Morgunblaðið - 28.10.2000, Blaðsíða 60

Qg) LAUGARDAGUR 28. OKTÓBER 2000
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
BRYNDÍS
NIKULÁSDÓTTIR
+ Bryndís Nikulás-
dóttir var fædd á
Kirkjulæk í Fljóts-
hlíð 23. aprfl 1906.
Hún lést á Hjúkrun-
arheimilinu Ljós-
heimum á Selfossi
23. október síðastlið-
inn. Foreldrar henn-
ar voru Nikulás
Þórðarson, kennari
og hómopati, f. 1861,
d. 1927, og Ragn-
hildur Guðrún Páls-
dóttir, húsmóðir, f.
1868, d. 1945. Systk-
ini Bryndísar voru
Sigríður Anna Elísabet, Páll,
Halldóra Guðrún, Ragnheiður,
Þóra, Geirþrúður Fanney og
Bogi. Þau eru öll Iátin.
Bryndís giftist árið 1931 Lár-
usi Agústi Gfslasyni hreppsljóra
og bónda frá Rauðseyjum á
Breiðafirði, f. 1905, d. 1990. Þau
hófu búskap á Þórunúpi í Hvol-
hreppi sama ár og bjuggu þar til
ársins 1947 er þau fluttu að Mið-
húsum í sömu sveit. Börn Lárus-
ar og Bryndísar eru: 1) Ragn-
hildur Guðrún, f. 1933, gift
- Braga Runólfssyni, f. 1934, d.
Mig langar í fáum orðum að minn-
ast ömmu minnar, Bryndísar, sem
lést mánudaginn 23. október síðast-
liðinn. Amma var 94 ára gömul og
hafði því lifað ótrúleg umskipti á
sinni löngu ævi. Hún var ein átta
systkina og sú síðasta til að yfirgefa
þessa jarðvist. Allt öðruvísi var um-
horfs á hennar æskuslóðum og á Is-
landi öllu þegar hún var að alast upp,
einn ráðherra var í landinu við fæð-
•ingu hennar, Hannes Hafstein. Já,
við fyrstu
sýn er eins og ekkert hafi verið til,
engir bílar, ekkert sjónvarp, enginn
sími og iðnbylting að ganga í garð.
Samt var lífið fjölskrúðugt á Kirkju-
læk hjá foreldrum hennar, faðirinn
þekktur kennari og hómópati ogþví
gestakomur miklar eins og títt var til
sveita á þeim tíma en Ragnhildur
húsfreyja var mikil húsmóðir og tók
vel á móti gestum. Amma hlaut gott
uppeldi hjá foreldrum sínum og oft
reikaði hugurinn til baka til æskuár-
anna heima á Kirkjulæk. Margir við-
burðir voru henni minnisstæðir, sér-
staklega þegar hún veiktist eitt sinn
og var ekki hugað líf og öll systkini
feennar voru leidd að dánarbeðnum
til að kveðja hana en svo fór nú að
1985. Þau eiga fjög-
ur börn og 12
barnabörn. 2) Hulda
Breiðfjörð, f. 1937,
d. 1992, gift Sigurði
Páli Siguijónssyni,
þau eignuðust einn
son og eitt barna-
barn. 3) Gísli Berg-
sveinn, f. 1940,
kvæntur Guðrúnu
Þórarinsdóttur, f.
1942, þau eiga þijú
börn og átta bama-
börn. 4) Ragnheiður
Fanney, f. 1942, gift
Guðmundi Þorkels-
syni, f. 1946, þau eignuðust tvö
börn og eitt barnabarn, Þau
skildu.
Bryndís ólst upp á Kirkjulæk
hjá foreldrum si'num. Var ijóma-
bústýra í Fljótshlíðinni. Dvaldi í
Reykjavík við fatasaum og við
nám í matreiðslu. Hún starfaði
lengi í Kvenfélaginu Eining. Var
einnig í garðyrkjunefnd Arnes-
og Rangárvallasýslu. Fékk verð-
laun fyrir garð og trjárækt.
Utför Bryndfsar fer fram frá
Stórólfshvolskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
hún náði hæstum aldri þeirra allra.
Amma gekk til allra verka með móð-
ur sinni því faðirinn var oft að heim-
an á sínum uppvaxtarárum og var
það gott vegarnesti fyrir hana því
móðirin var með eindæmum dugleg
og ósérhlífin kona.
Tvítug að aldri fór hún í vist til
Kristjáns Linnet, bæjarfógeta í
Vestmannaeyjum. Hollt var fyi-ir
stúlkuna ungu að hleypa heimdrag-
anum, henni líkaði vel vistin þar en
ílentist ekki lengi þar. Nú lá leiðin
aftur heim í sveitina þar sem að hún
varð ijómabústýra. Hún stóð sig vel í
því starfi enda með eindæmum vand-
virk og samviskusöm í starfi. Var
henni meðal annars boðið að fara ut-
an í nám í faginu en gat ekki þegið
boðið. Arin 1927-30 vann hún við ým-
iss konar störf í Reykjavík svo sem
saumaskap og matreiðslu. Hún vann
meðal annars í gömlu Kringlunni
sem var í Alþingishúsinu. Árið 1930
hélt hún aftur í sveitina enda krepp-
an gengin í garð og mikill órói víða í
Evrópu. Einkum fóru nasistar mik-
inn með Hitler í broddi fylkingar en
unga stúlkan hélt sínu striki og fór
að vinna á Sámsstöðum hjá mági sín-
um, Klemens Kristjánssyni, sem
HARALDUR
SIGURÐSSON
Haraldur Sigurðs-
son var fæddur að Kot-
strönd í Ölfusi 23. októ-
ber árið 1900. Hann
lést í Reykjavík 28.
október árið 1976. Fað-
ir Sigurður Magnússon
trésmiður og móðir
Soffía Gísladóttir.
T^yrri kona Haraldar
var Súsanna María
Árnadóttir, f. 6. júlí
1905, d. 9. júní 1934.
Seinni kona hans var
dönsk, Lita Caroline
Bohn-Ipsen, var einnig
læknir að mennt, hún
var fædd 9. nóv. 1907,
d. í ágúst 1974.
Börn Haraldar eru: Ragna, Sig-
urður, Gunnar og Narfi - látinn.
Haraldur lauk læknisnámi frá
Háskóla íslands 1933, hélt síðan til
íSanmerkur og tók þar danskt emb-
ættislæknispróf með hæstu einkunn
og meðal annars sem sérgrein kven-
sjúkdóma og fæðingarhjálp. Starf-
aði um tíma í Danmörku, þaðan lá
leiðin til Grænlands og var hann
læknir við kryolítnámurnar í Ivigtut
u.þ.b. eitt og hálft ár.
Haraldur flytur með fjölskyldu
síha til Fáskrúðsfjarðar 1940 frá
Danmörku. Þau komu með „Pets-
amo-ferð“ Esju, sem
allir landsmenn fylgd-
ust með, vegna hættu-
ástands heimsstyrj-
aldarinnar síðari.
Þeim, sem stunda
læknastörf nú á tímum
eru allt aðrar og gjör-
ólíkar aðstæður búnar
en voru á hans læknis-
ferli, sem spannar
u.þ.b. 40 ár.
Öll þessi ár var hann
til taks allan sólar-
hringinn allan ársins
hring þó svo að aðrir
hefðu sinn frítíma, þá
þekktust hvorki helg-
ar- né vaktafrí hjá héraðslækninum
hvað þá sumarfrí sem hann tók ekki
nema einu sinni á starfsævinni.
Að hans mati var aldrei ófært ef
útkall barst, þá var alltaf bi-ugðist
skjótt við. Voru allar ferðir farnar á
bátum eða fótgangandi og gátu ver-
ið mjög erfiðar í viðsjálum veðrum
þar sem oft var um langa vegu að
fara því að í alllangan tíma náði
læknishérað hans frá norðanverðum
Reyðarfirði allt suður til Djúpavogs.
Var á þessum tímum vá fyrir Aust-
urlandi þar sem tundurduflabelti lá
þar útifyrir og hrukku menn oft upp
af værum blundi við að tundurdufl
kom með ýmsar nýjungar í íslenskan
búskap.
Á Sámsstöðum fór gott orð af
verkum hennar eins og fyrr og síðar,
dugleg, samviskusöm og einörð, já
hún vék aldrei frá settu marki.
Nú var komið að mestu þáttaskil-
um í lífi ömmu, þegar hún kynnist
afa, Lárusi Gíslasyni, ungum manni
úr Breiðafjarðareyjum sem var að
kynna sér nýjungar í búskaparhátt-
um hjá Klemens. Árið 1931 hófu þau
búskap að bænum Þóranúpi í Hvol-
hreppi hjá Sigríði, systur ömmu, og
Sigfúsi manni hennar. Afi og amma
bjuggu að Þóranúpi til ársins 1947,
vorsins er Hekla fór að gjósa sem
var einn minnisstæðasti viðburður-
inn í lífi ömmu. Nú var lífsbaráttan
hafin fyrir alvöra, börnin fæðast eitt
af öðra. Það var mikil vinna að halda
utanum heimilið, sú vinna krafðist
þessa að halda þurfti vel á öllum
hlutum. Allt var hirt og nýtt eins og
vel og hægt var, búskapur var jú öðr-
um þræði enn á sjálfsþurftarstiginu.
Góðviðrisdaga var aðeins hálfgjöf og
skepnum beitt. Hver dagur krafðist
þess að vel væri unnið og amma lét
sitt ekki eftir liggja því að hún hafði
alist upp við dugnað, samviskusemi
og einurð. Það fylgdi henni alla ævi,
allt til þess að síðustu kraftarnir
þrutu fyrir viku.
í upphafi stríðsins keypti amma
dálitið magn af sykri, það magn var
látið duga út stríðið. Þetta litla dæmi
sýnir okkur í hvernig aðstöðu hún
var. Það varð að fara spart með enda
erfiðir tímar, öll Evrópa logaði
stafna á milli og enginn vissi hvernig
hildarleiknum lyki. En amma hélt
sínu striki enda enginn önnur leið til
en að standa sig eins og hver kynslóð
hafði gert öldum saman.
Árið 1947 fluttu afi og amma að
bænum Miðhúsum í Hvolhreppi sem
þau höfðu keypt nokkru áður. Nú
hófst mikið uppbyggingarstarf. Það
þurfti að byggja allt upp frá grunni,
öll útihús og íbúðarhús sem öll
standa enn þann dag í dag sem góður
minnisvarði um metnað og sam-
heldni þeirra. Að baki lá vinna þeirra
beggja og nýtni. Mesta stolt hennar
var þó garðurinn enda hafði hún
mikinn áhuga á trjárækt og fékk við-
urkenningar fyrir hana. Þau búa síð-
an allt til ársins 1970 er dóttir þeirra
Ragnhildur og tengdasonur Bragi
tóku við. Þá fóra þau til Reykjavíkur
þar sem þau bjuggu hjá Huldu dótt-
ur sinni. Afi vann hjá Landnámi rík-
isins en amma hjálpaði Huldu dóttur
sinni og tók virkan þátt í uppeldi
Brynjars sonar hennar. Árið 1980
varð hún fyrir miklu áfalli er hún
lamaðist eftir mikla læknisaðgerð,
var hún lengi spítala. Allatíð upp frá
þessu var hún bundin í hjólastól. Eft-
sprungu í brimgarðinum við strönd-
ina og var lækninum og fylgdar-
mönnum oft mikil hætta búin. Hrós-
uðu fylgdarmenn hans honum fyrir
hversu óttalaus og kjarkmikill hann
var og kynni ekki að hræðast og
kom sér þá vel að hann var þrek-
menni.
Haraldur var sterkur persónu-
leiki, alvörugefinn og dulur, ýmsum
hefur vafalaust þótt hann vera þurr
á manninn og snöggur í tilsvöram,
en hann sá yfirleitt broslegu hlið-
arnar á hlutunum og sagði skemmti-
lega frá. Þeir, sem þekktu hann
best, vissu að hann hafði göfugt
hjarta og líknandi hendur. Hann
lýsti því eitt sinn hve átakanleg að-
koman var þegar hann þurfti á að-
fangadag jóla að gera að sáram pilts
er í slysi missti sjón á báðum augum
og aðra hendina. í öðru tilfelli hve
sárhryggur hann hefði orðið þegar
lítill gestur sem beðið hafði verið
eftir með mikilli eftirvæntingu fékk
ekki að líta dagsins ljós.
Haraldur var á sínum yngri árum
mikill íþróttamaður, lagði meðal
annars stund á glímu og keppti í
flokkaglímu með góðum árangri.
Hann var einnig liðtækur í söng og
hafði afbragðs söngrödd. Þessu flík-
aði hann ekki.
Lita, eiginkona Haraldar studdi
hann í starfi og hjálpaði honum við
meiriháttar aðgerðir. Var ævistarf
hans mikið og giftusamt.
Ég votta Haraldi lækni virðingu
mína.
Guðný M. Sigurðardóttir.
ir þetta fluttu afi og amma aftur í
Miðhús þar sem þau bjuggu næstu
tíu árin í skjóli dóttur sinnar og
tengdasonar meðan hans naut við.
Þrátt fyrir lömun sína sá hún um
heimilið af myndarskap, einurð og
dugnað sem einkenndi hana, lömun
breytti þar engu. Lífið heldur áfram,
við það fær enginn ráðið, það skipt-
ast á skin og skúrir, amma upplifði
sínar eifiðu stundir, einkum þegar
afi dó 1990 og við andlát Huldu 1992.
Samt hélt hún sinni reisn og iðju-
semi. Eftir andlát afa flutti hún í
dvalarheimili aldraða, Kirkjuhvol á
Hvolsvelli. Þar átti hún góða daga
hjá góðu fólki og naut góðrai' umönn-
unar. Gaman var að heimsækja hana
enda ekki á hverju strái fólk sem
hafði lifað alla þá miklu umbyltingu
sem hafði orðið á íslandi. Síðustu
mánuði var amma á Ljósheimum á
Selfossi þar sem hún naut góðrar
umönnunar. Fyrir það er þakkað
hér.
Þrátt fyrir að hún amma sé farin
bý ég að svo mörgu góðu sem ég
lærði af henni og hjá henni. Amma
var ákaflega myndarleg kona með
sterkan vilja og sterka persónu.
Samferð okkar er orðin löng. Ég
man fyrst eftir henni þegar ég var
lítið barn. Hún var ströng og allir
hlutir í röð og reglu. Enda var gest-
kvæmt hjá henni þar sem afi og
amma áttu marga vini og afi var
einnig á kafi í pólitík. Sennilega voru
okkar samvistir mestai- þegar ég var
í menntaskóla. Þú hafðir mikil áhrif á
lítt lífsreyndan menntaskólapiltinn.
En tíminn líður, ekkert okkar fær
breytt gangi lífsins. Þú ert farin, við
hin sitjum eftir og syrgjum þig.
Minningin um þig er björt og hlý.
Guð blessi þig, kæra amma.
Lárus Bragason, Miðhúsum.
Elsku amma, okkur langar til að
kveðja þig með þessum orðum.
Margs er að minnast,
margterhéraðþakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margserað sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
GekkstþúmeðGuði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýi'ðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Þórarinn, Jóna Bryndís,
Sigrún og fjölskyldur.
„Svo er hver ferð sem henni lýk-
ur“.
I dag kveð ég langömmu mína
með hlýhug og söknuði. Hún var ein
sú glæsilegasta kona sem ég hef
kynnst, þrátt fyrir háan aldur og
mörg ár í hjólastól skein af henni
tignarleiki og sjálfstæði, hún var ein
af þeim sem allir tóku eftir og veltu
fyrir sér hvaða virðulega og fallega
kona þetta væri.
Ég hef verið svo lánsöm að hlotn-
ast það að eyða miklum tíma með
henni, bæði þegar ég var barn og fór
á sumrin í sveitina til ömmu. Þá
þjuggu „löngurnar“ í kjallaranum.
Eg fór oft niður til þeirra og þá sér-
staklega þegar ég fann kleinulykt-
ina, þá var ég stundum svo heppin að
fá að gæða mér á kleinudeigi hjá
henni langömmu. Og núna síðasta ár
þegar hún dvaldist á Selfossi. Minn-
ingin um þær stundir þegar við sát-
um og töluðum saman og ég nagla-
lakkaði þig og þú fórst í gegnum
dótið þitt í skúffunum að raða því,
eru gimsteinar í hjarta mínu sem
aldrei hverfa.
Ég verð ævinlega þakklát fyrir
þetta sumar sem við áttum saman og
allt sem við gátum gert saman. Hún
kenndi mér margt um lífið og tilver-
una sem ég mun ávallt heiðra. Elsku
langamma, ég veit að þinn tími hefur
verið komin en ég sakna þín samt.
Minning þín lifir.
Dauðinn er lækur, en lífið strá,
skjálfandi starir það straumfallið á.
(Matth. Joch.)
Ég vil þakka starfsfólkinu á hjúkr-
unarheimilinu Ljósheimum á Sel-
fossi, þær era allar einstakar og ég
veit að þai’ eignaðist hún langamma
mín nokkrai’ góðar vinkonur. Guð
blessi ykkur og starf ykkar._
Ragnhildur Elísabet S. Öfjörð.
Nú leggégaugunaftur,
Ó, Guð þinn náðarkraftur
Mérverivömínótt.
Æ,virztmig að þértaka,
méryfirláttuvaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Pýð. S. Egilsson.)
Elsku amma Bryndís, með þessu
fallega versi sem þú kenndir mér
langar mig að kveðja þig.
Amma átti langa ævi, hún varð 94
ára gömul. Það er stutt síðan ég
spurði hana hvort henni fyndist hún
vera búin að lifa lengi. „Nei“, sagði
hún, „þótt árin séu mörg finnst mér
ég ekki vera gömul.“ Enda var
amma aldrei gömul. Hún fylgdist
með öllu af áhuga og var aldrei leið á
lífinu.
Ég var þeirrar gæfu aðnjótandi að
fá að alast upp á heimili ömmu og afa
á Miðhúsum og ég á margar góðar
minningar frá þeim árum. Það veg-
anesti sem hún gaf mér út í lífið hef-
ur ávallt komið mér að góðum not-
um. Við ömmu var hægt að tala um
allt, hvort sem það vora snyrtivörur,
barnauppeldi, handbolti eða bara að
hlæja saman.
Ámma vildi alltaf vera fín, á hveij-
um degi passaði hún upp á að hárið
væri í lagi, setti á sig slæðu og skart-
gripi enda var hún afskaplega glæsi-
leg kona svo af henni geislaði allt til
enda. Oft hef ég hugsað að ég vildi að
ég yrði svona falleg gömul kona.
Amma hafði mikla gleði af að fá
langömmubörnin sín í heimsóknsem
era nú tuttugu og tvö og það tuttug-
asta og þriðja á leiðinni. Það eru ör-
fáir dagar síðan ég fór til hennar með
níu mánaða gömlu tvíburadrengina
mína og það var stolt langamma sem
hló með þeim þann dag.
Ég á svo margar góðar minningar
um ömmu sem ekki verða raktar hér
en ég mun geyma þær í hjarta mínu
fyrir mig og börnin mín til að ylja
okkur um ókomin ár.
Elsku amma! Ég veit að hann afi,
hún Hulda dóttir þín og hann Bragi
pabbi minn munu taka vel á móti þér
í þeim heimi sem okkur lifandi
mönnum er hulinn. Ég og fjölskylda
mín viljum þakka þér fyrir allt og
allt. Minning þín lifir.
Vertu yfir og allt um kring
með eilífri blessun þinni.
Sitji Guðs englar saman í hring
sænginni yfir minni.
(Sig. Jónsson frá Presthólum.)
Særiín Steinunn Bragadóttir.
Birting afmælis- og
minningargreina
MORGUNBLAÐIÐ tekur afmælis- og minningargreinar til birting-
ar endurgjaldslaust. Greinunum er veitt viðtaka á ritstjórn blaðsins
í Kringlunni 1, Reykjavík, og á skrifstofu blaðsins í Kaupvangs-
stræti 1, Akureyri. Þá er enn fremur unnt að senda greinarnar í
símbréfi (569 1115) og í tölvupósti (minning@mbl.is). Nauðsynlegt
er, að símanúmer höfundar/sendanda fylgi.
Um hvern látinn einstakling birtist formáli, ein uppistöðugrein af
hæfilegri lengd, en aðrar greinar um sama einstakling takmarkast
við eina örk, A-4, miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd, - eða
2.200 slög (um 25 dálksentimetra í blaðinu). Tilvitnanir í sálma eða
ljóð takmarkast við eitt til þrjú erindi. Greinarhöfundar eru beðnir
að hafa skírnarnöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.