Helgafell - 01.04.1943, Blaðsíða 30

166
HELGAFELL
menn, er síðar réSust til íslands, svo sem Bálki frá Sótanesi, Ingimundur
gamli og Þrándur mjögsiglandi úr Hvini, bróSir Eyvindar austmanns.
Höfundur Ágrips af Noregskonungasögum virSist hafa þekkt sagnir um
HafursfjarSarorustu, sem hvergi koma annars staSar fram í fornritum. Hann
þykist stySjast hér viS kvæSi og lætur konung þann, er stýrSi óvinaher Har-
alds hárfagra í bardaganum, flýja til Danmerkur og falla síSan í orustu á
Vindlandi. FræSimenn munu ekkert mark hafa tekiS á þessari frásögn. En
þegar gætt er hinna austrænu menningarminja á íslandi og orSa Þorbjarnar
hornklofa um ,,austkylfur“ í orustunni og ,,austrænt man“ í höndum sigur-
vegaranna, verSur sögnin um flótta og fall konungsins næsta athyglisverS.
HöfuSnýlenda austrænna víkinga í Austurvegi var Kylfingaland kallaS. Forn-
leifafundir í löndunum austanvert viS Eystrasalt'sanna, aS þar hafa austnor-
rænir víkingar og kaupmenn haft bækistöSvSar um langan aldur, áSur en vík-
ingaferSir til írlands og Skotlands hófust frá Noregsströndum. ÞaS er ekkert
því til fyrirstöSu, aS austrænt víkingaríki í Noregi hafi samtímis haft herstöSv-
l
ar og yfirráSasvæSi vestan hafs og í löndum sunnan og austan viS Eystrasalt.
Þess vegna má þaS vel vera, aS GuSröSur konungur Rögnvaldsson hafi leitaS
til Danmerkur eftir HafursfjarSarorustu og falliS austur á Vindlandi. Gefst
síSar tækifæri til aS víkja nánar aS þessu máli, þá er rætt verSur um
Ynglingana.
Hákon Shetelig fullyrti, ,,aS íslendingar hafi þegar á fyrsta tímabili sögu
sinnar brotiS sér braut til sjálfstæSra menningar- viSskipta og -sambanda
fram hjá Noregi, aS þeir hafi þegar svo snemma á öldum veriS ekki einungis
útfluttir NorSmenn, heldur komnir áleiSis á sinni eigin braut sem sérstök
þjóS út af fyrir sig“. Þessi djarfa ályktun er byggS á hinum austrænu forn-
leifum, sem hér hafa fundizt í jörSu. Ég get veriS henni samþykkur aS því
leyti, aS íslendingar 10. aldar séu sérstök þjóS, en þaS er meS öllu fráleitt
aS hyggja þá menn, sem fluttu austræna menningu til íslands, ,,útflutta
NorSmenn . Sú tilgáta, aS íslendingar hafi brotiS sér braut fram hjá Noregi
til sjálfstæSra menningarsambanda viS Austurvegslöndin, er sýnilega sprottin
af hinni óhagganlegu trú Sheteligs á norskan uppruna þeirra. Þess var eng-
inn kostur aS skýra hinn mikla mun íslenzkra og norskra fornleifa á þann
hátt, aS telja hann fram kominn vegna keltneskra áhrifa. Shetelig hafSi því
enga aSra leiS út úr ógöngunum en þá, sem hann valdi, og hann virSist ekki
hika. ,,ÞaS er auSvelt aS skýra þessi sænsku áhrif á íslandi meS því aS gera
ráS fyrir sjóferSum um Eystrasalt; þaS er ekki nema eSlilegt, aS smekkur
manna á íslandi hafi getaS beinzt í aSra átt en til Noregs“, segir Shetelig.
Látum svo vera. En manni verSur jafnframt á aS spyrja: Hvers vegna urSu
ekki norskir kaupmenn og víkingar, sem sigldu í Austurveg, fyrir sams konar
menningaráhrifum og íslendingar ? Var EystrasaltiS ef til vill NorSmönnum
lokaS, en opiS fyrir íslenzkum sjófarendum ? Og skyldu ekki hafa veriS tals-