Morgunblaðið - 25.03.2000, Blaðsíða 22

22 LAUGARDAGUR 25. MARS 2000
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Stjórnarformaður Spron á aðalfundi sjóðsins
Aukinn hagnaður VÍS árið 1999
Hlutafélagavæðing
sparisjóða í takt við
þróun á markaði
Vátryggingafélag fslands hf
Úr ársreikningi 1999
Rekstrarreikningur 1999 1998 Breyting
Eigin iðgjöld Milljónir króna 3.948,1 3.751,6 +5,2%
Fjárf.tekjur af vátryggingarekstri 1.278,2 730,4 +75,0%
Eigin tjón 4.492,1 3.432,7 +30,9%
Hreinn rekstrarkostnaður 1.123,6 971,9 +15,6%
(Tap) hagn. af vátryggingarekstri -291,8 32,2
Fjárfestingartekjur 1.976,1 1.133,6 +74,3%
Fjárfestingargjöld 60,8 53,5 +13,5%
Fjárf.tekjur yfirfærðar á vátr.rekstur 1.278,2 730,4 +75,0%
Hagnaður af fjármálarekstri 683,2 359,7 +89,9%
Aðrar tekjur - gjöld af reglul. starfs. 55,3 41,3 +33,8%
Tekju- og eignarkattar 87,8 121,8 -27,9%
Hagnaður ársins 358,9 311,3 +15,3%
Efnahagsreikningur 31.12.99 31.12.98 Breyting
Eignir samtals Milljónir króna 17.599,8 16.236,9 +9,4%
Eigið fé 2.600,2 2.184,3 +19,0%
Skuldir 14.999,6 14.052,5 +6,7%
Skuldir og eigið fé samtals 17.599,8 16.236,9 +8,4%
Hagnaðurinn 359
milljónir króna
ÞAÐ kemur mjög ákveðið til skoð-
unar að breyta sparisjóðunum í
hlutafélag þegar lagaheimild til
þess hefur verið fengin. Akvörðun
er þó eðlilega ekki hægt að taka
fyrr en vitað er hvert lagaum-
hverfið verður. Þetta kom fram í
ræðu Jóns G. Tómassonar, stjórn-
arformanns Sparisjóðs Reykjavík-
ur og nágrennis, á aðalfundi sjóðs-
ins, sem haldinn var í gær.
„Til þess að sú leið verði farin
þarf lagabreytingu. Viðskiptaráð-
herra hefur nýverið í blaðaviðtali,
en einnig á aðalfundi Sparisjóða-
bankans fyrr í þessum mánuði,
lýst yfír ákveðnum vilja til að þessi
möguleiki verði opnaður. Nefndir
á vegum viðskiptaráðuneytisins
vinna nú annars vegar að endur-
skoðun á lögum um banka og
sparisjóði og hins vegar að athug-
un á rekstrarformi sparisjóðanna.
Er þess að vænta að niðurstöður
beggja þessara nefnda liggi fyrir
síðar á árinu þannig að unnt verði
að vinna að og kynna nauðsynleg-
ar lagabreytingar í framhaldi af
því,“ að því er fram kom í ræðu
Jóns.
Hlutafélagsformið auðveldar
sameiningu sparisjóða
Hann benti á að hlutafélags-
formið væri skýrt og þekkt hjá al-
menningi og því væri auðveldara
að auka eigið fé en með félags-
forminu sem sparisjóðirnir eru
reknir í í dag. „Það er einnig í takt
við þróun á fjármagnsmarkaði að
breyta fjármálafyrirtækjum í opn-
ara form og nægir í því sambandi
að nefna ríkisbankana tvo. Þá
verður að telja líklegt að með
hlutafélagsformi verði sameining
sparisjóða auðveldari í fram-
kvæmd.
Samstarf sparisjóðanna hefur
lengi verið mikið og oft skilað góð-
um árangri. Hinu er þó ekki að
leyna að mörgum sparisjóði verður
sífellt erfiðara að starfa á eigin
forsendum, að veita viðskiptavin-
um sínum viðunandi þjónustu í
breyttu starfsumhverfi peninga-
markaðarins."
Undanfarin ár hefur starfsfólki
sparisjóðsins verið greiddur
kaupauki í formi hlutfalls af mán-
aðarlaunum. Fyrir síðasta ár
fengu starfsmenn greiddan kaupa-
uka sem nam 60% af mánaðarlaun-
um. Seint á liðnu ári samþykkti
stjórnin að láta vinna að undirbún-
ingi að árangurstengdu launakerfi
þar sem miðað verður við árangur
einstakra deilda eða rekstrarein-
inga með hliðsjón af settum
markmiðum.
Stofnfé sparisjóðsins nemur nú
327, 2 milljónum króna sem jafn-
gildir því að hver stofnfjáreigandi
eigi tæplega 362 þúsund krónur,
eða 12,4 stofnfjárbréf að meðaltali,
en stofnfjáreigandi má mest eiga
20 stofnfjárbréf. Verðmæti hvers
stofnfjárbréfs um síðastliðin ára-
mót var 29.262 krónur. Stofnfjár-
eigendur Spron voru alls 904 í árs-
lok 1999.
12% ardgreiðsla samþykkt
Á aðalfundinum í gær var sam-
þykkt að greiða 12% arð af stofn-
fjárbréfum. Arðurinn er ekki
greiddur af nafnverði stofnfjár-
bréfa, sem er 25 þúsund krónur,
heldur af nafnverði framreiknuðu
með hækkun lánskjaravísitölu.
12% arðgreiðsla jafngildir í raun
nær 18% arði að teknu tilliti til
vísitöluhækkunar á árinu.
Jafnframt var samþykkt á fund-
inum breyting á reglum um hvert
stofnfé sparisjóðsins megi vera og
í hversu marga stofnfjárhluti það
megi skiptast.
Spron hækkaði framlag sitt í
Menningar- og styrktarsjóð Spron
úr 8 milljónum í 14 milljónir á síð-
asta ári og jók jafnframt verkefni
sjóðsins. Frá því að menningar- og
styrktarsjóðurinn tók til starfa ár-
ið 1995 hefur hann varið 48 millj-
ónum króna til mætra manna og
málefna, að því er fram kom í
ræðu Guðmundar Haukssonar,
sparisjóðsstjóra Spron, á aðalfund-
inum í gær.
I ræðu sinni kom hann inn á að
íslenskt efnahagslíf hefði tekið
stakkaskiptum á síðustu árum og
full ástæða væri til að telja að
innan fárra ára blasti við allt
önnur mynd í fjármálaheiminum
en við sjáum nú. „Á meðal stjórn-
ar og stjórnenda Spron hefur
mikil umræða átt sér stað um
þessar breytingar og þau áhrif
sem þær hafa haft og koma til
með að hafa á Sparisjóð Reykja-
víkur og nágrennis, stöðu spari-
sjóðanna í landinu og á dóttur-
félögin.
Það er nauðsynlegt að reyna að
átta sig á því með hvaða hætti best
verður haldið á málum við þessar
aðstæður. Möguleikarnir eru
margir og ógerlegt er að fullyrða
að ein ákveðin stefna sé hin eina
rétta leið. En það er nauðsynlegt
að hafa kjark til að horfast í augu
við breytingar og nýta þau tæki-
færi sem gefast til sóknar, því
kyrrstaða eða það að reyna að
halda í fortíðina er vísasta leiðin til
hnignunar," að því er fram kom í
ræðu Guðmundar.
Hann segist telja mikilvægt að
sparisjóðirnir endurmeti stöðu
sína í ljósi þess breytta umhverfis
sem þeir starfa í. Ekki til að
breyta breytinganna vegna, heldur
til þess að eiga möguleika á að
nýta sóknarfæri og leggja grunn
að betri þjónustu og vexti spari-
sjóðanna í framtíðinni.
HAGNAÐUR Vátryggingafélags
íslands hf., VÍS, nam 358,9 mOljón-
um króna árið 1999, en var árið 1998
311,1 milljón króna, og jókst hagnað-
ur um 15,3% milli ára. Bókfærð ið-
gjöld félagsins námu 5.005,1 milljón
króna árið 1999 og hækkuðu um
7,6% milli ára. Iðgjöld ársins voru
4.717,9 milljónir og jukust um 2,6%,
en eigin iðgjöld voru 3.948,1 mOljón
króna árið 1999 og jukust um 5,2%.
Tjón ársins námu 5.078,3 milljónum
króna og hækkuðu um 24,1%.
Líftryggingafélag íslands, LÍFÍS,
skilaði 66 milljóna króna hagnaði eft-
ir skatta, en hagnaðurinn var 42
mdljónir 1998.
Áxel Gíslason, forstjóri VIS, segir
að hann sé ánægður með afkomu
VÍS og einnig LÍFÍS. „Það sem hins
vegar veldur áhyggjum er mikið tap
og slæm afkoma af vátrygginga-
rekstrinum. Þar ber langhæst bif-
reiðatryggingar, en lögboðnar öku-
tækjatryggingar eru reknar með
tapi sem nemur á fjórða hundrað
milljónum króna hjá okkur.“
Hann segir það ljóst að ef ekki
hefðu komið til mjög góðar og miklar
fjárfestingartekjur hefði afkoman
ekki orðið sú sem hún þó varð á þess-
um tíma. „Það verður ekki við það
unað að afkoman í þessum trygg-
ingagreinum verði áfram eins og hún
er, og afar nauðsynlegt að grípa til
aðgerða þar. Eg geri jafnvel ráð fyr-
ir að það muni koma tO hækkana á
iðgjöldum til að mæta þessari hrika-
legu tjónaþróun sem hefur orðið síð-
ustu mánuði og misseri, en eigin tjón
félagsins hafa vaxið um yfir 1.000
mOljónir á milli ára,“ segir Axel.
Um aukningu fjármagnstekna
segir hann að saman hafi farið mjög
hagstæður fjármagnsmarkaður inn-
anlands fyrir fjárfesta og góðar
ávöxtunartekjur af erlendum fjár-
festingum, auk nokkurs söluhagnað-
ar af hlutabréfum. „Það er hins veg-
ar ekki við því að búast að
fjárfestingartekjur geti haldið áfram
í sama takti til langs tíma. Þess
vegna er þeim mun meiri ástæða að
horfa til þess að iðgjöld verða að
standa undir tjónum af sjálfri vá-
tryggingastarfseminni,“ segir Axel.
Tele Danmark einn
mögulegra samstarfs-
aðila Landssímans
Engin ákvörðun fyrr en Landssíminn
verður einkavæddur
Kaupmannahöfn. Morgunblaðiö.
„EF ÍSLENSK stjómvöld taka þá ákvörðun
að einkavæða Landssímann þá vildum við í
fyrsta lagi gjarnan taka þátt í því ferli og í
öðru lagi verða samstarfsaðOi," segir Henning
Dyremose, framkvæmdastjóri Tele Danmark
í samtali við Morgunblaðið.
Framkvæmdastjóri Tele Danmark, sem var
fyrrum ríkisrekið en hefur nú verið einkavætt,
segir að fyrirtækið hafi eindreginn áhuga á
samstarfi, meðal annars af því að ísland sé
háþróaður markaður, þar sem áhugavert gæti
verið að prófa ýmsar nýjungar.
í gær birti Berlingske Tidende frétt þess
efnis að Tele Danmark væri á leið inn á ís-
lenska símamarkaðmn. Þar var vitnað í Þór-
arin V. Þórarinsson forstjóra Landssímans,
sem fór jákvæðum orðum um Tele Danmark
og samstarf við fyrirtækið. I samtali við
Morgunblaðið segir Þórarinn að auðvitað sé
það ákvörðun stjórnmálamanna að ákveða
hvort og hvenær Landssíminn verði einka-
væddur.
,jKð því gerðu væri áhugavert að fá inn stórt
erlent símafyrirtæki sem strategískan hlut-
hafa og Tele Danmark er einn af fleiri kostum,
sem eru þá tii athugunar," segir Þórarinn,
sem bætir við að Berlingske Tidende hafi
kannski gengið heldur lengra en hann hafi
sjálfur sagt, því sér vitanlega hafi enginn enn
falast eftir Landssímanum í heild sinni.
Af orðum Dyremose má marka að Tele
Danmark hafi mikinn áhuga á Landssíman-
um. Þó ekki fyrr en fyrirtækið hefur verið
einkavætt, en Tele Danmark á í fyrirtækjum í
tólf löndum, þar á meðal í Belgíu í félagi við
ríkið þar.
Tækniþróaður markaður
gerir ísland áhugavert
„Það gleður mig mjög að Þórarinn V. Þórar-
insson starfsbróðir minn hjá Landssímanum
skuli hafa sagt að Tele Danmark væri tilvalinn
kaupandi og lít á það sem traustsyfirlýsingu,“
sagði Henning Dyremose, en lagði áherslu á
að ákvörðun um einkavæðingu væri póhtísk
ákvörðun og alfarið í höndum Islendinga. Ef
sú ákvörðun yrði tekin vildi Tele Danmark
leggja reynslu sína af mörkum í því ferli.
„Samstarfsmenn mínir segja að ég sé sér-
stakur áhugamaður um Norðurlönd,“ segir
Dyremose hlæjandi, þegar hann er spurður af
hverju Tele Danmark hafi augastað á Lands-
símanum. „Og það er reyndar alveg rétt að
mér finnst Norðurlöndin áhugavert svæði.
Svo má ekki gleyma því að Danmörk og ísland
eiga sameiginlega sögu og eru menningarlega
skyld lönd.“
Auk þessa bendir Dyremose á að ísland sé
tæknilega mjög háþróað. „Það gæti verið mjög
heppilegt fyrir okkur að nota ísland til að prófa
þar tækninýjungar. Það er hefð fyrir því á ís-
landi að vera í fremstu línu í tæknilegum efn-
um.“ Dyremose bendir einnig á að þar sem
Tele Danmark starfi með SBC þá gæti verið
heppilegt að beina umferðinni milli Evrópu og
Bandaríkjanna um ísland, sem einnig að þessu
leyti sé eðlilegur samstarfsaðili.
„Við leggjum áherslu á það í þeim fyrir-
tækjum, sem við kaupum erlendis að vera með
innlenda stjórn á hverjum stað,“ segir Dyrem-
ose aðspurður hvort hann óttist ekki að erfitt
verði að koma inn á íslenskan markað, þar
sem lítið sé um erlent eignarhald og oft tor-
tryggni á slíkt. „Við eigum þá mann í stjórn og
höfum kannski 1-3 menn í fyrirtækinu, en
annars höfum við það eins og hjá okkur í Tele
Danmark, sem er stjórnað af Dönum, þó fyrir-
tækið sé í eigu SBC.“
Tele Danmark hefur það sem markmið að
eiga ráðandi hlut í þeim fyrirtækjum, sem það
á í. „Það er of snemmt að segja til um eftir
hverju við sækjumst. Það er allur gangur á því
eftir fyrirtækjum. í Belgíu eigum við til dæm-
is helming á móti belgísku stjórninni, sem hef-
ur eitt atkvæði umfram okkur.“
Stjórnmálamanna að
ákveða einkavæðingu
„Þessi umræða er að því leyti ótímabær að
það er hlutverk einkavæðingamefndar að
ákveða hvaða leið verði farin,“ segir Þórarinn,
„og þá er eitt af því, sem þarf að ákveða hvaða
kostir og gallar séu á að selja stóran hlut til
eins aðila. Þessi umræða er stutt komin, en
þegar fram í sækir komum við okkar sjónar-
miðum á framfæri.“
í frétt Berlingske Tidende segir að
Landssíminn sé metinn á 1-4 milljarða
danskra króna, 10-40 milljarða íslenskra
króna, en Þórarinn undirstrikar að það hafi
ekkert endanlegt mat farið fram á fyrirtæk-
inu.
„Þessi tala er einfaldlega fengin með því
að ég sagði blaðamanni Berlingske Tidende
að hagnaður Landssímans hefði verið um
tveir milljarðar undanfarin ár. Fyrir fyrir-
tæki eins og Landssíma með sterka stöðu í
farsímaþjónustu og víðtækri fastanetsþjón-
ustu þá er erfitt að finna lægri margföldun-
arstuðul en 15, en 25-30 er einnig algengur
stuðull og í farsímafyrirtækjum er stuðullinn
langtum hærri.“
Þórarinn bendir á að á íslandi sé mikil eft-
irspurn eftir hlutabréfum í tæknifyrirtækj-
um. Landssíminn sé slíkt fyrirtæki og auk
þess með víðtækt net í öðrum hátæknifyrir-
tækjum. Það sé hluti af stefnu fyrirtækisins
að starfa með öðrum frekar en að gera allt
sjálfir. Þegar komi að mati á fyrirtækinu
muni þetta einnig verða tekið til greina.
Vaxtarsvæði Tele
Danmark er erlendis
Einkavæðing Tele Danmark hefur gengið í
áföngum, hófst að hluta 1994 og lauk í janúar
1998. Tele Danmark er nú í eigu SBC Comm-
unications. Heildarvelta Tele Danmark á síð-
asta ári var 38,2 milljarðar danskra króna,
sem er fjórtán prósenta aukning frá árinu áð-
ur. Af veltu þessa fyrrverandi ríkissímafyrir-
tækis eru 42% frá erlendum umsvifum og fyr-
irtækið stefnir að því, að eftir tvö ár verði
helmingur veltunnar þaðan.
Heima fyrir nam aukningin aðeins 6,3 prós-
entum, en erlendis jókst veltan um 26,3 prós-
ent. Á fjórum árum hefur Tele Danmark fert-
ugfaldað veltuna erlendis. Umsvifasvæðin eru
Norður-Evrópa, Eystrasaltið, Rússland, Mið-
og Austur-Evrópa.