Morgunblaðið - 26.05.2000, Blaðsíða 36

36 FÖSTUDAGUR 26. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
A A
Avörp og ljóðadagskrá við setningu menningar- og fræðahátíðar Háskóla Islands
Nýtt háskóla-
lag kynnt
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Fjölmenni var við setningu hátíðarinnar sem stendur til sunnudags.
Arnþrúður Lilja Þorbjörnsddttir vann samkeppni um nýtt hásktílalag
sem Hásktílaktírinn frumflutti við setningu menningar- og fræðahátíðar
Hásktílans í gærkvöld.
MENNINGAR- og fræðahátíð Há-
skóla Islands, Líf í borg, var sett í
gærkvöld við hátíðlega athöfn í
nýendurgerðum Hátíðarsal Aðal-
byggingar Háskólans. Fjöldi gesta
var viðstaddur og hlýddi á flutning
strengjasveitar Sinfóníuhljómsveit-
ar áhugamanna undir stjórn Ing-
vars Jónassonar, ávörp og ljóða-
dagskrá, þar sem Astráður
Eysteinsson prófessor í almennri
bókmenntafræði ræddi við Matt-
hías Johannessen skáld um
Reykjavíkurljóð hans.
Tilkynnt var að sönglag Arn-
þrúðar Lilju Þorbjörnsdóttur við
kvæði Jónasar Hallgrímssonar,
„Vísindin efla alla dáð“, hefði unnið
samkeppni um nýtt háskólalag. Að
sögn Guðrúnar Guðsteinsdóttur,
formanns dómnefndar, var mikil
þátttaka í samkeppninni en 35 til-
lögur bárust. Sagði Guðrún að val-
ið hefði því verið erfitt en lag Ai’n-
þrúðar Lilju hefði verið það sem
nefndin hefði verið að leita að. I
dómnefndarorðum segir um lagið:
„Lagið fellur vel að textanum, er
stílhreint og fremur auðlært. Það
er ekki of erfitt í flutningi en þó
hátíðlegt og býður jafnframt upp á
mismunandi útfærslur. En ofar
öllu er lagið sérstakt í áheyrn; það
hefst með samstiga fimmundum
sem minna á íslenska tónlistar-
arfleifð og gefa því þjóðlegt yfir-
bragð, óm aldanna, en rennur svo
áfram á ljóðrænan og rómantískan
hátt í anda kvæðisins."
I samtali við Morgunblaðið sagði
Arnþrúður Lilja, sem stundar
meistaranám í tónlistartækni við
Háskólann í Álaborg, að hún hefði
Iagt höfuðáherslu á að endurspegla
anda kvæðisins í laginu. „Enn-
fremur lagði ég áherslu á, að það
væri auðlært og auðsyngjanlegt.
Einnig vildi ég kalla fram ákveðinn
hátíðleika til þess að það hæfði til-
einkuninni.“
Háskólakórinn flutti hið nýja há-
skólalag við góðar undirtektir.
Hátíðin Líf í borg er framlag
Háskólans til Reykjavíkur - menn-
ingarborgar Evrópu árið 2000 og
mun standa fram á sunnudag. Boð-
ið verður upp á fjölbreytta dagskrá
en almenningi býðst meðal annars
að sitja um eitthundrað fyrirlestra
um líf í borg, fara í vettvangsferðir
um borgina og hlýða á tónleika.
Páll Skúlason setti hátíðina og
sagði í ávarpi sínu, að Háskólinn
hefði fyrst og fremst sína eigin
menningu fram að færa á menn-
ingarborgarári og hátíðin Líf í
borg væri viðleitni til þess, „menn-
ingu vísinda og fræða, menningu
rökræðna og rannsókna, menningu
endalausrar þekkingarleitar, skiln-
ings og menntunar, sem stuðlar að
sívaxandi grósku hvarvetna í þjóð-
lífinu“.
Rektor sagði að háskólamenn-
ingin þróaðist ekki einungis innan
veggja háskólastofnana, heldur yxi
hún og dafnaði af atorku allra
þeirra sem hafa brennandi áhuga á
menntun og vísindum og vildu nýta
þau í lífi og starfi. „Aukin aðsókn
almennings að háskólum og þátt-
taka í þeim „opna háskóla", sem nú
er að störfum, sýnir svo ekki verð-
ur um villst, að áhugi fólks á að
taka þátt í háskólamenningu fer sí-
vaxandi. Og það er sjálfsögð
skylda Háskóla íslands, að bregð-
ast við þrá og þörf fólks eftir
menntun og fræðum með öllum
þeim krafti sem hann framast
rnegnar," sagði rektor.
Sprottinn úr niálsmenningar-
hefð borgarinnar
Ástráður og Matthías komu víða
við í spjalli sínu um borgarljóð
Matthíasar. Matthías las upp ljóð
sín, sem Ástráður hafði valið, en
svaraði einnig spurningum um eðli
borgarskáldskapar og skáldskap-
arins yfirleitt. Matthías sagðist
sprottinn úr málsmenningarhefð
borgarinnar en ekki sveitanna.
„Sem ungur maður gerði ég mér
grein fyrir því, að ég þyrfti ekki að
yrkja eins og sveitamenn hefðu
ort, ég þyrfti ekki að yrkja eins og
þjóðskáldin eða góðskáldin hefðu
ort, ég gat ort eins og skáld úr
Reykjavík með reykvískt talmál úr
kreppunni sem málsmenningar-
viðmiðun, og gerði það. Og núna
hefur tíminn leitt það í ljós, að
svona talmál getur orðið að ein-
hvers konar klassískri hefð þegar
tíminn líður vegna þess að það er
allt annar blær á reykvísku talmáli
í dag en var á þessum tíma. En á
þessum tíma þótti ekki flott að
yrkja á þessu máli.“
Miklu betri borg
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
borgarstjóri flutti að lokum ávarp
og sagði að það hefði runnið upp
fyrir sér undir samræðu Matthías-
ar og Ástráðs hverju menningar-
borgarárið myndi skila. „Það skilar
okkur nefnilega augnablikum eins
og þessum, þar sem ekki aðeins
hugur þeirra, sem mæla ljóð af
vörum fram eða tala skáldlega, er
virkjaður heldur og allra sem á
hlýða.“ Sagðist borgarstjóri sann-
færður um að borgin yrði aldrei
söm eftir menningarborgarárið,
hún yrði miklu betri en áður.
Ingibjörg sagði að Háskólinn
væri borginni mikilvægur, enda
þrifist hvorki borgin né Háskólinn
án hins. Hún sagði því mikilvægt
að rækta samstarf milli Háskólans
og borgarinnar eins og gert hefði
verið svikalaust á þessu ári.
Blæbrigðarík tónlist
TðALIST
Háskólabíó
SINFÓNÍUTÓNLIST
Flutt voru verk eftir Varese,
Kartílínu Eiríksdtíttur og Ligeti.
Einleikari: Saschko Gawriloff.
Stjtírnandi: Diego Masson.
Fimmtudagurinn 25. maí 2000.
TÍMINN er furðulegt fyrir-
bæri, sem ýmist ærist áfram með
miklum fyrirgangi, stendur kyrr
eða fellir sig að fortíðinni, svo að
hið gamla verður nýtt en nýjung-
in gömul, langgengin og lúin.
Það er ekki fjarri lagi, að verkið
Intégrales (Heilstæður), eftir
Edgar Varése, sem samið er fyr-
ir ríflega 75 árum, sé nú að sam-
lagast tímanum, því trúlega hef-
ur Bandaríkjamönnum þótt
heldur taka í hnúkana, er þeir
heyrðu þetta verk 1925.1 dag má
segja að það sé heima og ekkert
tiltökumál að hafa gaman að
þessu verki, þar sem lögð er
megináhersla á samskipan
blæbrigða en tónefnið er að
mestu byggt á liggjandi tónum,
þannig að það verður sérlega
kyrrstætt en þó viðburðaríkt
hvað snertir blæbrigði og leik
með styrkleika. Verkið var vel
flutt af 11 blásurum og fimm
slagverksmönnum, og þó stjórn-
andanum mistækist stjórnin, svo
að hann kaus að byrja upp á
nýtt, var flutningurinn í heild
áhrifamikill, undir „markvissri"
stjórn Massons.
Dagurinn í dag átti sinn full-
trúa í verki Karólínu Eiríksdótt-
ur, er hún nefnir Tokkötu
(snertlu). Ritháttur verksins er á
köflum ákaflega þéttur, „kaótísk-
ur“ hvað snertir tónferli og hryn,
svo að oft var erfitt að greina í
sundur margþætt tónferlið, sem
einnig var lagt margskiptum
hljóðfærum í hendur en væri vel
hlustað, mátti heyra nokkrar
hlaupandi tónhendingar, er gætu
tengst þeim rithætti, sem oftast
ber fyrir eyru í „tokkötum". Lík-
lega væri nafnið konsert betur
viðeigandi, eins og höfundurinn
tekur fram í efnisskrá.
Lokaverk tónleikanna var
fiðlukonsert eftir György Ligeti,
saminn 1992, og má heyra í þess-
um konsert ýmislegt sem horfir
til fortíðar, þ.e. í nafngiftum kafl-
anna og birtist svo í tónmáli
verksins, eins og t.d. aría,
hocketus, kórall og passakalía.
Síðasti kaílinn ber yfirskriftina
Appassionato, en Ligeti hefur
m.a. hlotið lof fyrir að hafa inn-
leitt túlkun tilfinninga í nútíma-
tónlistina og hafa sumir kveðið
svo sterkt að orði, að hann hafi
bjargað nútímatónlistinni frá „al-
kuli“ tilfinninganna. Fyrsti kafl-
inn er sérlega þétt ritaður en í
öðrum kafla fær fiðlan að syngja
litla aríu en síðan tekur við
höggvinn ritháttur (Hopuetus,
hiksti) og þó kórall og er þetta
sérlega falleg tónlist, sem var
frábærlega vel flutt af Gawriloff.
Á eftir hröðum milliþætti kom
sérkennilegur þáttur er ber yfir-
skriftina Passakalia og lokakafl-
inn Appassionato, sem er glæsi-
legasti kafli verksins, var
afburða vel fluttur, sérstaklega
kadensan, sem blátt áfram
glampaði á í meistaralegum
flutningi Gawriloffs.
Sinfóníuhljómsveit Islands
skilaði sínu með glæsibrag, bæði
í verkinu eftir Varesi og konsert-
inum eftir Ligeti, sérstaklega
þegar það er haft í huga, að t.d.
konsertinn, eftir Ligeti, er á
köflum mjög erfiður og krefj-
andi, og rithátturinn oft nærri
því í formi kammertónlistar. í
aríunni og aftur í seinni köflum,
var leikið á okarínu, lítið blást-
urshljóðfæri eða flautu, sem er
oftast búin til úr brenndum leir
og var hljómur hennar skemmti-
leg viðbót við blæbrigðaríkan rit-
hátt konsertsins.
Jón Ásgeirsson
V er ðlaunabæk-
ur um Berlioz
o g alheiminn
London. Morgnnblaðid.
BRETAR eiga sér nokkur bóka-
verðlaun, sem jafnan vekja athygli
þegar veitt eru. Bookerverðlaunin
eru einna kunnustu verðlaunin fyr-
ir skáldskap og svo Whitbread-
verðlaunin, sem veitt eru fyrir bók
ársins og einnig bækur í einstök-
um greinum, skáldsögur, barna- og
unglingabækur, ævisögur og ljóð.
Bæði Booker og Whitbread féllu
Seamus Heaney í skaut fyrir þýð-
ingu hans á Bjólfskviðu, eins og
sagt hefur verið frá, og í bæði
skiptin kom nýjasta Harry Potter
bók J. K. Rowling henni næst.
Nú hafa verið veitt tvenn önnur
verðlaun; Samuel Johnson-verð-
launin og Aventis verðlaunin, en
þau eru ekki veitt fyrir skáldsögur
eða ljóð, heldur bækur af öðrum
toga og bækur um vísindalegt efni.
Samuel Johnson-verðlaunin
voru nú veitt öðru sinni
Samuel Johnson-verðlaunin voru
nú veitt öðru sinni, en sá sem kost-
ar þau vill ekki láta nafn síns getið
- verðlaunin nema 30.000 pundum.
Þau fékk David Cairns fyrir síðara
bindi sitt af ævisögu tónskáldsins
Hector Berlioz, en fyrir það fékk
hann áður Whitbread-verðlaunin
fyrir ævisögu. Fyrra bindið kom út
fyrir áratug og það síðara er upp á
900 blaðsíður.
117 bækur voru Iagðar
fram til keppninnar
Fimm aðrar bækur voru í úr-
slitakeppninni og fengu höfundar
þeiira 2.500 pund hver. Vísinda-
verðlaunin, sem nema 10.000 pund-
um, féllu bandarískum höfundi í
skaut; Brian Greene fékk þau fyrir
bók sína The Elegant Universe og
annar Bandaríkjamaður, Jonathan
Weiner, kom næstur með bók sína
Time, Love, Memory. Hvorki fleiri
né færri en 117 bækur voru lagðar
fram til keppninnar og komust sex
í úrslitin, en sérstök samkeppni er
einnig um bækur um vísindalegt
efni fyrir unglinga.
Við verðlaunaveitinguna lét for-
maður dómnefndarinnar þess sér-
staklega getið að allar bækurnar
hefði mátt bæta með góðri ritstýr-
ingu, en sérstaklega hefðu bækur
brezkra vísindamanna liðið fyrir
slök vinnubrögð á því sviði.