Morgunblaðið - 25.03.2000, Blaðsíða 6

6 LAUGARDAGUR 25. MARS 2000
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Þú getur unnið
T18 gsm síma e
þig á vefversiui
www.vefver’slun.is
SÍMINN
Forsvarsmenn Atlantsskipa gagnrýna harðlega frumvarp utanríkisráðherra
Segja óeðlilegt að setja aftur-
virk lög á viðskiptasamninga
FORSVARSMENN Atlantsskipa
ehf. saka Halldór Ásgrímsson utan-
ríkisráðherra um að ganga erinda
Eimskipafélagsins og um að reyna
að hefta samkeppni með lagafrum-
varpi um framkvæmd tiltekinna
þátta í vamarsamstarfi íslands og
Bandaríkjanna sem ráðherrann
mælti fyrir á Alþingi í síðustu viku.
Gagnrýna þeir sérstaklega aftur-
virkt bráðabirgðaákvæði í frum-
varpinu sem gerir ráð fyrir að
gerðum samningum Atlantsskipa
og flutningadeild bandaríska hers-
ins um flutninga fyrir vamarliðið
verði rift þegar í stað, hafi þeir
ekki sætt forvalsmeðferð.
„Það er eðlilegt að menn velti
fyrir sér hvað sé að gerast í vest-
rænu lýðræðisríki,“ segir Stefán
Kjæmested, framkvæmdastjóri
Atlantsskipa, „þegar stjómvöld eru
farin að setja afturvirk lög á við-
skiptasamninga sem gerðir eru í
góðri trú.“
Telur hann engan vafa á því að
áðumefndu bráðabirgðaákvæði sé
stefnt gegn Atlantsskipum og
markmiðið sé að samningar flutn-
ingadeildar Bandaríkjadeildar við
fyrirtækið verði felldir úr gildi,
helst tafarlaust. Engu virðist skipta
að um löglega viðskiptasamninga
hafi verið að ræða og að með þess-
um gjömingi sé verið að kippa fót-
unum undan fyrirtæki sem sé að
reyna að hasla sér völl í skipaflutn-
ingum. Samningamir sem um er að
ræða séu upp á 180 milljónir og
skipti því Atlantsskip eðlilega mjög
miklu máli.
Stefán segir reyndar margt í
fmmvarpinu sem veki furðu, m.a.
ákvæði sem virðist beinlínis sam-
keppnishamlandi en það veki sér-
staka eftirtekt að nú eigi að fara
beina lagasetningu sérstaklega
gegn tilteknu fyrirtæki.
Segir hann að Bandaríkjamenn
séu gáttaðir á þessum málarekstri
íslenskra stjómvalda en í bréfum
sem utanríkisráðuneytið hafi sent
því bandaríska nýverið hafi verið
greint frá því að von væri á laga-
setningu um málið og að menn
ættu einfaldlega að fara að búa sig
undir að bjóða flutningana út upp á
nýtt og helst að rifta gildandi
samningum strax og ekki seinna en
1. nóvember.
Málarekstur fyrir
bandarískum dómstólum
Deilur vegna flutninga fyrir
vamarliðið hafa staðið um nokkurt
skeið, eða allt síðan flutningadeild
Bandaríkjahers úthlutaði Atlants-
skipum fimm ára samningi árið
1998, þ.e. bindandi til tveggja ára
með ákvæðum um möguleika á
þremur framlengingum til eins árs
í senn.
Milliríkjasamningur íslands og
Bandaríkjanna frá 1986 segir svo til
um að 65% flutninga fyrir vamar-
liðið skuli véra á höndum íslenskra
aðila en 35% á höndum banda-
rískra. Bandaríski hlutinn er nú á
höndum TransAtlantic Lines LLC,
sem er systurfélag Atlantsskipa, og
hefur málarekstur undanfaríð stað-
ið fyrir bandariskum dómstólum en
Eimskipafélagið hefur talið að
flutningamir væru komnir á hend-
ur eins og sama bandaríska aðiians.
Vann Eimskipafélagið í undir-
rétti en í janúar úrskurðaði áfrýj-
unardómstóll hins vegar Atlants-
skipum og Bandaríkjaher í hag og
taldi að þau skipafélög sem nú sæju
um flutningana væra ekki tengd í
skilningi milliríkjasamningsins og
að virk samkeppni hafi því ríkt í út-
boði því sem var undanfari samn-
ingsins.
Eimskipafélagið hefur boðað að
málinu verið vísað til Hæstaréttar
Bandaríkjanna en Guðmundur
Kjæmested, framkvæmdastjóri
TrantsAtlantic, segir að forsvars-
menn Eimskips geri sér fyllilega
grein fyrir því að litlar líkur séu á
að Hæstiréttur fáist til að fjalla um
málið og enn minni á að hann snúi
dómnum við. Pví sé þetta frumvarp
utanríkisráðherra komið fram, því
sé einfaldlega ætlað að leggja stein
í götu Atlantsskipa.
Deilt um hvort Atlants-
skip er íslenskt
í framvarpi utanríkisráðherra er
gert að meginefni að íslenskt fyrir-
tæki skuli sinna íslenska hluta
flutninganna og er það skilgreint
nánar hvað teljist íslenskt fyrir-
tæki. Guðmundur og Stefán
Kjæmested segja hins vegar engan
vafa leika á því að Atlantsskip sé
íslenskt fyrirtæki, Guðmundur eigi
49%, Simon Kjæmested, faðir
þeirra bræðra, 1% og Brandon
Rose 50%. Símon sé stjómarfor-
maður fyrirtækisins og Stefán
framkvæmdastjóri. Atlantsskip sé
íslenskt fyrirtæki skv. öllum
reglum sem um það gildi og það
gangi ekki að búa einfaldlega til lög
sem séu afturvirk til að skilgreina
að svo sé ekki.
Systurfyrirtæki Atlantsskipa,
TransAtlantic, hefur hins vegar
verið að hluta í eigu fyrirtækisins
American Automar, sem átti helm-
ing á móti þeim Brandon Rose og
Guðmundi en American Automar
hafi verið keypt út um síðustu ára-
mót.
Geysir hefur verið í flutningum fyrir varnarliðið.
„Hann ætti að vera ánægður,"
segir Stefán um Halldór Ásgríms-
son utanríkisráðherra, „því stað-
reyndin er sú að flutningamir era í
raun komnir 100% í hendur íslend-
inga. Það eru íslendingar sem
stjóma Atlantsskipum og það era
íslendingar sem stjóma Trans-
Atlantic."
Forgangsatriði að bráða-
birgðaákvæðið fari út
Þeir Guðmundur og Stefán segj-
ast á þeirri skoðun að annarlegar
hvatir liggi hins vegar að baki fyr-
irhugaðri lagasetningu. Hér sé í
stuttu máli sagt verið að ganga er-
inda Eimskipafélagsins, í kjölfar
þess að fyrirtækið tapaði málshöfð-
un sinni úti þá hafi stjómvöld ein-
faldlega farið í það að setja lög til
að tryggja stöðu þess.
Stefán kveðst undanfama daga
hafa sett sig í samband við fjölda
alþingismanna og kynnt þeim sjón-
armið Atlantsskipa í málinu.
Margir hafi sýnt málstað þeirra
skilning, einkum hvað varðar um-
rætt bráðabirgðaákvæði en það er
forgangsatriði í huga þeirra Guð-
mundar og Stefáns að það verði
fellt út í meðföram þingsins. Telja
þeir það eðlilega kröfu, enda fengi
Atlantsskip þá í það minnsta að
klára gerðan samning við Banda-
ríkjaher.
„í lýðræðisríki era einfaldlega
ekki sett lög sem virka afturvirkt á
viðskiptasamninga,“ segir Stefán.
„Það er númer eitt, tvö og þrjú.
Það sem skiptir öllu máli er það að
nú er ríkisstjórnin að bakka upp
framvarp sem hefur að geyma aft-
urvirkt ákvæði á viðskiptasamning.
Hér er verið að reyna að gera út af
við fyrirtæki í fæðingu."
Fyrrver-
andi oddviti
dæmdur
í 6 mánaða
fangelsi
HÉRAÐSDÓMUR Suðurlands
hefur dæmt Eggert Haukdal, fyrr-
verandi alþingismann og oddvita
Vestur-Landeyjahrepps, í sex
mánaða skilorðsbundið fangelsi
fyrir umboðssvik og auðgunarbrot
í opinbera starfi.
I dómsorði kemur fram að leið-
réttingar hafi verið gerðar er lög-
reglurannsókn málsins hófst og að
Eggert hafi látið af starfi oddvita
vegna málsins, en hann hafði
gegnt því samfleytt frá árinu 1970.
Eggert var ákærður fyrir fjár-
drátt í opinberu starfi, með því að
hafa dregið sér af fjármunum
hreppsins samtals 1.177.360 krón-
ur og játaði ákærði á sig fjárdrátt-
inn. Eggert var ennfremur ákærð-
ur fyrir umboðssvik í opinberu
starfi, með því að hafa hinn 27.
desember 1994, misnotað aðstöðu
sína til að gefa út í nafni hrepps-
ins, án þess að hreppsnefnd sam-
þykkti, skuldabréf til Búnaðar-
banka íslands, að fjárhæð kr.
1.035.000, með sjálfskuldarábyrgð
ákærða og tveggja annarra
hreppsnefndarmanna, og eignfæra
þá fjárhæð á viðskiptareikning á
nafni Eystra-Fíflholts. Lánsfénu
varði Eggert að meginhluta til
greiðslu á skuldabréfi, útgefnu 19.
júní árið 1991 að fjárhæð kr.
622.000 sem var rekstri hreppsins
óviðkomandi.
Fram kemur í dómnum að það
hafi verið óumdeilt að rangt var að
binda sveitarfélagið við greiðslu-
skuldbindingu þessa og var ákærði
því sakfelldur en Eggert hefur
haldið því fram að ekki hafi staðið
til að sveitarfélagið yrði fyrir út-
gjöldum vegna þessa. Þá hafði
hann greitt skuld þessa að fullu
áður en lögreglurannsókn hófst.
Davíð Oddsson fagnar framtaki Baugs í verðlagsmálum
Ríkið mun mæta hækkun-
arþörfum með hagræðingu
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
sagði í gær að það framtak fyrirtæk-
isins Baugs að ætla að stefna að lægra
vöraverði í verslunum sínum og fyrir-
heit um að hækka ekki álagningu á
matvöra næstu tvö árin væri þakkar-
vert og bætti við að hjá ríkinu yrði að
sama skapi leitast við að mæta hækk-
unum með hagræðingum fremur en
gjaldskrárhækkunum.
„Ég tel að það sé mjög góð og
þakkarverð viðleitni af hálfu fyrir-
tækisins að vilja gera sitt til að
tryggja að matvöraverð þróist hér
Krækja fyrir snjóhengj-
ur og vakir í ísnum
ÍSLENSKU norðurpólsfararnir sagði að oft á dag þyrftu þeir
hafa nú lokið við tæplega 68
km af 800 km leið sinni að
norðurpólnum. Þeir gcngu 7,56
km á fimmtudag og
sðgðust í samtali við
bakvarðasveit leiðang-
ursins í hádeginu í gær
vera mjög ánægðir með
árangurinn. Frostið er
enn mikið eða um 40
stig, en það er ávallt
logn og sól. _
Haraldur Örn Ólafs-
son hafði orð fyrir þeim félög-
um í gær og sagði að þeir Ing-
þór Bjarnason hefðu þurft að
krælya fyrir snjóhengjur og
vakir og væru því í raun að
ganga mun lengri vegalengd en
ráðgert var. Þeir þurfa að
fylgjast vel með að þeir séu á
réttri leið vegna þess að það er
hægur vandi að villast af leið í
svona umhverfi, sem lítur út
fyrir að vera allt eins. Haraldur
að styðjast við staðsetningar-
tækið til að vera öruggir um að
vera með rétta stefnu.
Sumar vakir sem þeir
fóru yfír eru nýfrosnar
og aðrar brotnar á sum-
um stöðum þannig að
þeir þurfa að gæta vel
að sér. Sleðarnir hafa
lést töluvert og eru þeir
að mestu farnir að ráða
við þá einir.
Hvor sleði léttist um
rúmt kflógramm á dag þannig
að róðurinn Iéttist dag frá degi.
Enn hefur ekki borið á neinum
eftirmálum á þumalfingurskali
Ingþórs og ekki hefur Haraldur
kennt sér neins meins, þannig
að þeir eru við hestaheilsu.
Daginn lengir nú með óskapa
hraða svo norðarlega og eru fé-
lagarnir hættir að nota Ijós,
enda er birtan orðin nægileg til
flestra athafna.
með eðlilegum hætti,“ sagði Davíð.
„Ég tel það líklegt að aðrir munu gera
sitt ýtrasta til að fylgja þeirri línu.“
Hann sagði að sér þætti þetta jafn-
framt bera því vitni að fyrirtækin í
landinu skynjuðu mikilvægi þess að
stöðugleikinn héldist. „Kjarasamn-
ingamir sem hafa verið gerðir, meðal
annars með atbeina ríkisins, ættu að
vera til þess fallnir að tryggja stöðug-
leika og aukinn kaupmátt,“ sagði
Davíð. „Það gerist aðeins - eins og
kemur fram í þessum samningi - ef
verðbólgan fer ekki úr böndum.
Þama verður því að koma til átak,
sem allir standa að, og þetta er mjög
jákvæð viðleitni í þeim efnum og ekki
ástæða til að ætla neitt annað en að
þessu verði fylgt eftir, enda munu
neytendur mjög með því fylgjast."
Davíð hefur undanfarið lýst yfir
áhyggjum sínum af því að samþjöpp-
un á sviði smásölu matvæla hér á
landi ýti undir verðhækkanir og verð-
bólgu. „Ég hef gert það og vakið at-
hygli á því að svo virtist sem fákeppni
væri að skila sér í vaxandi verðlagi,“
sagði hann. „Ég býst við að menn séu
að hluta til að bregðast við umræðum
af því tagi án þess ég vilji nokkuð vera
að flalla um það við þessi tímamót.
Þetta er aðgerð sem vísar til framtíð-
ar en ekki fortíðar og ég fagna henni.“
Davíð kvaðst mundu leitast við að
tryggja að það sem að ríkinu sneri
yrði í sama anda og ætti það meðal
annars við um gjaldskrár ríkisins.
„Við munum með sama hætti og
aðrir gæta þess að mæta hækkunar-
þörfum frekar með hagræðingu, en
hækkunum taxta," sagði hann.