Helgafell - 01.04.1943, Blaðsíða 11

UMHORF OG VIÐHORF
149
leik, því að tilefnislaust er að skilja þau á
þá lund, að 44% kjósenda krefjist fullrar
lausnar málsins ári áður en þingið telur
hana framkvaemanlega.
Skoðanakönnunin um fullveldismálið hef-
ur því fyrst og fremst leitt í Ijós eitt af
tvennu, nema hvort tveggja sé: óafsakan-
legt tómlæti stjórnmálaforkólfanna um þá
fræðslu og vakningu meðal almennings, er
slíku stórmáli hæfir, eða fágætt áhugaleysi
kjósenda um horfur málsins, og gætu þá
naumast legið önnur rök til hins síðar talda
en mjög almennt vantraust, verðskuldað
eða óverðskuldað, á orðum og athöfnum
þeirra, sem einkum hafa um málið fjallað
að undanförnu. Úrslit skoðanakönnunar-
innar virðast og hafa orðið til þess að vekja
þá, sem telja sig áhugasamasta um skjóta
fullnaðarlausn sjálfstæðismálsins, til skiln-
ings á því, að almenningi inuni brýn þörf
aukinnar handleiðslu, áður en þjóðarat-
kvæði fer íram um hina nýju stjórnarskrá.
Eftir að niðurstöður skoðanakönnunarinn-
ar höfðu verið ræddar á fundi í stjórnar-
skrárnefnd, var kunngert samkomulag um
nýja nefnd, skipaða tveim mönnum úr
hverjum þingflokki, er hafa skulu fræðslu-
og vakningarstörf með höndum, til undir-
búnings alþjóðaratkvæðagreiðslu um full
sambandsslit við Danmörku og stofnun lýð-
veldis á íslandi á árinu 1944. Verði málinu
siglt heilu í höfn á tilsettum tíma í sam-
ræmi við frumvarp stjórnarskrárnefndar,
eins og vænta má héðan af, ef engar óvænt-
ar hindranir koma enn fyrir, er ekki ólik-
iegt, að svo verði litið á síðar, að Skoð-
anakönnunin hafi sízt lagt minni skerf til
þeirrar lausnar er sumir þeir, sem skeyttu
á henni skapi sínu í fyrstu í stað þess að
láta í ljós þá þakklátssemi, sem allir ein-
lægir fylgismenn íslenzks fullveldis mættu
votta stofnuninni fyrir hinar mikilvægustu
upplýsingar, áður en komið var í eindaga.
Sá samhugur, sem nú virðist ríkja um
æálið meðal stjórnmálaleiðtoga vorra,
bendir ótvírætt til þeirra ánægjulegu tíð-
>núa, að full trygging muni nú þegar feng-
ln fyrir myndun nýrrar ríkisstjórnar, sem
styðst við meiri hluta þingheims, því að
úviðfelldið mætti það heita, að fyrsta spor-
ið á braut hins íslenzka lýðveldis yrði stig-
ið af utanþingsstjórn, vegna vanmáttar al-
þingis til þess að fullnægja einni af frum-
reglum stjórnarfars í lýðræðislandi.
JARÐARAFNOT
STJÓRNMÁLA-
MANNS
í síðasta hefti Jarðar
er bréf til okkar Tóm-
asar frá séra Birni, áð-
ur endursent honum í
ábyrgðarpósti, af því einu, að okkur virt-
ist það mundu sóma sér öllu betur í Jörð
en Helgafelli. Þar sem bréfið er þó stílað
til mín sérstaklega, vegna ummæla um at-
kvæðagreiðslu Jarðar í Helgafelli síðast,
þykir mér rétt að taka fram þessi atriði til
skýringar og áréttingar:
1. Grein Torfa Ásgeirssonar, þar sem
fyrst kom fram hugmyndin um skoðana-
könnun hér á landi, birtist i jólahefti
Helgafells, en þegar upp úr áramótum til-
kynnti Jörð væntanlega könnunaratkvæða-
greiðslu sína í fyrsta sinn með tilefnis-
lausum málalengingum um aðferðir Gal-
lups, er ritstjórinn virðist reyndar telja súr
vínber nú orðið.
2. Ritstjórinn lýsir sjálfur aðferðum sín-
um svo, í boðsbréfi frá 10. janúar og
skýrslu um úrslit síðar, að í kaupstöðum
hafi kjósendur verið „teknir út úr af al-
gerðu handaliófi eftir fastri, einfaldri
reglu“, en í sveitum hafi verið reynt að ná
til sem flestra á tilteknum svæðum. Sam-
kvæmt kaupstaðaraðferðinni voru kjósend-
ur því „valdir“ á þennan hátt, úr því að um
„reglu“ var að ræða. Ég veik þó ekki að
handahófsvalinu í þeim tilgangi að ve-
fengja niðurstöðurnar þess vegna, heldur
því til sönnunar, að atkvæðagreiðslan hefði
verið af öðrum toga en skoðanakönnun
samkvæmt aðferðum Gallups. Hins vegar
skal nú fúslega viðurlcennt, eftir nánari at-
hugun, að í sveitunum virðast önnur og
varhugaverðari sjónarmið hafa ráðið úrslit-
um um könnunarsvæðin, hvort sem þau
hafa verið „valin“ eða „tekin út úr“, og
sízt bætir það úr skák, eins og allt var í
pottinn búið, að sums staðar hafi verið
spurðir allir kjósendur, sem til náðist, „á
samfelldum svæðum margra hreppa“.
Sömu sjónarmið kunna að hafa leitt til þess,
að helmingi fleiri kjósendur voru spurðir
á Akranesi en í öðrum kaupstöðum.
Allt verður þetta þó skiljanlegt í Ijósi
þeirra upplýsinga, sem á eftir fara.
3. Orðalag spurningarinnar var í slíkri
mótsögn við hlutleysi venjulegrar skoðana-
könnunar, að aðrir gátu í rauninni ekki
svarað henni neitandi á rökréttan hátt,
eftir að myndun þingræðisstjórnar hafði