Helgafell - 01.04.1943, Blaðsíða 27

UPPRUNI ÍSLENZKRAR SKÁLDMENNTAR
163
lega þrifizt vel í Molda-Gnúpsættinni. í Landnámabók eru tilfærð vísuorð eft-
ir Vémund, föðurbróður Hafur-Bjarnar, og bróðurdætur hans, Geirný á Mos-
felli og Rannveig á Hjalla, eignuðust báðar sonu, sem hirðskáld urðu. Þótt
engin einstök saga fjalli sérstaklega um Molda-Gnúp og afsprengi hans má
ráða af landnámsfrásögninni um hann, að allmikil sagnfesta hafi verið í ætt-
inni. Má mikið vera, ef mannfæð og strjálbýli Reykjanessins til forna á
ekki drjúgan þátt í því, að þar var engin héraðs- eða ættarsaga skráð, þá er
sagnaritun hófst.
HringferÖinni frá Vaði í SkriÖdal vestur og suÖur um land er lokið. Ferða-
lag það hefur boriÖ undraverðan árangur. í ljós hefur komið, að sagnfesta,
skáldskapur og sænsk-baltiskur smekkur í skrautgripagerð eSa skrautgripa-
vali hljóta að vera samofnir þættir í menningu einstakra ætta og héraða í
heiðni. Ég skal fúslega játa, að það er fyrirfram ólíklegt, að svo fjarskyldar
menningargreinar sem hér um ræðir hafi haldizt í hendur. Hér er ekkert und-
anfæri. Förum hringferðina aftur til baka. Þá má enn ljósar sjá, hvernig mál-
ið horfir. ViS komum að Ljárskógum, heimkynni Þorsteins Kuggasonar. Svo
sem SigurÖur Nordal hefur bent á, mun hafa veriÖ til af honum sérstök saga.
Umhverfis Ljárskóga búa hvarvetna söguhetjur Laxdælu. Hér hafa og gerzt
hinar glötuðu sögur ÞórSar gellis og Þorgils Höllusonar, en um frændlið
Hvammverja í Helgafellssveit fjalla Eyrbyggja saga og Víga-Styrs saga. Um
skáldskapinn í þessum byggðarlögum þarf ekki að orðlengja. Ur DýrafirSi
er sagan um skáldið Gísla Súrsson, og er Haukadalur höfuðsagnavettvangur
þar. Við söguna koma mjög börn Vésteins austmanns, Auður og Vésteinn.
Vert er að geta þessa sérstaklega, því að í Landnámabók er sagt, að ,,mikil
saga“ sé af Vébirni Sygnakappa, föðurbróður þeirra. Hann nam land vestan-
vert við DjúpiÖ, í nágrenni við frændurna Snæbjörn í VatnsfirSi og Helga
Hrólfsson. Til DjúpbyggSanna ber að telja HávarSar sögu og FóstbræSra
sögu, og þar bjuggu á söguöld fjögur nafngreind skáld: Völu-Steinn, Þor-
móður Kolbrúnarskáld, Hávarður halti og Ólafur bjarnilur. MeS heldri skáld-
skaparhéruðum landsins hafa því sveitirnar við DjúpiÖ vestanvert verið, þótt
engan samjöfnuÖ standist þær um skáldafjölda við umhverfi TannstaSabakka,
Hrútafjarðar- og MiSfjarSarbyggÖir. ÞaSan eru Kormáks saga, Grettis saga
°g Bandamanna saga, auk þáttanna af Oddi Ófeigssyni og skáldunum Hró-
niundi halta í Fögrubrekku og Hrafni HrútfirSing.
Þegar Vatnsdalnum sleppir með sögunum tveim af Ingimundarætt og
HallfreSi, er varÖveittu minningar um smálíkön forfeÖranna, liggur leiðin
yfir svo að segja sagna- og skáldalaus héruð, þar til komiS er að Eyrarlandi
1 EyjafirSi. Nú blasir við sannkallaS skáldahérað. Úti á ströndinni bjó Hall-
steinn Þengilsson, en í innsveitinni Víga-Glúmur, Vigfús sonur hans, Eyjólf-
ur ValgerSarson og Einar sonur hans, hjónin Eilífur GuSrúnarson og Þórdís
skáldkona, og Brúsi Hallason. Hér gerist Víga-Glúms saga, og um EyfirÖ-