Læknaneminn - 01.04.2020, Blaðsíða 47

R
itr
ýn
t
ef
ni
R
itr
ýn
t e
fn
i
4
7
hvort um röskun í mið- eða innra eyra er að
ræða. Til staðfestingar á sjúkdómnum þarf að
taka háskerpu tölvusneiðmynd af gagnauga-
beinum.58
Meðferð heilkennisins felst í skurðaðgerð til
lokunar á rofinu. Sú aðgerð sem er hefbundin
og mest notuð heitir miðgrófar nálgun (middle
fossa approach). Helsti galli aðgerðarinnar er að
í henni felst talsvert inngrip vegna þess að gerð
er kúpuopnun (craniotomy). Á undanförnum
árum hafa minna ífarandi aðgerðir verið
þróaðar til þess að stytta aðgerðartímann og
hugsanlega minnka líkur á fylgikvillum. Ýmist
er þá farið í gegnum stikilsbein (mastoid bone)
eða gerð holsjárspeglun í lítilli kúpuopnun til
þess að loka rofinu. Önnur lítið ífarandi aðferð
er að styrkja snigilglugga (round window)
eyrans með brjóski eða vöðvahimnu til þess
að koma í veg fyrir áhrif hins svokallaða
þriðja glugga beinvölundarhússins. Frekari
rannsókna er þörf til þess að kanna útkomu
og árangur af þessum nýrri aðgerðum.57, 58
Aðrar mismunagreiningar
Hér að ofan hefur verið fjallað um nokkrar
mismunagreiningar svima af útlægum
orsökum. Það eru þó fleiri sjúkdómar sem
koma til greina en ekki verður fjallað nánar
um þá hér. Helst má nefna miðeyrnabólgu,
utanvessa fistil (perilymphatic fistula),16 snigil-
glugga hersli (otosclerosis),4 sýkingar í eyra á
borð við ristil (herpes zoster oticus)60 og andar-
paroxýsmíu (vestibular paroxysmia).61
Samantekt
Svimi er algengt einkenni sem hefur margar
mismunagreiningar. Það sem skiptir mestu
máli í uppvinnslu svima er að greina hættulegar
orsakir frá þeim sem ekki eru hættulegar til
þess að hægt sé að bregðast skjótt við í þeim
tilfellum sem líf og heilsa sjúklinga er í hættu.
Þar skiptir góð saga og skoðun höfuðmáli
þar sem greining á milli mismunandi orsaka
er oft klínísk. Algengasta orsök svima er
stöðusteinaflakk, en aðrar algengar orsakir
eru andarmígreni og andartaugabólga.
Sjaldgæfari orsakir eru völundarsvimi og rof
á efri bogagöngum.
Heimildir
1. Örnólfsson ÁE, Hjaltested E, Margrétardóttir ÓB, et al. Svimi á
bráðamóttöku - vantar á okkur klíníska nefið? Læknablaðið 2016; 102:
551-5.
2. Kerber KA, Meurer WJ, West BT, et al. Dizziness presentations in U.S.
emergency departments, 1995-2004. Acad Emerg Med 2008; 15: 744-50.
3. Kim AS, Sidney S, Klingman JG, et al. Practice variation in neuroimaging
to evaluate dizziness in the ED. Am J Emerg Med 2012; 30: 665-72.
4. Muncie HL, Sirmans SM, James E. Dizziness: Approach to Evaluation
and Management. American family physician 2017; 95: 154-62.
5. Newman-Toker DE, Cannon LM, Stofferahn ME, et al. Imprecision
in patient reports of dizziness symptom quality: a cross-sectional study
conducted in an acute care setting. Mayo Clin Proc 2007; 82: 1329-40.
6. Newman-Toker DE, Dy FJ, Stanton VA, et al. How often is dizziness
from primary cardiovascular disease true vertigo? A systematic review. J
Gen Intern Med 2008; 23: 2087-94.
7. Bisdorff A, Von Brevern M, Lempert T, et al. Classification of vestibular
symptoms: towards an international classification of vestibular disorders.
Journal of vestibular research : equilibrium & orientation 2009; 19: 1-13.
8. West PD, Sheppard ZA, King EV. Comparison of techniques for
identification of peripheral vestibular nystagmus. The Journal of
laryngology and otology 2012; 126: 1209-15.
9. Kroenke K, Hoffman RM, Einstadter D. How common are various
causes of dizziness? A critical review. Southern medical journal 2000; 93:
160-7.
10. Ekdale EG. Form and function of the mammalian inner ear. J Anat 2016;
228: 324-37.
11. Drake RL, Vogl AW, Mitchell AWM. Gray’s Anatomy for students. 3rd
ed. Churchill Livingstone Elsevier, Philadelphia 2015.
12. You P, Instrum R, Parnes L. Benign paroxysmal positional vertigo.
Laryngoscope Investig Otolaryngol 2018; 4: 116-23.
13. Argaet EC, Bradshaw AP, Welgampola MS. Benign positional vertigo, its
diagnosis, treatment and mimics. Clinical Neurophysiology Practice 2019;
4: 97-111.
14. Raphan T, Cohen B. The vestibulo-ocular reflex in three dimensions.
Experimental brain research 2002; 145: 1-27.
15. Stahl JS, Leigh RJ. Nystagmus. Current Neurology and Neuroscience
Reports 2001; 1: 471-7.
16. Spiegel R, Kirsch M, Rosin C, et al. Dizziness in the emergency
department: an update on diagnosis. Swiss medical weekly 2017; 147:
w14565.
17. Pietkiewicz P, Pepas R, Sulkowski WJ, et al. Electronystagmography
versus videonystagmography in diagnosis of vertigo. International journal
of occupational medicine and environmental health 2012; 25: 59-65.
18. Brandt T, Dieterich M. The dizzy patient: don’t forget disorders of the
central vestibular system. Nature reviews Neurology 2017; 13: 352-62.
19. Zwergal A, Mohwald K, Dieterich M. [Vertigo and dizziness in the
emergency room]. Der Nervenarzt 2017; 88: 587-96.
20. Beynon GJ, Jani P, Baguley DM. A clinical evaluation of head impulse
testing. Clinical otolaryngology and allied sciences 1998; 23: 117-22.
21. Halmagyi GM, Chen L, MacDougall HG, et al. The Video Head
Impulse Test. Frontiers in neurology 2017; 8: 258.
22. von Brevern M. Acute dizziness and vertigo: The bedside testing is
essential. J Neurosci Rural Pract 2015; 6: 133-4.
23. Hotson JR, Baloh RW. Acute vestibular syndrome. N Engl J Med 1998;
339: 680-5.
24. Ahsan SF, Syamal MN, Yaremchuk K, et al. The costs and utility
of imaging in evaluating dizzy patients in the emergency room.
Laryngoscope 2013; 123: 2250-3.
25. von Brevern M, Radtke A, Lezius F, et al. Epidemiology of benign
paroxysmal positional vertigo: a population based study. J Neurol
Neurosurg Psychiatry 2007; 78: 710-5.
26. Korres S, Balatsouras DG, Kaberos A, et al. Occurrence of semicircular
canal involvement in benign paroxysmal positional vertigo. Otology &
neurotology : official publication of the American Otological Society,
American Neurotology Society [and] European Academy of Otology and
Neurotology 2002; 23: 926-32.
27. von Brevern M, Bertholon P, Brandt T, et al. Benign paroxysmal
positional vertigo: Diagnostic criteria. Journal of vestibular research :
equilibrium & orientation 2015; 25: 105-17.
28. Dix MR, Hallpike CS. The pathology symptomatology and diagnosis
of certain common disorders of the vestibular system. Proc R Soc Med
1952; 45: 341-54.
29. Bhattacharyya N, Gubbels SP, Schwartz SR, et al. Clinical Practice
Guideline: Benign Paroxysmal Positional Vertigo (Update).
Otolaryngology--head and neck surgery : official journal of American
Academy of Otolaryngology-Head and Neck Surgery 2017; 156: S1-s47.
30. Epley JM. The canalith repositioning procedure: for treatment of benign
paroxysmal positional vertigo. Otolaryngology--head and neck surgery :
official journal of American Academy of Otolaryngology-Head and Neck
Surgery 1992; 107: 399-404.
31. White JA, Coale KD, Catalano PJ, et al. Diagnosis and management
of lateral semicircular canal benign paroxysmal positional vertigo.
Otolaryngology--head and neck surgery : official journal of American
Academy of Otolaryngology-Head and Neck Surgery 2005; 133: 278-84.
32. Kattah JC, Talkad AV, Wang DZ, et al. HINTS to diagnose stroke in the
acute vestibular syndrome: three-step bedside oculomotor examination
more sensitive than early MRI diffusion-weighted imaging. Stroke 2009;
40: 3504-10.