Tímarit Máls og menningar - 01.12.1981, Page 103
Sle'ttan logar
um blómleg býli og hvernig sléttan varð næstum brakandi bál og reykur
liðaðist til lofts, ilmaði af hunangi og sætum reyr, enda hafði eldurinn
einnig náð til sykurekranna.
Við þeystum gegnum reykjarmökkinn líkir fuglahræðum, krímugir í
framan og rákum úr öllum áttum nautpening, til að safna honum á
einhvern stað og flá hann. Við vorum farnir að stunda þá iðju að versla
með húðir.
„Vegna þess að i þessari byltingu skulum við sigra, með hjálp frá
auðlegð hinna ríku,“ eins og hann Pedro Þamora sagði. „Ríkisbubbarnir
bera kostnaðinn af byltingunni og vopnakaupum okkar. Og þótt við
eigum ekki ennþá fána til að berjast undir, þá ber okkur að safna fé í sjóð,
svo hersveitirnar sem þeir þarna hjá stjórninni senda gegn okkur sjái að
það er völlur á manni.“
Þannig mæltist honum Pedro. En óðar en herliðið kom hófst aftur
slátrun eins og forðum, en með ólíkt meiri fyrirhöfn. Það sást þá i mílna
fjarlægð að þeir höfðu ótta af okkur.
En við óttuðumst stjórnarliðið engu síður. Hörmung var að sjá
hvernig lúsin hrundi úr hnakkanum á okkur, bara við að heyra í varð-
liðinu eða hófasköll hesta þess á grý'ttum vegi þegar við sátum fyrir því.
Okkur fannst hermennirnir líta okkur hornauga þegar við sáum liðið
riða hjá, líkt og þeir segðu: „Nú velgjum við ykkur undir uggum, og
ekkert múður lengur.“
Rétt reyndist þetta, þeir fleygðu sér niður við fý'rsta skot og skýldu sér
bak við hestana og vörðust, meðan aðrir þrengdu stöðugt betur að okkur
gripu okkur glóðvolga líkt og hænur í stíu. Þá vissum við, að þótt við
værum fjölmennir yrði vörn okkar skömm.
Hér voru komnir menn gjörólíkir þeim sem Urbano hershöfðingi
liafði á að skipa og hann atti á okkur í upphafi. Þeir flýðu við fyrsta
striðsöskur, eins og hendi væri veifað, menn sem höfðu verið reknir frá
búum sínum með valdi til að berjast gegn okkur. Þeir treystu sér aðeins í árás
ef fáir voru fyrir. Slíkt var nú liðin tíð. A eftir komu aðrir, en þessir
síðustu voru verstir. Núna hafði einhver Olachea á að skipa þrautseigum
og ákveðnum fjallamönnum, sem áttu ætt að rekja til Tepehúaindíána.
Þetta voru síðhærðir indíánar, alvanir að vera matarlausir svo dögum
461