Læknaneminn - 01.04.2020, Side 84

S
ke
m
m
ti
e
fn
i
o
g
p
is
tl
a
r
8
4
Sigrún Jónsdóttir
Fimmta árs læknanemi 2019-2020
Þórdís Ylfa Viðarsdóttir
Fimmta árs læknanemi 2019-2020
Spurningin sem er á allra vörum: „Eru bara
konur í læknisfræði í dag?” Þegar við hófum
verklegt nám við læknadeild heyrðum
við þessa spurningu á einhverju formi á
hverjum einasta degi. Allt frá góðlátlegum
athugasemdum upp í mikla reiði og ótta yfir
breytingunum. Fyrstu dagana kipptum við
stelpurnar okkur ekki mikið upp við þetta
en eftir því sem vikurnar liðu fór þetta sífellt
meira í taugarnar á okkur, meira að segja
kurteislegu spurningarnar um kynjahlutfallið
í bekknum. Við fórum að spyrja okkur: Af
hverju kemur þetta fólki svona mikið á óvart?
Af hverju tekur það svona mikið eftir þessu?
Af hverju þessi ótti við síhækkandi hlutfall
kvenna í læknisfræði?
En hlutfall kvenna við deildina hefur ekki
farið síhækkandi. Kynjahlutfall nemenda
í læknisfræði við Háskóla Íslands hefur nær
staðið í stað síðan 2002 eða síðastliðin 18 ár.
Um 60% konur og 40% karlar. Ætla mætti
að starfsfólk Landspítalans og sjúklingar
væru orðin vön breyttri samsetningu
nemendahópsins. Hvað ætli skýri þessa
hægu breytingu á hugsunarhætti? Á þessum
sama tíma, eða síðastliðin tuttugu ár, hefur
umhverfi okkar tekið fjölmörgum breytingum
og tækninni fleygt fram, jafnt í okkar daglega
lífi og innan læknisfræðinnar. Google varð
til að mynda stofnað árið 1998 og eflaust
fáir læknanemar sem gætu ímyndað sér lífið
án þess að hafa allar upplýsingar heimsins
í vasanum. Við höfum aðlagað okkur að
þessum breytingum á stuttum tíma en hátt
hlutfall kvenna í læknisfræði virðist enn æpa
á fólk sem eitthvað óvenjulegt og nýstárlegt.
Áhugavert er að líta yfir þróun kynjahlutfalls
meðal læknanema síðustu þrjá áratugi. Eins
og fram hefur komið hafa konur verið um
60% stúdenta og karlar um 40% síðastliðin
18 ár. Fyrir þann tíma var þessu öfugt farið
og urðu skilin ansi snörp frá því að karlar
voru í meirihluta yfir í það að konur urðu að
meirihluta. Á um fjórum árum varð breyting
sem höfundum þykir ansi áhugaverð. Eflaust
eru margir samverkandi þættir að baki breytts
kynjahlutfalls en gaman getur verið að velta
fyrir sér hvort einn þáttur hafi haft meiri áhrif
en annar. Til að mynda mætti velta fyrir sér
hvort sterkar og valdeflandi fyrirmyndir hafi
spilað inn í. Flestar þeirra kvenna sem hófu
nám um miðjan tíunda áratuginn fengu að
sjá fyrsta kvenforsetann kjörinn og þekktu
varla annað fram á fullorðinsár. Þessi kynslóð
kvenna ólst upp við þá hugmynd að konur
gætu unnið við hvað sem þær vildu. Aukin
réttindi kvenna samhliða hugarfarsbreytingu
í samfélaginu gætu skýrt aukinn fjölda kvenna
í læknanámi en útskýra kannski ekki alveg
þessa kúvendingu á kynjahlutföllum um
aldamótin né heldur hvers vegna þau hafa
haldist eins síðan.
Þessi umsnúningur á kynjahlutföllum sést
þó ekki meðal kennara við læknadeild.
Karlar eru þar í meirihluta en hlutföllin hafa
jafnast allmikið undanfarin ár. Þrátt fyrir að
meiri hluti kennara okkar séu karlar hefur
sú staðreynd ekki komið okkur nemunum
sérstaklega á óvart. Það má velta fyrir sér af
hverju kynjahlutfall nemenda hefur vakið
svona mikla athygli á meðal lækna, sérstaklega
þegar litið er til þess að sama hlutfall er þeirra
á meðal, nema í öfugri mynd. Af hverju
er fólk ekki að spyrja sig: „Eru bara karlar
í læknadeild?”
Eru bara konur
í læknisfræði?
Mynd 1: Kynjahlutföll nemenda sem eru skráðir í læknisfræði í Háskóla Íslands hvert ár.
70%
1
9
9
0
1
9
9
6
2
0
0
2
2
0
0
8
2
0
1
4
1
9
9
3
1
9
9
9
2
0
0
5
2
0
1
1
2
0
1
7
1
9
9
1
1
9
9
7
2
0
0
3
2
0
0
8
2
0
1
5
1
9
9
4
2
0
0
0
2
0
0
6
2
0
1
2
2
0
1
8
1
9
9
2
1
9
9
8
2
0
0
4
2
0
1
0
2
0
1
6
1
9
9
5
2
0
0
1
2
0
0
7
2
0
1
3
2
0
1
9
60%
50%
40%
30%
20%
10%
Karlar Konur
Mynd 2: Kynjahlutfall kennara sem kenna við læknadeild, þ.e. allar námsleiðir læknadeildar.
70%
80%
90%
100%
2
0
0
2
2
0
0
8
2
0
1
4
2
0
0
5
2
0
1
1
1
9
9
7
2
0
0
3
2
0
0
8
2
0
1
5
2
0
0
0
2
0
0
6
2
0
1
2
2
0
0
4
2
0
1
0
2
0
1
6
2
0
0
1
2
0
0
7
2
0
0
7
2
0
1
3
2
0
1
9
60%
50%
40%
30%
20%
10%
Karlar Konur