Helgafell - 01.04.1943, Blaðsíða 21

UPPRUNI ÍSLENZKRAR SKÁLDMENNTAR
159
Öræfasveitar og Eyjafjarðar, nema þessa tvo menn og svo Hrafnkel Freys-
goða. Baldursheimur í Mývatnssveit er vafalaust byggður í landnámi Þorkels
háa. Þar fannst í dys annað smálíkanið. Úr byggðarlagi Geira austmanns
og Þorkels háa eru þá komnir tveir af þeim tólf gripum, sem Shetelig telur
bera austrænum menningaráhrifum hérlendis vitni.
Döggskór fundinn að Lundi í Hnjóskadal. Bæ þann reisti lundardýrk-
andinn og skáldið Þórir snepill, dóttursonur Þórgnýs lögmanns af Svíaríki.
Austan Eyjafjarðar og sunnanlands eru engir landnámsmenn taldir vera af
austnorrænum ættum, nema Þórir snepill og Uni danski. Nú má þess einnig
minnast, að þingeysku fornskáldin voru þrjú, sem ljóð hafa látið eftir sig:
Þórir snepill að Lundi, Hallsteinn að Höfða og Glúmur Geirason frá Geira-
stöðum við Mývatn. Forngripirnir, sem um hefur verið rætt, hafa fundizt
furðulega nálægt heimkynnum þeirra. Um niðja Þóris snepils, Helga magra
og Gnúpa-Bárðar fjalla að mestu hinar þingeysku og eyfirzku fornsögur.
Setjast ættir þessar þannig á bekk með Hrafnkels- og Þiðrandaniðjum á
Fljótsdalshéraði. Af sama tæi er kynbálkur Ingimundar gamla í Vatnsdal.
Enginn mun draga í efa, að mikil sagnfesta hafi verið í þeirra ætt. í öllum
Norðlendingafjórðungi hinum forna, austan Vatnsdals, verðum við hvergi
berlega varir við Freysdýrkun, nema hjá Þorkeli háa og niðjum Helga
magra. Að Hripkelsstöðum héldu þeir uppi Freyshofi, og að Þverá var
Freyshelgi mikil. Við Eyrarland í sama hreppi fannst eyfirzka smámyndin.
Bærinn er reistur í heimahögum Þorgeirs á Fiskilæk, tengdasonar Helga
magra. Má nú glöggt greina, hversu stórmerkilegir fundarstaðir smálíkana
eru, þegar jafnframt er gætt frásagnanna um vasalíkön Vatnsdælanna,
Ingimundar og Hallfreðar vandræðaskálds. í Vatnsdalnum var Freyshof, sem
gyðja veitti forstöðu. Þaðan er runnin sögnin um Freyfaxa Faxa-Brands,
sem minnir svo mjög á Freyfaxafrásögn Hrafnkelsættar á Fljótsdalshéraði.
Áð ur hefur verið bent á, að það var engin tilviljun, er svínasögur voru
tengdar við nöfn Ingimundar gamla, Hrafnkels Freysgoða og Helga margra,
og nú verður það skýrara en nokkru sinni fyrr, að það er heldur engin hend-
ing, að einmitt Ingimundur, Helgi og Þórir snepill eru í landnámasögnum
látnir leita sér skjóls fyrir norðannæðingum í innsveitum. Sagnirnar um
Freysdýrkun í Vatnsdal og Eyjafirði og um lundarblót Þóris snepils ásamt
,,sænsk-baltisku“ gripunum sýna það nægilega skýrt, þótt ekki væri öðrum
gögnum til að dreifa. Ættir Helga, Þóris og Ingimundar eru aust-norrænar
og allar með sama menningarsniði. Þetta eru ættir sagnfestu, skáldskapar
og Freysdýrkunar.
Döggskór fundinn hjá Tannstaðabakka á Hrútarfjarðarströnd hinni eystri.
Hrútafjörðinn nam fyrstur Bálki Blængsson frá Sótanesi. Sá staður er í
strandbyggðum Vestra-Gautlands, Ránríki. Það er nú sænskur landshluti,
en var í fornöld þrætuepli milli Noregs- og Svíakonunga. Bersi goðlaus,