Læknaneminn - 01.04.2020, Qupperneq 120

S
ke
m
m
ti
e
fn
i
o
g
p
is
tl
a
r
12
0
hafinu. Rekstur spítalans er að hluta til á
vegum ríkisins og að hluta til einkarekinn
sem þýðir að sjúklingar sem þangað sækja
þjónustu þurfa að borga úr eigin vasa. Það
gefur auga leið að hinir fátæku leita frekar á
KPH þar sem sá spítali er ríkisrekinn. Þeir
sem leita sér þjónustu á bráðamóttökunni
á UWI koma allir vegna bráðra vandamála,
flestir koma í raun of seint og aðeins af brýnni
nauðsyn. Annað sem er verulega frábrugðið
því sem við erum vön á Íslandi er að það
er ekki neyðarþjónusta (EMS). Þegar bráð
veikindi eða slys ber að þá er annað hvort
hringt í einkarekinn sjúkrabíl með tilsvarandi
kostnaði eða aðstandendur keyra og bera inn
bráðveikt fólk. Af og til koma inn skotsár,
hnífsstungur eða sambærilegir áverkar en
almennt fara slíkir áverkar á KPH.
Bráðamóttakan sem slík var nokkuð vel búin
með tilliti til búnaðar og starfsmanna. Þegar
Bjarki og Jónas mættu fyrsta daginn var vel
tekið á móti þeim en þannig séð ekki ákveðið
prógram uppsett. Fyrst um sinn fengu þeir að
fylgja Dr. Jones, ungum og viðkunnanlegum
bráðalækni, sem sýndi þeim bráðamóttökuna
og leyfði þeim að vera með í uppvinnslu
sjúklinga. Rúmum var raðað í hring með tjaldi
á milli og eins konar vinnustöð í miðjunni.
Allar nótur og beiðnir voru handskrifaðar og
aðstandendur þurftu að greiða fyrir rannsóknir
áður en þær voru sendar.
Mæting var klukkan 8 á morgnana og byrjaði
dagurinn yfirleitt á rjúkandi instant kaffibolla
áður en við tókum göngutúr í morgundögginni
en það tók okkur 15-20 mínútur að ganga
á spítalann. Á spítalanum var ekki eiginlegt
mötuneyti heldur nokkrir litlir matsölustaðir
sem flestir matreiddu djúpsteiktan kjúkling
og kleinur (eða “festival”) í meðlæti. Þegar
við vorum leiðir á því var ekki langt að fara
á Burger King eða KFC en þess má geta að
hollur matur var ekki fáanlegur á háskóla-
svæðinu (við leituðum vel!).
Þegar leið á dvölina var Dr. Jones farinn að
treysta okkur til þess að hitta sjúklinga primert
og koma af stað uppvinnslu. Við rákum okkur
snemma á hindrun en það var tungumálið.
Enska er jú móðurmálið en mállýskan er
Patois (“pa-tvoa”) sem getur verið snúið að
skilja en sjúklingarnir áttu ekki í miklum
vandræðum með að skilja okkar skólabókar-
ensku.
Á þessum fjórum vikum sáum við breitt róf
tilfella. Tilfellin voru fjölbreytt og flestir sem
við sáum áttu fullt erindi á bráðamóttöku,
helst degi fyrr. Við sáum fjölda mismunandi
birtingarmynda af sigðkornablóðleysi, allt
frá bráðum verkjaköstum (acute pain crisis),
bráðu brjóstkassaheilkenni (acute chest
syndrome) yfir í sístöðu reðurs (priapism) en
sjúkdómurinn er fjölkerfa og er efni í sér
grein. Okkur varð ljóst að ekki tíðkast að skrá
meðferðar takmarkanir og eru bókstaflega
allir endurlífgaðir burtséð frá aldri eða undir-
liggjandi sjúkdómum. Við misstum töluna
á hversu mörgum endurlífgunum við tókum
þátt í. Við urðum alltaf jafn hissa hvað allir
hurfu skyndilega þegar sjúklingur var kominn
með sjálfkrafa blóðrás (ROSC) og við vorum
einir eftir að þrýsta inn súrefni með ambúbelg
og hversu seint læknar á vegum gjörgæslunnar
mættu á vettvang til þess að taka við meðferð.
Það er eftirminnilegt þegar 32 ára maður með
lungnabólgu kom inn í bráðri öndunarbilun
og við horfðum upp á hann sigla í hjartastopp
og sorglegt að hugsa til þess að á Íslandi hefði
hann undir öllum kringumstæðum lifað af.
Ekki má gleyma manni með lokastigs nýrna-
sjúkdóm sem hafði ekki komist í blóðskilun
í viku og var með 9,2 í kalíum! Það endaði
með sínusbylgjum í riti og hjartastoppi.
Við sáum nokkur tilfelli af beinbrunasótt,
sem er moskítóborinn smitsjúkdómur, en
eins og áður sagði var yfirstandandi faraldur
og því mikilvægt að nota moskítóvörn.
Í alvarlegum tilfellum er sjúklingur með
háan hita, blóðflögufæð sem veldur aukinni
blæðingar hneigð og aukið æðagegndræpi
sem getur leitt til losts. Þessir sjúklingar voru
einangraðir með flugnaneti til að koma í veg
fyrir smit. Sjúklingar í geðrofi, óráði eða með
sjálfsvígshugsanir voru ólaðir niður (sem ekki
bætti ástandið) þar til viðeigandi ráðgefandi
læknir kom til þess að meta ástandið.
Það væri endalaust hægt að skrifa um spítala-
starfsemina, menninguna og sjúkratilfellin en
látum þetta duga.
Á meðan á dvöl okkar stóð eignuðumst við
góða vini og höldum góðum tengslum enn í
dag. Má þar helst nefna svæfingar hjúkrunar-
fræðinginn Mitchy sem hefur gengið okkur
í móðurstað og hvílir útskriftar mynd af
okkur þremur á vegg heima hjá henni við
hlið afreka annarra fjölskyldumeðlima. Eftir
spítaladvölina tók við 2 vikna ferðalag um
eyjuna með jamaískum vinum okkar og lentum
við þar í ýmsum skoplegum uppákomum.
Ferðin okkar til Jamaíku var ævintýri líkast og
mun reynslan og minningarnar fylgja okkur
um hvert fótmál í framtíðinni. Ef við getum
gefið einhver góð ráð með þessa reynslu að
baki er það að fara út í hið óþekkta og lifa
aðeins lífinu.
Jamaískir frasar
Wah gwaan mi emperor/empress - Blessaður/
blessuð
Me good - Ég hef það fínt
Bombaclaat/bloodclaat - Blótsyrði
Irie - Allt í góðu
Beg you a ting nuh - Má ég fá pening
Mi nuh have none - Ég á ekkert
Mi a forward - Ég er á leiðinni
Gimme dat - Má ég fá þetta
Swiss cheese - Mörg skotsár
Mash up di place - Taka e-h föstum tökum,
svakaleg framkoma
Badman/gunman - Glæpon
Rude bwoy - Ólukkumaður
Dreadlocks! - Fals rastamaður
Gyal - Kona/stelpa