Fróðskaparrit - 01.01.1994, Page 65

BALLADEN HOS SIGRID UNDSET
77
mistrur rett nok “Lusselill” friaren som har
dárleg rykte, og ho fortel faren at han skal
kome til henne om natta. I samrád med dot-
tera legg faren - Ebbe hin unge - seg pá lur
og høgg av handa pá friaren nár han ápnar
døra (Danmarks gamle Folkeviser IV:
153ff.).
Ogsá det som tidlegare har skjedd mel-
lom Erlend og Eline Ormsdatter, má kallast
om ikkje brurerov - sá i alle fall husfruerov.
Eline er gift med lagmannen Sigurd Sak-
sulvssøn som er gammal og stygg - og sá
kjem Erlend som ein ung og frisk vind. Han
og Eline fár to barn saman. Her opptrer Er-
lend i lovbrytarens rolle, slik han gjer i
forholdet til Kristin, og slik han seinare gjer
overfor den lettliva Sunniva Olavsdatter.
Men dette betyr ikkje at han ser med mil-
dare auge pá Haakon frá Gimsar - noko
som vel ogsá ville vere urimeleg ávente frá
ein sá lite logisk tenkjande mann som Er-
lend Nikulaussøn!
Til desse brure- og kvinnerova kjem
fleire andre i Kristins og Erlends slekter.
Her skal eg bare minne om to. Erlends mor-
syster fru Aashild har tidlegare rømt landet
med Bjørn Gunnarssøn som ho ná lever
saman med. Erlend fortel at folk “vilde ha
det til at Bjøm hadde gaat til sengen hendes
mens førstemanden levet og at de skulde ha
raadet sammen om at rydde væk min far-
bror” (Kransen: 152). Og Ragnfrid Ivars-
datter vart sviken av sin eigen festarmann -
han “var dmkken, da han gjorde det mot
mig - siden sa han han hadde aldrig hat mig
kjær, han vilde ikke ha mig - han bad mig
glemme det (ibid.: 350).
Etter alt á dømme har Sigrid Undset hatt
brurerovsballaden “Falkvord Lommanns-
son” i tankane da ho let det bli dikta ei vise
om Gautes brurerov og kamp med frendane
til bmra “oppaa heien”. To av linjene i
kampstrofene i “Falkvord Lommannsson”
har dei liknande uttrykka “i heio nor” og
“pá heii”:
Á de va’ langt i heio nor
de here-krie sto
de fekk inki soli pá heii skine
fyr røyk av manneblo
(Gjøstein og Bø, 1981: 122).
“Falkvord Lommannsson” har blitt kalla
“brudrovsvisomas klassiker” (Hildeman
1985: 84). Det er dessutan ei historisk vise
- noko som ikkje nødvendigvis betyr at
visa fortel om faktiske hendingar - men
f.eks. at personane i visa har levd. I “Falk-
vord Lommannsson” er likevel báde hen-
dingar og personar verkelege nok. Vi fár
høyre om “Tostein Davidson” som fester
“fruva Vendelill” og let det bli laga i stand
til bryllaup. Men sá dukkar Falkvord Lom-
mannsson opp, tek brura og rir av stad med
henne. I den dramatiske kampen som føl-
gjer, vinn utfordraren Falkvord over festar-
mannen.
Balladen gár tilbake pá eit verkeleg
bmrerov som skjedde i Sverige i 1288.
Stormannen Folke Algotsson som var son
til lagmannen i Vástergotland, Algot Bryn-
jolfsson, røva den rike Ingrid Svantepolks-
dotter og rømde til Norge med henne. Ho
var da bortlova til den danske drottseten
David Torstensson. Báde Algot Brynjolfs-
son og ein av brøme hans vart sette i
fengsel - mens andre i slekta flykta til
Norge der dei vart vel mottekne av den
norske kongen. Namna pá dei to rivalane er