Fróðskaparrit - 01.01.1964, Blaðsíða 73

Hróðurskota
81
maður bóklærður vel og má vel hafa haft orðið úr Víga^
Glúms sógu eða frá Birni Halldórssyni. Menn virðast og
almennt hafa álitið að Bjórn Halldórsson hefði ekki jjekkt
sógnina hróðurskota úr óðrum heimildum en sógunni, og
af Jpeirri skoðun mun j>að stafa að Sigfús Blóndal tók ekki
sógnina upp í orðabók sína.
En se jtýðing Bjórns Halldórssonar athuguð betur virðist
allt annað en óruggt að Víga*Glúms saga hafi verið eina
heimild hans um orðið. Upphafið á skýringu hans: ‘in
pejorem partem v. locum movere v. ferre’ kemur ekki heim
við jjýðingu hans á vísunni (‘patrimonio meo multum
detrahitur’), en er furðu nærri merkingunni í vestfirzku
nútímadæmunum sem tilfærð voru. Nú var Bjórn Jiaulkunn*
ugur vestfirzkumálfari, og ekkertlíklegraen að hann hafi J>ekkt
sógnina hróðurskota úr mæltu máli ef hún hefur tíðkazt í
námunda við hann. Hitt er eðlilegt að hann hafi gripið
til dæmisins úr VígasGlúms sógu j>egar skýra átti sógnina
í orðabók. Sú staðreynd að orðið hefur lifað fram á j>essa
óld í mæltu máli vestfirzku, m. a. í Arnarfirði, er raunar
full sónnun J>ess að orðið hefur verið til á dógum Bjórns
Halldórssonar, og úr j>ví að Jpýðing hans bendir til frekari
heimilda en vísu Víga»Glúms verður að telja j>að næsta
sennilegt að hann hafi jiekkt sógnina hróðurskota úr mæltu
máli.
Engar líkur eru til j>ess að orð eins og hróðurskota hafi
komizt inn í vestfirzkt talmál úr Víga^Glúms sógu eða
orðabók Bjórns Halldórssonar, og verður Jdví að álykta að
orðið hafi verið til í mæltu máli allt frá forneskju. Meira
að segja mætti láta ser koma í hug að merking orðsins í
vísu Víga*Glúms stæði nær nútímamerkingunni en talið
hefur verið. Athugum samhengið: Glúmur talar í fyrri
helmingi vísunnar um að garðurinn hafi verið færður nær
heimili sínu og í síðari helmingnum um að fóðurarfi sínum
hafi verið hróðurskotað. l>ví er ekki fjarri lagi að ætla að
merking orðsins í vísunni væri ‘að færa á verri veg’, J>ar
sem einmitt er um Ipað að ræða að færð hafa verið landa^