Tímarit Máls og menningar - 01.12.1981, Page 59
Fall inkaríkisins
nú hver um annan á torginu í haug og tróðust undir, en af þeim átta
þúsund indiánum sem saman voru komnir á torginu dóu flestir við
troðning.1 Um kvöldið voru indíánarnir eltir áfram um hálfa legua.
Atabalipa var stungið inn í virkið. Hann spurði þá hvort hann yrði
drepinn. Var honum sagt að kristnir berðust af ákafa og dræpu í bardaga
en ekki að bardaga loknurn."
Hér látum við staðar numið, enda yrði of langt mál að þýða kaflann, hvað þá
söguna alla, þótt stutt sé í rauninni en frábær og á ýmsan hátt svipuö forn-
íslenskum sögum um fund Vinlands. Svipaðir atburðir virðast krefjast þess að
þeim sé lýst með áþekku orðavali, sem er fært i ekki ólikan búning.
Fleira verður hér ekki frá inkunum sagt, nema i lokin birt ávarp til æðsta
guðsins. Tunga inkanna, quechúa-mál, er enn töluð á ýmsum stöðum, bæði í
Pcrú og viðar, og eru til á því máli miklar bókmenntir, en þó einkum ljóð. Sá
höfundur sem mest hefur reynt að sameina sál og bókmenntir inkanna var
Arguedas, og birtist siðar i yfirlitinu saga eftir hann, um Rasú Niti og dauða
hans í dansi lifs og dauða.
Quechúa, fyrir tíð Kólumbusar
HEILAGUR JAILLI
BÆNARÁVARP MANKO QHAPAJ
Vitacocha,
voldugi alheimsstólpi,
víst ræður þú.
1 Eg skýt hér inn í að atriði þetta gengur scm rauður þráður í gegnum suöuramerískar
bókmenntir, og nægir að minna á manndrápið á torginu í Hundrað ára einsemd. Og vert að bcra
saman.
417