Andvari

Volume

Andvari - 01.04.1960, Page 83

Andvari - 01.04.1960, Page 83
RITSJÁ Jón Krabbe: Fró Hafnarstjórn til lýðveldis. Minningar fró löngum embœttisferli. Al- menna bókafélagið. Reykjavík, 1959. Höfundur segir sjálfur í inngangsorðum að bók sinni, að hcnni sé hvorki ætlað að vera sjálfsævisaga né „tilraun til sagnarit- unar“. Hið fyrra er laukrétt. Þetta er ekki íevisaga Jóns Krabbe. Hún er enn óskráð, þrátt fyrir þessa bók. En livað sem höf- undurinn segir, þá er bókin sögurit, sem eg ætla, að enginn geti fram hjá gengið, þegar kanna skal sögu íslenzkra stjórnmála á fyrra hluta 20. aldar. Hún verður meira að segja talin til heimildarrita um þessa sögu. Bókinni skiptir höfundur í fjóra megin- ^afla, auk inngangs, er fjallar um íslenzku stjórnardeildina í Kaupmannahöfn á þeim árum, sem hann starfaði þar, til 1903: Heimastjórn 1903—1918, Sambandslögin 1918 —1939, SíSari heimsstyrjöldin 1938— 1944 og SkilnaSurinn viS Dani 1940— 1944. Þá koma Sögulok 1945 — 1953 og loks fylgiskjöl og nafnaskrá. Jón Krabbe er, eins og flestum má kunn- ugt vera, dóttursonur Jóns Guðmundssonar, ritstjóra Þjóðólfs. „Það vildi svo til, að ég var fæddur 5. jan. 1874, sama daginn og lyrsta stjórnarskrá íslands var sett, og þeir, sem héldu mér undir skírn og ég var heit- uin cftir, voru Jón Guðmundsson og Jón Sigurðsson, hinn mikli og göfugi þjóðar- foringi íslendinga." Jón Krabbe gerir hér, cins og venja er reyndar til, skilsmun milli ;'fa síns og Jóns Sigurðssonar. Jón Sigurðs- s°n var líka fortakslaust fremsti maður, hvar sem hann kom, jafnvel við þessa skírnarathöfn. En Jón Guðmundsson rit- stjori var heldur ekki neinn óverugepill. Annar hélt í hendi sinni stjórnartaumum flokks síns frá Kaupmannaliöfn, sem þá var enn miðstöð íslenzks stjómmálalífs, þegar sleppti sjálfu Alþingi. En hinn, Jón Guð- mundsson, gegndi lengstum líku hlutverki heima á íslandi, flestum eða öllum mönn- um fremur, og það starf sem hann vann sem ritstjóri, alþingismaður og leiðtogi Þing- vallafundanna, var geysilega mikilvægt, auk þess sem það var oft og tíðum van- þakklátt, argsamt og þreytandi. Jón Krabbe hefði vel mátt orða setninguna, sem hér er eftir honum höfð, dálítið á annan veg, svo að jafnara væri skipt með þeim nöfnum. Þeir voru vissulega báðir þjóðarforingjar, þótt annar væri sjálfsagt yfirforinginn. Frú Kristín, dóttir Jóns Guðmundssonar og móðir Jóns Krabbe, var að allra dómi hin mikilhæfasta kona. Heimili hennar í Kaupmannahöfn var öðrum þræði íslenzkt og við þau áhrif ólust synir hennar upp. Það má mikið vera, ef frú Kristínu Krabbe hefir ekki orðið til þess hugsað oft og tíð- um í sambandi við son sinn, sem fæddur var sama daginn og ísland hlaut fyrstu stjórnarskrá sína og áfanga var náð í nær 30 ára frelsisbaráttu íslendinga, hvert hlut- verk hans kynni að bíða á hinni nýju öld í sögu íslands. Nafngiftin og skírnarat- höfnin benda til þess. Minningin um þessi atvik öll ætla ég líka, að hafi haft gagnger áhrif á allt líf Jóns Krabbe og ævistarf. Þessi minning og svo ætternið tengdu liann órofaböndum við ísland, þótt ævistarfið væri í öðru landi unnið. Það er staðreynd, sagn- fræði. En um aðdragandann, sem hér var tæpt á, getur að vísu enginn með vissu sagt, nema Jón Krabbe sjálfur, og í raun- inni skiptir það minna máli. Mér hefir samt gefizt vel við lestur þessarar bókar að hafa þessi atvik í huga. Hún er sem sagt ekki ævisaga í venjulegum skilningi, en

x

Andvari

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.