Læknaneminn - 01.04.2020, Síða 130

R
an
ns
ók
na
rv
er
ke
fn
i þ
rið
ja
á
rs
n
em
a
13
0
Pneumókokka mótefnavakaleit
í þvagi. Gagnsemi Binax NOW S.
pneumoniae prófsins og tengsl við
sjúkdómsmynd
María Rós Gústavsdóttir4, Helga
Erlends dóttir1,4, Agnar Bjarnason2,
Magnús Gottfreðsson3,4
1Sýkla­ og veirufræðideild­,
2Smitsjúkdóma deild­, 3Vísindadeild
Landspítala Háskólasjúkrahúss,
4Læknadeild Háskóla Íslands
Inngangur: Streptococcus pneumoniae (pneumó-
kokkur) er Gram-jákvæð baktería sem oft er eðlilegur
hluti örveruflóru öndunarfæra mannsins. Hana má
finna í nefkoki heilbrigðra barna og fullorðinna en
hún getur einnig verið alvarlegur sjúkdómsvaldur
(e. pathogen). Hún er algengasta bakterían sem
veldur eyrnabólgu í börnum, en getur valdið
heilahimnubólgu og alvarlegum blóðsýkingum bæði
hjá börnum og fullorðnum. Þá er hún einn algengasti
sýkingavaldur lungnabólgu, sem getur stundum
verið alvarleg og lífshótandi þar sem klínískur gangur
getur verið mjög hraður. Því er mikilvægt að greina
sjúkdóminn á sem skemmstum tíma til þess að geta
brugðist fljótt og rétt við. Binax NOW S. pneumoniae
greiningapróf mælir mótefnavaka pneumókokka
í þvagi. Markmið rannsóknarinnar var að meta
forspárgildi greiningarprófsins hjá sjúklingum með
staðfesta ífarandi pneumókokkasýkingu sem og tengsl
pneumókokka mótefnavaka í þvagi við alvarleika
ífarandi pneumókokkasýkingar.
Efniviður og aðferðir: Fyrir lágu upplýsingar um
tilfelli ífarandi pneumókokkasýkinga í pneumókokka-
gagnagrunni Sýklafræðideildar hjá þeim sjúklingum
þar sem einnig hafði verið gerð mótefnavakaleit í þvagi
(með Binax NOW S. pneumoniae prófi), á svipuðum
tíma og blóðræktunin. Alvarleiki sýkinga var metinn
með PSI (pneumonia severity index), CURB-65 og
quick-SOFA stigunarkerfum. Sjúklingum var skipt
upp í hópa eftir alvarleika sýkingar og var hlutfall
jákvæðra niðurstaðna úr Binax NOW S. pneumoniae
prófi borið saman milli hópa. Forspárgildi prófsins var
ákvarðað með því að reikna út næmi og sértækni út
frá samanburði við blóð- og hrákaræktanir. Næmi var
reiknað út frá gögnum sýklafræðideildar landspítala
frá árunum 2006-2017 en sértækni frá árinu 2017.
Niðurstöður: Þegar blóðræktun var notuð sem
gull-viðmið reyndist ræmi og sértækni Binax NOW
S.pneumoniae vera 72,6% og 97,1% (flatarmál undir
ROC ferli = 0,85). Þegar hrákaræktun var notuð sem
gull-viðmið reyndist næmi og sértækni vera 71,4% og
89,0% (flatarmál undir ROC ferli = 0,80). Hlutfall
jákvæðra niðurstaðna úr prófinu hækkaði eftir því sem
alvarleiki jókst í öllum tilfellum (nema í PSI flokki 5)
en hækkunin var aðeins marktæk í CURB-65 flokki
3. Hlutfall jákvæðra niðurstaðna reyndist marktækt
hærra hjá þeim sem létust innan 30 daga samanborið
við aðra (p=0,034 skv. Fisher’s exact prófi). Hlutfall
jákvæðra niðurstaðna reyndist marktækt hærra hjá
þeim sem voru lagðir inn á gjörgæslu samanborið við
þá sem voru ekki lagðir inn á gjörgæslu (p=0,008 skv.
Fisher’s exact prófi).
Ályktanir: Niðurstöður þessarar rannsóknar geta veitt
betri innsýn í gagnsemi og forspárgildi Binax NOW
S. pneumoniae prófsins sem og tengsl niðurstöðu
prófsins við alvarleika, innlögn á gjörgæslu og 30
daga dánartíðni. Gagnlegt væri að skoða stærri
rannsóknarhóp og bera saman niðurstöður milli
pneumókokka hjúpgerða ásamt því að skoða áhrif
niðurstaðna á sýklalyfjaval.
Discovery and Analyses
of Pathogenic Variants in
Explanted Hearts from Primary
Cardiomyopathy Patients
Oddný Brattberg Gunnarsdóttir1,
Jonathan Seidman PhD2, Christine E.
Seidman MD2
1Faculty of Medicine, School of Health
Sciences, University of Iceland,
2Department of Genetics, Harvard Medical
School, Boston, Massachusetts, USA
Introduction: Dilated cardiomyopathy (DCM)
and hypertrophic cardiomyopathy (HCM) are
disorders of the myocardium that affect the structure
and function of the heart. The primary aim of this
study was to discover damaging genetic variants in
myocardial tissue from patients with DCM or HCM
who underwent heart transplantation.
Methods: Whole exome sequencing was performed
on myocardial tissue from 103 explanted hearts;
80 DCM, 13 HCM and 10 donor hearts that were
not implanted. Sanger sequencing was performed
to confirm loss of function variants in genes known
to be linked to cardiomyopathy. RNA sequencing
was conducted to confirm copy number variation
deletions detected in the cohort. Burden analysis was
performed by comparing the frequency of variants
found in the study cohort to the frequency in the
population database gnomAD.
Results: Loss of function variants, deleterious
missense variants or copy number variation deletions,
collectively described as damaging variants, were
identified in cardiomyopathy genes in 45 of all 103
samples (43.7%). Damaging variants were identified
in 37 of 80 DCM samples (46.3%), 5 of 13 HCM
samples (38.4%) and 3 of 10 control samples
(30.0%). Analyses of variants detected in control
samples showed no definitive pathogenic variants. All
the 28 loss of function variants in cardiomyopathy
genes found in the cardiomyopathy cases were
confirmed by Sanger sequencing. Two copy number
variation deletions were detected and confirmed in
the cohort, both in TTN. Burden analyses showed
that the genes MDK, UBE2I and MATR3, which
all are highly expressed in the heart but have not
previously been linked to cardiomyopathy, had a
higher frequency of variants in the DCM cohort
compared to the reference population with genome-
wide significance (p £ 2.5E-06).
Conclusions: The frequency of damaging variants
that are likely pathogenic is higher in DCM cases
in this cohort compared to previous studies. This
could indicate that patients who develop end-stage
DCM are more likely to have a genetic cause for their
disease. It is also possible that more variants are found
by sequencing DNA extracted from cardiac tissue
versus blood. The proportion of pathogenic variants
in the HCM group is slightly lower than expected in
a HCM cohort which may be explained by the low
number of HCM patients in the study cohort.
Greining, meðferð og horfur
sjúklinga með krabbamein eða
meinvörp í lifur, gallgöngum eða
gallblöðru 2013-2017
Rakel Hekla Sigurðardóttir1, Helgi
Birgisson2, Jón Gunnlaugur Jónasson1,3,
Agnes Smáradóttir4, Kristín Huld
Haraldsdóttir1,5
1Læknadeild Háskóla Íslands,
2Krabbameins félagið, 3Meinafræðideild
LSH, 4Krabbameinsdeild LSH,
5Kviðarholsskurðdeild LSH
Inngangur: Krabbamein í lifur og gallgangakerfi,
þar með talið gallblöðru, eru illvígir sjúkdómar sem
hafa yfirleitt slæmar horfur. Krabbamein í lifur er
sjötta algengasta tegund krabbameina á heimsvísu
en er mun sjaldgæfari á Íslandi vegna lægri tíðni
helstu áhættuþátta. Þó hefur verið leitt að því líkum
að tíðnin muni fara vaxandi vegna aukinnar tíðni
lífsstíls- og lifrarsjúkdóma. Lifrarfrumukrabbamein
(e. Hepatocellular carcinoma, HCC) eru um 70-
85% allra krabbameina í lifur. Gallgangakrabbamein
(e. cholangiocarcinoma, CCA) eiga uppruna sinn
frá gallgangafrumum en þeim má skipta eftir
staðsetningu í þrjá flokka (iCCA, pCCA og dCCA)
en þau eru sjaldgæf. Gallblöðrukrabbamein eru mjög
illvíg og hafa yfirleitt slæmar horfur nema þau séu
greind fyrir tilviljun í gallblöðruaðgerð. Meinvörp
í lifur eru algengustu æxlin sem koma þar fyrir.
Þau sem eiga uppruna frá ristli eða endaþarmi má
oft lækna með skurðaðgerð, en skurðaðgerð er eina
meðferðin með von um lækningu hjá öllum þessum
krabbameinum.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er liður í inn-
leiðingu gæðaskráningar á LSH fyrir ofangreind
krabba mein. Listi yfir sjúklinga með umræddar
greiningar fékkst frá Krabbameinskrá og upplýsingar
voru því næst fengnar úr sjúkraskrá og skráðar í þar til
gerð skráningareyðublöð sem voru unnin að sænski
fyrirmynd. Samanburður var að lokum gerður við
sænsku krabbameinsskránna. Sérstök áhersla var á
skurðmeðferð.
Niðurstöður: Alls greindust 73 með krabbamein
í lifur. Þar af voru 66 greindir með HCC, sem
gerir aldursstaðlað nýgengi HCC 3,9 á 100.000.
52% þeirra voru með tengdan lifrarsjúkdóm við
greiningu á Íslandi en 71% í Svíþjóð (p<0,001),
en 52% á Íslandi á móti 66% í Svíþjóð voru með
skorpulifur (p=0,03). 45% HCC sjúklinga á Íslandi
voru með sykursýki við greiningu. 60% á Íslandi
fóru í einhverskonar meðferð, en aðeins 23% á móti
37% í Svíþjóð fóru í læknandi skurðaðgerð (p=0,03).
Alls greindust 25 með CCA þar af 15 með iCCA, 9
með pCCA og einn með óskilgreint CCA. Í heildina
greindust 13 með krabbamein í gallblöðru en þar af
greindist einn með paraganglioma í gallblöðru en
12 með gallblöðrukrabbamein. 38 sjúklingar fóru í
skurðaðgerð vegna meinvarps í lifur. Alls voru 63%
greindra tilfella á Íslandi tekin fyrir á samráðsfundi
við greiningu en tæp 93% í Svíþjóð (p<0,001). Þar af
voru 34% á Íslandi sem fóru í aðgerð innan 21 dags
frá samráðsfundi en 21% í Svíþjóð (p=0,05). Fjöldi
hlutabrottnámsaðgerða á hverja 100.000 íbúa voru
2-8 á Íslandi á móti 5-11 í Svíþjóð. Fylgikvillatíðni
>2 á Clavien Dindo skalanum var 42,6% á Íslandi
en 34,9% í Svíþjóð (p=0,23). Miðgildi legudaga eftir
aðgerð voru 6 dagar bæði á Íslandi og í Svíþjóð.
Ályktun: Nýgengi HCC hefur aukist töluvert á
Íslandi frá fyrri rannsóknum. Mun færri eru með
undirliggjandi lifrarsjúkdóm eða skorpulifur við
greiningu en þekkist erlendis en miðað við Ísland
hefur orðið aukning þar á. Nýgengi iCCA virðist
vera að hækka á meðan nýgengi pCCA stendur í stað
en helmingi fleiri greindust með iCCA en pCCA.
Nýgengi gallblöðrukrabbamein virðist standa í stað.