súrefnisskort (hypoxiu) í heila og þar með
yíirvofandi eða byrjaða heilaskemmd. Ef ljósop eru
ckki fullvíð eða dragast saman við upphaf endurlífg-
unar er enn von að heili sé starfhæfur.
Fyrst er athugað hvort sjúklingur svari áreiti, svo
sem kalli eða þegar ýtt er við honum. Ef meðvitund-
arleysi staðfestist þannig, er horft, fundið og hlustað
eftir öndun í 5 sekúndur. Ef engin öndun er, skal
blása 4 sinnum lofti í sjúkling. Því næst er þreifað
eftir púlsi í hálsslagæð. Ef enginn púls finnst skal á
þessu stigi kallað á aðstoð. Ulan sjúkrahúsa þarf að
fá sjúkrabíl. Innan sjúkrahúss þarf einnig að fá við-
eigandi aðstoð. Síðan er sjúklingur lagður á bakið
á hörðu undirlagi (t. d. gólf) og öndunaraðstoð og
hjartahnoð hafið.
Meðferð
I stórum dráttum má skipta meðferð í 2 þætti.
Annars vegar er ósérhæfð meðferð og hins vegar
serhæfð meðferð, sem oftast tekur við af hinni fyrr-
nefndu. Eru j >á tæki og lyf notuð. Tafla I sýnir heild-
aryfirlit meðferðar.
Loftvegir
Einfaldast er að opna loftvegi með því að taka
undir höku sjúklings og reigja höfuð aftur. Nægi
það ekki þarf að lyfta undir kjálkahorn (angulus
mandibulaej og ýta neðri kjálka fram. Lyftist þá
Ósérhœfð meðferð:
A. Opna og halda opnum efri loítvegum.
B. Anda fyrir sjúkling.
C. Hjartahnoða.
Sérhœfð meðferð:
1. Barkaþræða og anda fyrir sjúkling með 100%
súreíni.
2. Hjartahnoða áfram.
3. Setja æðalegg (nál) í bláæð og tengja vökva-
dreypi.
4. Gefa lyf í bláæð.
5. Taka hjartarafrit.
6. Gefa hjartarafstuð.
Y'firlit um meðferð við endurlífgun. Sérhœfð með-
ferð tekur yfirleitt við af ósérhœfðri meðferð. Við
bestu aðstœður hefst sérhœfð meðferð strax. Það er
á vel útbúnum deildum innan sjúkrahúsa svo sem
gjörgœsludeildum, hjartadeildum, svœfingastofum,
skurðstofum og á Borgarspítala á bráðamóttöku á
Slysa- og sjúkravakt.
tunga frá aftari kokvegg. Þegar blástursaðferð er
beitt, er annarri hendi stutt á enni og því næst klipiö
um nef sjúklings. Hinni hendi er haldiö undir háls
sjúklings og síðan lyft undir neðri kjálka.
Oruggast er að tryggja opna loítvegi með barka-
jnæðingu og festa barkarennu við munnvik. Þegar
andlitsmaski er notaður er gott að nota munn- eða
nefkoksrennu.
Hreinsa skal munn og kok með kröftugu sogi (æla,
blóð, slím, matarleifar). Að öðrum kosti verður að
gera það með fingrunum. Fjarlægja verður gervi-
tennur.
Aöskotahlutum, sem loka fyrir barkakýlismynni,
er best að ná burtu með MagilLtöng við barkakýlis-
speglun. Onnur ráð eru:
1) Bakhögg. Slegið er snöggt með lófa fj órum
sinnum milli herðablaða. Á meðan skal sjúkl-
ingi hallað fram og haldið undir brjóst hans.
2) Kviðar- eða brjóstgrip. Sjúklingi er hallað
fram, tekið um hann miðjan og skal þrýsta
læknaneminn
31