Morgunblaðið - 28.10.2000, Blaðsíða 43
MORGUNBLAÐIÐ f I LAUGARDAGUR 28. OKTÓBER 2000 43
I m |
Náttúrulyf unnið úr garðabrúðu komið á markað
Rannsóknir á vöggudauða
Ætlað gegn vægum
svefntruflunum og óróa
NÝTT náttúrulyf er komið á mark-
að hérlendis sem ætlað er gegn óróa
og svefntruflunum. Náttúrulyflð
inniheldur extrakt af rótum garða-
brúðu (Valeriarta officinalis) og er
það selt í apótekum undir heitinu
Drogen’s Baldrian-B+.
í september hefti tímaritsins
Psychiatric Services segir að sýnt
hafi verið fram á að garðabrúða
bæti svefn. Jafnframt segir þar að í
sumum rannsóknum, sem gerðar
hafi verið á verkun jurtarinnar og
skráðar eru í gagnabankanum
Medline, hafi mátt merkja svokölluð
lyfleysuáhrif eða m.ö.o. hafi enginn
marktækur munur verið á áhrifum
gervilyfis og náttúrlyfs sem innihélt
garðabrúðuextrakt. í öðrum rann-
sóknum komu áhrif náttúrulyfsins
ekki í ljós fyrr en eftir tveggja til
fjögurra vikna inntöku.
Skal ekki nota
með róandi lyfjum
Garðabrúða vex víða í vesturhluta
Evrópu og er hana m.a. að finna í ís-
lenskum görðum. Þaðan hefur hún
villst og er hún nú farin að fjölga
sér sjálf. Hún hefur verið notuð í
hundruð ára við óróa og svefntrufl-
unum og róandi verkun hennar hef-
ur verið þekkt í a.m.k. 2000 ár.
Verkunarmáti er aftur á móti ekki
með öllu þekktur þrátt fyrir margar
rannsóknir. Aukaverkanir virðst
vera fáar en þó segir í bókinni ís-
lenskar lækningajurtir eftir Arn-
björgu Lindu Jóhannsdóttur að ef
hún er tekin í of stórum skömmtum
geti hún valdið sömu einkennum og
henni er ætlað að laga, svo sem ör-
um hjartslætti og streitu. Þar segir
einnig að hún geti í of stórum
skömmtum valdið brjóstsviða. Þar
að auki getur extrakt af garðabrúðu
valdið því að virkni annarra róandi
lyfja aukist og er því óráðlegt að
nota þau saman. Meðal annars af
þessum ástæðum er áríðandi að fólk
segi lækni sínum frá því að það noti
náttúrulyfið.
Þótt verkun garðabrúðuextrakts
fain oft ekki að gæta fyrr en eftir
a.m.k. hálfs mánaðar notkun er var-
að við því að fólk noti garðabrúðu-
extrakt í langan tíma í einu.
.Langtímanotkun getur valdið
höfuðverk sem og sams konar verk-
un og ofskömmtun. Fátt bendir aft-
ur á móti til að fólk verði háð lyfinu.
Garðabrúðuextraxt er ekki ætlað-
ur bömum og hvorki barnshafandi
konur né konur með barn á brjósti
eiga að nota lyfið þar sem nægileg-
ar upplýsingar um áhrif þess á fóst-
ur liggja ekki fyrir.
Drogens’s Baldrian B+ er ekki
merkt með varúðarþríhyrningi eins
og lyf sem hafa slævandi verkun.
Eigi að síður er ekki útilokað að það
geti haft áhrif á hæfni manna til að
aka bifreið.
TENGLAR:
Upplýsingar um garðabrúðu:
http://www.rxlist.com/cgi/alt/
valerian_faq.htm.
Medline gagnabankinn:
http://www.reutershealth.com/
frame2/medline.html.
Iteuters
Hastur fakur.
fyrir slíka kvilla með því að klæð-
ast buxum með nárapúða eða nota
púða á hjólasætið, livíla sig oft þeg-
ar þeir eru að lyóla og ganga úr
skugga um að sætið sé í réttri hæð
og rétt stillt.
Vísindamennimir vitna í fyrri
rannsóknir sem hafa sýnt fram á
að miklar hjólreiðar og hart sæti
geti valdið skaða á taugum í ytri
kynfærum.
Fi allahj ólreiðar
skaða
París. AFP.
FJALLAHJÓLREÍÐAR valda
skaða á náranum og eistum og
kunna að leiða til getuleysis, að
sögn austurrískra vísindamanna,
er telja að titringur af völdum
ójafns landslags og hörð sæti á
hjólunum séu helstu skaðvaldamir.
Vísindamennimir starfa við
geislafræðideild og þvagfæra-
fræðideild Háskólasjúkrahússins 1
Innsbmck og birtust niðurstöður
rannsóknar þeirra í læknaritinu
Lancet 20. október. Rannsökuðu
þeir 45 fjallahjóireiðakappa á aldr-
inum 16 til 44 ára, sem allir hjóluðu
í að minnsta kosti tvo tíma á dag,
sex daga vikunnar, alls um fimm
þúsund kíiómetra á ári.
Langflestir hjólreiðamannanna,
eða 96%, höfðu einhverja nára-
kvilla. Algengust var góðkynja
eistun
kölkun, svonefnd scrotoliths. Ann-
ar hver hjólreiðamannanna sagðist
hafa verk eða óþægindi í náranum.
I samanburðarhópnum var 31 heil-
brigður læknancmi er stundaði
hjólreiðar en ekki upp til fjalla.
Fjallahjólreiöakappamir vom
þrisvar sinnum líklegri til að þjást
af kvilla sem Iýsir sér í myndun
sæðisbelgja í náranum (sperma-
toceles).
Þetta bendir til þess að fjalla-
hjólreiðar valdi skemmdum á eista-
lyppum, þar sem sæðisframur
myndast og þroskast, segir Ferdin-
and Frauscher, sem stjómaði rann-
sókninni. Hann sagði að telja mætti
öraggt að nárakvillamir sem í Ijós
komu í rannsókninni tengdust
flestir hörðu sæti á hjólunum.
Hjólreiðamenn geta komið í veg
Algeng baktería
að verki?
Getur borist frá foreldrum
til barna með munnvatni
Associated Press
Sýking sem virðist geta leitt til vöggudauða
getur m.a. borist frá foreldrum.
Lundúnum. Morgunblaöið.
SÝKING af völdum al-
gengrar magabakteríu
gæti verið meginorsök
vöggudauða ef marka
má niðurstöður breskrar
rannsóknar sem skýrt
var frá í breskum fjöl-
miðlum í vikunni. Þær
sýndu að mikill meiri-
hluti barna er dáið höfðu
vöggudauða höfðu leifar
af sýkingu af völdum
bakteríu sem er nokkuð
algeng meðal fullorðinna
og hefur verið tengd
magasári en er fátíð
meðal barna í Bretlandi.
Hún lifir í munnvatni og
tannsýklu en getur bor-
ist til ungbama með því
að foreldrar stinga snuð-
um eða pelum bai-nanna
upp í sig áður en þau eru
gefin börnunum.
Leifar af bakteríunni,
sem nefnist Heliobacter
pylori (H pylori), fund-
ust í 28 af 32 börnum sem dóu vöggu-
dauða, eða 88%. Átta börn sem létust
af öðrum sökum voru rannsökuð til
samanburðar og hafði einungis eitt
þeirra leifar af sömu bakteríu. Að
meðaltali veikjast 2% barna í þróun-
arlöndunum af sýkingum af völdum
H pylori.
Sterkasta vísbending um sýk-
ingu og vöggudauða til þessa
Niðurstöðurnar em sterkasta vís-
bending sem fram hefur komið um
tengsl vöggudauða og ákveðinnar
sýkingar. Til þessa hefur rannsókn-
um aðallega verið beint að tengslum
vöggudauða og svefnstöðu barna,
reykinga móður, köfnunar vegna
ábreiðna og kodda og illrar meðferð-
ar á börnum.
Jonathan Kerr, sem starfar við
Manchester-háskóla og stýrði rann-
sókninni, skýrði frá því í fjölmiðlum
að niðurstöðurnar bendi til þess að
sterk tengsl séu á milli sýkingar af
völdum bakteríunnar og vöggu-
dauða. Hins vegar þurfi hlutlausa að-
ila til þess að staðfesta niðurstöðurn-
ar áður en hægt er að byggja frekar
á þeim. Niðurstöðurnar em birtar í
nóvemberhefti tímaritsins Archives
ofDisease in Childhood.
Kerr sagði jafnframt að ekki væri
að fullu vitað hver þáttur bakter-
íunnar væri í orsök vöggudauða en
líklegast þætti að hún ylli uppköst-
um, innöndun uppsölunnar og eitr-
un. Börn em jafnframt líklegri til að
anda að sér uppsölu, sérstaklega í
svefni, og það eitt og sér getur valdið
köfnun og dauða. Uppsala vegna
þessarar tilteknu bakteríusýkingar
inniheldur enn fremur töluvert
magn ammoníaks sem er baneitrað
þegar það fer út í blóðrásina í gegn-
um lungun.
f samræmi við rannsóknir
á öðrum áhrifavöldum
Kenningin er í samræmi við fyrri
niðurstöður úr rannsóknum á þekkt-
um áhrifavöldum vöggudauða. Börn
sem sofa á maganum em líklegri til
að anda að sér uppsölu og börn
kvenna sem reykja em líklegri til
þess að sýkjast af H pylori.
Meira en helmingur fullorðinna
ber í sér bakteríuna sem berst með
munnvatni. Til þess að forðast að
börn komist í snertingu við bakter-
íuna ættu foreldrar alls ekki að
stinga upp í sig pelum eða snuðum
barnsins. Enn fremur að tryggja al-
mennt hreinlæti á snuðum og pelum
og þvo sér reglulega um hendur.
Brjóstagjöf þykir jafnframt betri
kostur en pelagjöf því í brjóstamjólk
má finna mótefni sem hjálpa ung-
börnum að verjast sýkingum á borð
við þessa.
TENGLAR
Archives of Disease in Childhood:
http://adc.bmjjoumals.com/.
Verðdæmi:
Adidas barnaúlpur,
Regatta fleecepeysur,
hettupeysa,
Runway útivistargalli,
Tískuskór,
Bakpokar,
peedo leikfimi-
fatnaöur kvenna,
sim x)
fullt verð kr. 10.900,
fullt verð kr. 6.290,
fullt verð kr. 4.990,
fullt verð kr. 12.990,
fullt verð kr. 5.990,
fullt verð kr. 7.900,
fullt verð kr. 9.900,
fullt verð kr. 2.900,
fullt verð kr. 2.000-3.000
okkar
okkar
okkar
okkar
okkar
okkar
okkar
okkar
, okkar
RUSSELL'
ATHL.ETIC
verð...kr. 2.500
verð...kr. 1.990
verð...kr. 1.990
verð...kr. 2.990
verð...kr. 1.000
verð...kr. 2.000
verð...kr. 3.000
verð...kr. 990
verð...kr. 500