Tímarit Máls og menningar - 01.12.1981, Blaðsíða 142

Tímarit Alá/s og menningar
hélt henni fast með báðum höndum að brjóstinu. Einu gildir hvað ég
ráfaði lengi um, áður en ég fór heim. Mér var hlýtt um hjartaræturnar og
hló hugur i brjósti.
Þegar ég kom heim settist ég ekki strax við lestur. Ég lét sem ég hefði
bókina ekki í fórum mínum, en brá síðan við nærveru hennar. Nokkrum
klukkustundum síðar opnaði ég spjöldin og las nokkrar undursamlegar
setningar, en lokaði bókinni síðan á ný, ráfaði um húsið, dró á langinn að
fá mér brauðbita með smjöri; þóttist ekki vita hvar ég ætti að geyma
bókina. Eg virti hana fyrir mér og opnaði hana andartak. Ég fann upp á
hinum furðulegustu vandkvæðum, til þess ég gæti notið i leyni gleð-
innar. Seinna átti fyrir mér að liggja að geta notið gleðinnar aðeins í
laumi. Það var engu líkara en ég fyndi örlögin á mér. En hvað ég treindi
mér ánægjuna! Mér fannst ég svífa í lausu lofti... I mér var eitthvert
stolt og blygðun. Ég líktist helst viðkvæmri drottningu.
Stundum tyllti ég mér i hengirúmið, rólaði mér þar og hvolfdi bókinni
á hálsinn, varaðist að snerta hana, haldin himintærri hrifningu.
Eg var ekki lengur litil telpa sem átti bók, heldur kona í leik við
elskhuga sinn.
Clarice Lispector fæddist i Úkraníu en fluttist nýfædd með foreldrum sínum til
Brasilíu, á flótta undan hungursneyð; og setjast þeir að í Recífe, en þar er sagan
látin gerast. Þótt sagan láti lítið yfir sér og fjalli aðeins um hræringar í sálinni, þá
nálgast hún vídd harmleiksins og kafar niður á dýpi frumkenndanna. Höfuð-
einkenni Lispector er einmitt það að sjá hið stóra í hinu srnda og mikilvægi þess
sem lætur lítiö yfir sér, eins og birtist í þeim reginmun sem er á því að „eiga“ og
„hafa hjá sér eins lengi og mann lystir" og tengja síðan ástinni. Þannig verður
sagan um bókina víðtæk ástarsaga, saga um undirgefni, staðfestu, angist, von,
en einnig er hún dæmisaga um eignarréttinn og eðli hans, og þörf mannsins
fyrir að elska í kvöl og kvalaþörfina.
Lispector lést fyrir tæpu ári. Meðan hún lifði var hún eflaust meðal bestu
rithöfunda lands síns og Suður-Ameríku allrar, og meðal bestu skáldsagnahöf-
unda heimsins, fullkomlega sambærileg við Virginíu Woolf, sem hún á ýmis-
legt sameiginlegt með. Þó sameinar Lispector með ýmsum hætti fleiri leyndar-
dóma en Virginía vegna þess að i deiglu hugar og reynslu hennar er meiri blanda
en í hinni bresku skáldkonu. Það er af því að hún var í senn brasilísk, evrópsk og
500