Tímarit Máls og menningar - 01.12.1981, Page 30
Tímarit Máls og menningar
hvers kyns sníkjudýrum. Maðurinn er aðeins lítið sníkjudýr á gróðrinum. Jurtirn-
ar kæfa hver aðra og apar og skordýr berjast um hvern grænan blett. Indíáninn í
skógunum er á sífelldum flótta. Hann ræktar sjaldan landið. Hann nýtir það.
Eftir fjögurra eða fimm ára akuryrkju eða sáningu er allur kjarni horfinn úr
moldinni. Þá skiptir indíáninn um dvalarstað, í stað þess að græða sár jarðar-
innar að hætti hvítra, siðaðra manna.
Guaraní-indíánar þekkja ekki miðstjórnarvald eða annað sameinandi afl sem
heldur kynstofninum að einhverju leyti saman. Hið eina sameinandi afl eru
bókmenntirnar eða ljóðagerðin og skyldan eða samúðin gagnvart sjúkum eða
soltnum ættmanni. Innbyrðis geta hina ýmsu ættir átt í erjum, en andspænis
sárum og sulti sameinast þær við að græða. Hið svonefnda bræðralag er óþekkt,
bræðralag byggt á hugsun eða kenningu, en í staðinn ríkir skylda blóðsins og
arfsins.
Oft er látið í veðri vaka að líf indíánans hafi verið sælulíf fyrir komu hvita
mannsins, sem er fráleit hugsun, vegna þes að náttúran er söm við sig. Hins
vegar er augljóst að koma hvíta mannsins hefur stöðugt þrengt að indíánanum
og eflaust ýtt undir það að ættstofninn tvístraðist, fremur sér til varnar en af því
vilji hafi verið fyrir hendi eða sálin krafist einveru. Nú eigra guaraní-indíánar
um í hópum, frá fjórum mönnum upp í nokkur hundruð. Ef þeir eru fjölmennir
í hóp stjórnar þeim trúarleiðtogi. Hann sameinar á einn stað, í sjálfán sig, helstu
kúgunaröfl þjóðfélagsins: herstjórn, hið andlega vald eða pólitiska og umsjón
með lögum og rétti. Trúarathafnir leiðtoga safna á einn stað hinum ýmsu
hópum, líkt og hin pólitísku flokksþing í þeim þjóðfélögum sem við þekkjum.
Við trúarathafnirnar er erfðunum haldið við — eða línan gefin — og dans er
notaður við fræðsluna. Líkaminn er notaður óspart við að æfa minnið.
Forðum einkenndi þorp guaraní-indíána hið svonefnda húsgímald, og reis
það við ferhyrnt torg, en önnur stórhýsi voru byggð í kring. Herbergin voru oft
um fimmtíu metrar á lengd. Húsgímöld þessi voru að því er talið er ætluð til að
hýsa þjóðflokkinn. Þetta voru að mestu opin hús. Byggingar þessar eru nú úr
sögunni, í staðinn reisa indíánarnir bárujárnsbyrgi, reist á mjóum spýtum. í stað
hengirúmsins, sem varði manninn gegn skordýrum og að einhverju leyti gegn
hita og óargadýrum, nota indíánar nú annaðhvort mottur eða liggja i einhvers
konar bælum.
Indíánar elda mat sinn undir berum himni, áður i leirpottum en nú í
plastílátum eða blikkdósum. Indíáninn hefur orðið, eins og hvíti maðurinn,
þægindakapphlaupinu að bráð og hinum eilífa ránbúskap og hlutasöfnun.
388