Morgunblaðið - 25.03.2000, Blaðsíða 57

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 25. MARS 2000 i
UMRÆÐAN
Gengur eitthvað á?
UMSÓKN stjórnar
Landssambands kúa-
bænda um leyfi til inn-
flutnings á fósturvís-
um af norsku kúakyni
(NRF) í tilraunaskyni
virðist valda uppnámi.
Undirrituðum hafa nú
undanfarið borist jöfn-
um höndum bæklingar
og önnur skrif starfs-
bróður míns Sigurðar
Sigurðarsonar dýra-
læknis. Ber ég takm-
arkaða virðingu fyrir
sannleiksást starfs-
bróður míns eftir að
hafa rennt í gegn um
sum af hans kúaskrif-
um. Ein af greinum Sigurðar birt-
ist í Morgunblaðinu laugardaginn
15. janúar. og þar kallar hann sig
„eina sérfræðing landsins í naut-
gripasjúkdómum á íslandi og í
Noregi.“ Ég sá ástæðu til að leið-
rétta ýmsar af rangfærslum hans.
Þá tekur Sigurður til við að
nefna ýmsar öfgar sem koma
sumstaðar fyrir erlendis en Islend-
ingar sem betur fer lausir við.
Væntanlega er þetta sett fram í
þeim tilgangi að vara menn ræki-
lega við innflutningi. Öfgar sem
viðgengist hafa um árabil á íslandi
eru hins vegar ekki nefndar og þá
þarf ég ekkert að tíunda slíkt, mál-
ið snýst ekki um öfgar heldur
venjulegar kýr og venjulegt fólk.
Svo heldur Sigurður áfram:
„Hánytjakýmar stóru og þungu í
útlöndum þurfa hlutfallslega meira
kjamfóður en íslenskar. Meira
kom þyrfti fyrir sama magn mjólk-
ur. Það yrði tekið frá fólki í hungr-
uðum heimi. Stór
skref yrðu tekin frá
vistvænum búskap
sem margir telja væn-
legan hér á landi og
lífrænum, frá gra-
skúnni í komkú. Eru
líkur á því að þröngt
verði í gömlum fjósum
fyrir nýjar og stærri
kýr? Fá menn fjár-
magn til að endumýja
og stækka fjósin sín?
Hvar verða þeir pen-
ingar teknir? Er
hætta á því að bændur
sem tæpt standa, en
það er víða á landinu,
flæmist frá búskap
löngu fyrr en þeir ætluðu vegna óv-
iðráðanlegs kostnaðar? Hvað þá
með byggðasjónarmið? Varla er tal
stjómmálamanna um það tómt
hjóm og einskis virði. Hver er
stefnan?"
Afurðagóðir gripir þurfa orkur-
íkt fóður og því fer kjarnfóðurhlut-
fallið mikið eftir dagsnytinni. Bæði
NRF og íslenskar (sérstaklega þær
íslensku) hafa fengið góða dóma
fyrir afurðamagn byggt á góðu
gróffóðri eingöngu. Svo þarf ekki
að flytja inn öll kjarnfóðurefnin.
Töluverður hluti þess kjarnfóðurs
sem framleitt er á íslandi er ís-
lenskt bygg og íslenskt fiskimjöl.
Þá þarfnast verulegur hluti ís-
lenskra fjósa endumýjunar hvort
sem verður af innflutningi eða ekki.
Hvers vegna ættu bændur að
flæmast frá búskap vegna „óviðráð-
anlegs kostnaðar". Skyldu þeir
ekki fara út í breytingar vegna
þess að þeir teldu að það borgaði
Nautgripir
Ber ég takmarkaða
virðingu fyrír sannleiks-
ást starfsbróður míns,
segir Sveinn Helgi Guð-
mundsson, eftir að hafa
rennt í gegnum sum af
hans kúaskrifum.
sig. Vonandi neyðir enginn „inn-
fluttar kýr“ upp á bændur. Norsk-
ur bóndi getur valið á milli a.m.k. 6
mjólkurkúakynja. Hann ræður því
sjálfur hvað hann hefur í sínu fjósi.
Sigurður telur þekkingarskort
og vöntun á leiðbeiningum og þjón-
ustu við kúabændur hugsanlega
skýringu á lélegum árangri margra
íslenskra framleiðenda.Hann segir:
„Nú þegar em 10 bú hér með
meira er 6.000 lítra meðalnyt en því
ná ekki nærri öll norsk bú. Ein-
staka bú hér ná ekki 3.000 lítrum
úr sama kyni. Hvers vegna?“ og
stuttu síðar: „Spyrja má hvers
vegna fleiri og fleiri Norðmenn séu
að verða fráhverfir sínu ágæta kúa-
kyni og telja önnur kyn betri.“
Ástæðan fyrir miklum mun á
árangri milli býla í sama landi,
hvað sem landið heitir, er hin sama
allstaðar.: Fóður, umhverfi, hirðir
og svo að sjálfsögðu erfðimar/grip-
irnir.
Býlin, áhuginn, þekkingin, fjár-
hagurinn...allt eru þetta þættir sem
geta skýrt töluverðan mun á milli
Sveinn Helgi
Guðmundsson
býla. Þá verð ég ekki var við mikla
aðsókn í önnur kúakyn. Það er hins
vegar ljóst að allmargir sækjast
eftir „hreinum" mjólkurkúm, þeim
líkar ekki vangaveltur um kjöt-
framleiðslu. Aðrir kunna ágætlega
við NRF kúna og vilja ekkert ann-
að. Svona er þetta. NRF er flutt út
til Ástralíu, Irlands og Rússlands
svo dæmi séu nefnd og önnur kyn
inn í landið. Það er mjög gott fyrir
bændur að geta valið....jarðirnar
eru misjafnar og bændurnir líka.
Svo kemur Sigurður að atriði
sem hefur vafist fyrir mörgum
landanum. Hann spyr:
„Eru menn viðbúnir því, sem
fylgja mun hinu þunga kyni, að
meðalaldur kúnna verði aðeins 4 ár,
að tvö mjaltaskeið náist að jafnaði
og að endumýja þurfi 40% kúnna
árlega? Berum það saman við Gull-
húfu og Skjöldu, sína af hvom
homi íslands, sem heilsugóðar ent-
ust vel með hányt í 18 ár.“
Er meðalaldur NRF kúa lágur?
Já, reyndar er hann það en hvers
vegna? Fmmutalan á þar allvera-
legan þátt (kröfur Norðmanna enn
strangari en íslendinga) Svo er at-
hyglisverður munur á íslenskum
kúabændum og norskum. Norð-
menn gefa kvigunum eitt reynsluár
í framleiðslunni. Þeim sem þykja
lakar fyrsta mjaltaskeiðið er yfir-
leitt fargað. Þeir geta leyft sér
þetta m.a. vegna þess að kjötinn-
leggið gefur töluvert í aðra hönd.
Gömul NRF kýr gefur hins vegar
verðminni skrokk Því era um 40 -
60% kúnna í norskum fjósum á
fyrsta mjaltaskeiði. Afgangurinn
era kýr sem staðist hafa prófið, 4 -
6 ár er algengur aldur á kúm. Skilj-
anlega verður meðalaldurinn
skuggalega lágur með svona
stefnu. Islendingar era ekki eins
harðir á því að farga ungum „stritl-
um“. Þeir neyðast til þess að leyfa
þeim að mjólka lengur því kjöt-
skrokkurinn vegur svo lítið í inn-
leggi bóndans að þeir verða fá tölu-
verða mjólk til þess að láta kúna
borga uppeldiskostnaðinn. Þess^æi
ólíku stefnur segja ekkert um'
raunveralega endingu kúnna
hvorki NRF eða íslenskra. Ef ég
vil komast að því hvað NRF kýr
endast vel þá verð ég að gjöra svo
vel að borga bóndanum fyrir að
láta á það reyna; sláturhúsið gerir
það varla.
Það er dálítið einkennilegt að sjá
í skrifum Sigurðar lítið gert úr er-
lendum kúakynjum samtímis því að
fjarvóðgast er út af útrýmingar-
hættu íslenskra kúa ....verði af inn-
flutningi. Af hverju ættu íslensku
kýrnar að vera í útrýmingarhættsfo,
ef hinar innfluttu era ekkert betri?
Mér fyndist þá eðlilegra að álykta
að hið innflutta kyn „hyrfi“..ekki
öfugt. Finnar og Svíar eiga enn
gömul kúakyn. Norðmenn a.m.k. 5
gömul kyn. I öllum þessum löndum
hefur ræktunarstarf og innflutn-
ingur leitt til velgengni í mjólkur-
framleiðslunni samtímis því að
samstarf er myndað um varðveislu
gömlu kynjanna.
Norðmenn hafa öðlast mikla við-
urkenningu erlendis vegna ræktun-
arstarfs síns. M.a. vegna góðra
heilsufarsskráninga tekst þeim að
rækta fram hraustari gripi (hvort
sem litið er á almennt heilsufar eða
júgrið) og jaga aðra lágarfgengiít-Á
þætti sem íslendingum gengur illa
að laga m.a. vegna smæðar stofns-
ins. Islenskar kýr era t.d. með full
misjafna spena hvað stærð þeirra
varðar. Sami bóndi getur þurft að
hafa 3 stærðir af mjaltagúmmíum
ef gæta á samræmis við spena-
stærð.
► Meira á Netinu.
Höfundur er dýralæknir við
rannsóknastofu með nautgripi
sem sérsvið.
LnIH/4
rr en þu hefur gert

Enn býöur LANDSNET ódýrari símtöl til útlanda!
Engin skráningar- eða árgjöld nó símlykill.
Fáíö nánari upplýsingar um nýja veröskrá og skráningu
í síma 562 5050 eöa á heimasíöu okkar: www. landsnet.is
(Ný verftskrá tokur glldi frá og mefi 27. mars 2000)
á veröi!
Landsnet
http://www.landsnet.is
S.5625050 Fax5625066
...enn ódýrari símtöl til útlanda!
Verödæmi: 30 mínútna símtal til eftirtalinna landa:11
Land: Landsnet 1080 Landsíminn Íslandssími Netsími 1100 Fijáls fjarskipti3>
Pr. mín. Samt. kr. Pr. mín. Samt. kr. Pr. min. Samt. kr. Pr. mfn. Samt. kr. Pr. min. Samt. kr.
Austurríki 16,50 498,32 53 1593,32 18,90 570,32 19,70 591,00 17 510,00
Ástralía 16,50 498,32 58 1743,32 18,90 570,32 21,98 659,40 17 510,00
Bandaríkin2* 16,50 498,32 35 1053,32 18,90 570,32 18,602> 558,00 17 510,00
Belqía 16,50 498,32 36 1083.32 18.90 570.32 19.98 599.40 17 510.00
Bretland 16,50 498,32 31 933,32 18,90 570,32 17,29 518,70 17 510,00
Danmörk 16,50 498,32 30 903,32 18,90 570,32 17,66 529,80 17 510,00
Finnland 16,50 498,32 31 933,32 18,90 570,32 18,15 544,50 17 510,00
Frakkland 16,50 498,32 36 1083,32 18,90 570.32 19,28 578,40 17 510,00
Holland 16,50 498,32 36 1083,32 18,90 570,32 19,28 578,40 17 510,00
Hong Kong 16,50 498,32 60 1803,32 18,90 570,32 21,66 649,80 17 510,00
Japan 16,50 498,32 66 983,32 45,00 1353,32 21,61 648,30 35 1050,00
írland 16.50 498.32 36 1083,32 18.90 570.32 21.42 642,60 17 510.00
Ítalía 16,50 498,32 42 1263,32 18,90 570,32 20,42 612,60 17 510,00
Kanada 16,50 498,32 35 1053,32 18,90 570,32 18,60 588,00 17 510,00
Noregur 16,50 498,32 30 903,32 18,90 570,32 18,15 544,50 17 510,00
Spánn 16,50 498,32 36 1083,32 18,90 570,32 20,81 624.30 17 510.00
Sviss 16,50 498,32 53 1593,32 18,90 570,32 19,92 597,60 17 510,00
Svíþjóð 16,50 498,32 30 903,32 18,90 570,32 17,23 516,90 17 510,00
Þýskaland 16,50 498,32 30 903,32 18,90 570,32 19,28 578,40 17 510,00
1) Símtöl á dagtaxta og innifela öll endanleg gjöld til neytenda. 2) Hærra gjald fyrir einstök fylki 3) Símlykill nauðsynlegur / Ekki fyrir farstma

•»