Morgunblaðið - 28.10.2000, Blaðsíða 50
5[0 LAUGARDAGUR 28. OKTÓBER 2000
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðj a hús
frá horni
„ Og nú er í uppsiglingu það sem
Kaninn kallar„enningarstríð“því ríka
fólkið sem elti listamennina á staðinn
er búið að vera þarna svo lengi að það
er eiginlega orðið sveltandi listamenn
í eðli sínu og nú ætla bölvaðir millj-
arðamœringarnir að troða brengluðu
gildismati sínu upp á það. “
Eftir Hönnu
Katrínu Frid-
riksson
EKKI er að spyrja að
mætti peninganna. í
Kaliforníu, líkt og
svo víða annars
staðar, hafa menn
reyndar löngum vitað að hafí þeir
peninga eru þeim ýmsir vegir fær-
ir. Nú hafa nýríkir þó gengið of
langt að mati hneykslaðra vel
stöndugra íbúa í kalifomískum
smábæ sem varla ná öndinni
vegna heimtufrekjunnar.
I þessum pistli hefúr áður verið
greint frá þeirri sálarkreppu sem
milljarðamæringar eiga við að
VinUORP glíma í Kísil-
VIUHUHh dalj þar sem
hjarta tölvu-
og netvæðing-
ar heimsins
slær. Verð
hlutabréfa í fyrirtækjum, sem hafa
r. jafnvel afrekað að tapa milljörðum
dollara á milljarða ofan, hefur gert
margan stofnanda slíkra fyrir-
tækja moldríkan. Og þegar millj-
arðamir hellast inn fylgir sálar-
' krömin svo búið er að setja ótal
stofnanir og fyrirtæki á legg sem
aðstoða ofríka að ná innri friði.
Þótt auðugu athafnafólki hafi
löngum verið hampað em alltaf
einhverjir sem kjósa að lifa bó-
hemskara lífi utan við ys og þys
viðskiptanna. Og hafa ekki efni á
öðra. Fyrir margt löngu sóttust til
dæmis rithöfundar, málarar og
aðrir listamenn eftir kyrrð og friði
í smábæ einum við Kyrrahafs-
ströndina, suður af San Francisco.
Fljótlega komst bærinn þeirra í
tísku og þar með streymdi ríka
fólkið, jafnt athafnamenn sem
kvikmyndastjömur, til bæjarins.
Núna er bærinn, sem heitir Carm-
el, h'klega þekktastur fyrir að þar
var leikarinn Clint Eastwood eitt
sinn bæjarstjóri.
En fólkið sem flykktist til
Carmel gætti þess lengi vel að
herma nákvæmlega eftir lista-
mönnunum og halda bænum alltaf
í sama horftnu. Enn er engin götu-
lýsing og í ljósum yfir útidyram
húsa mega ekki vera sterkari per-
ur en 25 watta. Þeir sem era svo
nýmóðins að ætla að lýsa upp
heimreiðina verða að láta 15 wött
nægja. Engar gangstéttar liggja
meðfram götum og þess er vand-
lega gætt að malbika ekki alveg út
í kanta, svo gamaldags troðningar
liggja meðfram þeim. Götumar
heita að vísu flestar eitthvað en
• hins vegar hefuraldrei hvarflað að
nokkram manni að númera húsin
sem standa við þær. Loks má svo
| nefna eitt ákvæði í lögreglusam-
' þykkt bæjarins sem skikkar fólk,
| líklega konur, til að sækja um leyfi
| til bæjaryfirvalda til að ganga á
| háum hælum. Það má þó segja
Carmel-lögreglu til hróss að hún
(mun sjaldan framfylgja þessu
ákvæði sem var víst sett til að firra
bæinn ábyrgð ef einhver tildurróf-
' an fór sér að voða í vegkantinum.
Eitt er þó það atriði sem hinir
4.500 íbúar Carmel era einna stolt-
astir af. í bænum er engin póst-
j dreifing heldur verður hver og
einn að nálgast sinn póst á póst-
|;húsinu. Þetta segir sig kannski
sjálft, alla vega hlýtur að vera
ákaflega erfitt að finna einhvem
sem er tilbúinn að taka að sér van-
þakklátt starf póstburðarmanns í
bæ þar sem engin númer era á
húsunum.
Svona lifðu íbúar Carmel sælfr
og glaðir og áttuðu sig víst ekki á
að frá bænum þeirra er bara skot-
túr yfir í Kísildal. Þar sátu millj-
arðamæringamir og veltu íyrir
sér hvernig þeir ættu að lifa góð-
ærið af. Það er einkenni á millj-
arðamæringum, að þeir detta nær
allir niður á sömu lausnina í sálar-
kreppu af þessu tagi. Lausnin var
að flytja úr ys og þys Kísildals í
litla listamannaþorpið Carmel.
Þeir raku því til og keyptu sér hús
í Carmel og vora allt í einu komnir
með heimilisfangið „rauða húsið,
þriðja frá homi, sunnan megin“
eða þá að húsið þeirra hét frá
fomu fari „Teketillinn“, „Skelli-
bjalla" eða „Dúkkuhúsið" svo
dæmi séu tekin af raunveralegum
húsanöfnum í bænum. Þessa
sveitakofa fóra milljarðamæring-
arnir að „gera upp“ sem fólst ekki
í að skipta um góifefni heldur
byggja svo myndarlega viðbygg-
ingu að upphaflega húsið varð að
lokum eins og dálítil bóla á herleg-
heitunum.
Milljarðamæringamir úr Kísil-
dal eiga það auðvitað margir sam-
eiginlegt að hafa töluvert verksvit.
Þannig urðu þeir ríkir. Þeir sáu
því í hendi sér að það gæti verið
ákaflega óhentugt, til dæmis ef
þyrfti að hringja á lögreglu eða
slökkvilið, að þmfa að byija á því
að rifja upp höfuðáttir, lit á húsum
nágranna og hve mörg hús væra
austan og vestan megin við höllina.
Þeir fóra því að beita þrýstingi,
þessu margumtalaða peninga-
valdi, til að laga það sem þeim
þótti mega betur fara í bænum
sem þeir heilluðust ábyggilega af í
upphafi af því að hann var „öðra-
vísi.“
Og nú er í uppsiglingu það sem
Kaninn kallar „menningarstríð"
því ríka fólkið sem elti listamenn-
ina á staðinn er búið að vera þama
svo lengi að það er eiginlega orðið
sveltandi listamenn í eðli sínu og
nú ætla bölvaðir milljarðamæring-
amir að troða brengluðu gildis-
mati sínu upp á það. Þeir vilja að
húsin séu númeruð svo iðnaðar-
mennimir slysist ekki til að byggja
við vitlaust hús. Og þegar númerin
verða komin er auðvitað sjálfsagt
að bera út póstinn. Næsta krafa
verður ábyggilega að leggja gang-
stéttir fyrir bréfberann og þá er
allt eins víst að bréfberinn krefjist
götulýsingar svo hann fari sér ekki
að voða, jafnvel þótt á flatbotna
skóm sé.
Það er ákaflega erfitt að taka af-
stöðu þegar um er að tefla tilfinn-
ingalíf fólks sem ýmist keypti hús-
in sín af fátækum listamönnum á
sínum tíma og er því áreiðanlega
viðkvæmara en annað fólk, eða á í
sárri tilfinningakreppu vegna auð-
æfanna sem helltust yfir það.
MiHjónamæringar gegn milljarða-
mæringum.Vonandi verða engar
blóðsúthellingar í Carmel.
INGIBJÖRG
JÓNSDÓTTIR
+ Ingibjörg Jóns-
dóttir fæddist í
Vík í Mýrdal hinn 16.
september 1915. Hún
lést 17. október síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru þau Jón
Ólafsson kennari í
Vík (1881-1927) og
kona hans Sigríður
Einarsdóttir húsmóð-
ir (1887-1916). Ingi-
björg var á öðru ári
þegar hún missir
móður sína og var
hún þá tekin í fóstur
til afa síns Einars
Brandssonar og ömmu sinnar Sig-
ríðar Brynjólfsdóttur á Reyni. Þar
ólst hún upp til ársins 1925. Flutt-
ist hún þá til föður síns í Vík og
seinni konu hans Þórunnar
Karftasar Ingimundardóttur. Hún
hvarf aftur að Reyni 1927 og átti
þar heima til 1944. Systkini Ingi-
bjargar eru Sigríður (1910),
Ragnhildur (1912) og Einar
(1913). Hálfsystkini hennar sam-
feðra: Karítas (1923), Elín (1925)
og Þorsteinn Jón (1926).
Ingibjörg gekk í barnaskóla alls
Qóra vetur. Þegar húsmæðra-
fræðsla hófst að Laugarvatni, fór
hún svo þangað til náms, þá um
Legg ég nú bæði líf og önd,
ljúfi Jesúíþínahönd.
Síðast þegar ég sofna fer
sitji Guðs englar yfir mér.
(Hallgr. Pét)
Þetta litla vers er eitt af mörgum
sem hún amma mín las svo oft með
mér á kvöldin í Mýrdalnum þegar ég
var lítil. Hún hafði heiðurinn af því
að kenna mér faðirvorið og fjöldan
allan af smábænum. Því miður er ég
búin að að gleyma sumum þeirra, en
mér hefði þótt gaman að kunna þær
allar í dag. Kannski hafa þær fest
svona illa í minninu vegna þess að
skilningur minn á öllum þessum
skrýtnu orðum var oft ekki upp á
marga fiska.
En sögurnar sem amma sagði
vora auðskildar. Ævintýri eins og
Búkolla og sagan af Asu, Signýju og
Helgu vora í miklu uppáhaldi, en
skemmtilegast fannst mér þó að fá
að heyra hennar eigin sögur sem
flestar vora af dýrum sem hún hafði
átt eða umgengist. Amma var mikill
dýravinur og allar þessar sögur báru
vott um það. Vinsælastar voru sög-
urnar af honum Blesa, hesti sem
tvítugt. Árið 1946
réðst Ingibjörg sem
ráðskona til Ingólfs
Ketilssonar að Ket-
ilsstöðum og bjó þar
þangað til hún flutt-
ist til sonar síns að
Laugarvatni haustið
1997. Þar bjó hún til
dánardags.
Sonur Ingibjargar
er Sigurjón Mýrdal,
f. 1945. Faðir hans
var Frank Venuto.
Fyrri kona Siguijóns
er Anna Birna Ragn-
arsdóttir og eiga þau
tvær dætur: 1) Ingibjörg Ósk,
(1972), unnusti hennar er Leó Þór
Lúðvíksson og eiga þau eina dótt-
ur, Sóleyju Dúfu (1999). 2) Erla
Rún, (1978), unnusti hennar er
Þorvarður Kjerúlf Benediktsson.
Núverandi eiginkona Sigurjóns er
Helga Jónsdóttir og eiga þau tvær
dætur: 1) Sigríður Mari'a (1985),
unnusti hennar er Atli Viðarsson
og 2) Amfríður Ragna (1986).
Dætur Helgu af fyrra hjónabandi
eru Sigurbjörg Amia og Guðrún
Rósa Guðnadætur.
Útför Ingibjargar fer fram frá
Reyniskirkju í Mýrdal í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
amma hélt mikið upp á þegar hún
sjálf var barn. Ég dáðist með ömmu
að gáfum Blesa þegar hann vildi ekki
hleypa neinum á bak sem ætlaði að
taka hann í leyfisleysi og við vorum
báðar ákaflega sárar út í þá sem eitt
sinn fengu hann lánaðan í langferð
og fóra svo illa með hann.
Amma kunni vel að segja frá og ég
fékk aldrei leið á sögunum hversu oft
sem ég heyrði þær. En sjálfri þótti
henni mest gaman að segja sögur af
kúm, því þær voru alla tíð hennar
uppáhald. Margar minningar mínar
af ömmu tengjast einmitt henni inn-
an um þessa vini sína. Hún tók það
þess vegna mjög nærri sér þegar
hún vegna aldurs og aðstæðna hætti
að geta umgengist kýr, en þá hafði
hún því sem næst alla sína ævi farið
til mjalta bæði kvölds og morgna.
Amma var ekki bara dýravinur
heldur líka sérlega barngóð. Ég ef-
ast ekki um að allir þeir sem voru í
sveit hjá hjá henni og afa Ingólfi hafi
notið þess, og ég veit að margir
þeirra eiga henni gott að gjalda.
Hún hafði líka þann stóra kost að
vera trygglynd og fjölskyldan var
henni eitt og allt. Pabbi var hennar
eina barn og hann og við systurnar
SELMA
GUÐMUNDSDÓTTIR
+ Selma Guðmun-
dsdóttir fæddist í
Keflavík 20. október
1937. Hún lést á
heimili sínu 16. sept-
ember síðastliðinn
og fór útför hennar
fram frá Kirkjuvogs-
kirkju í Höfnum 23.
september.
Selma systir mín
hefði orðið 63 ára
gömul 20. október,
þegar þessar línur eru
skrifaðar, en hún lést
að heimili sínu, Garð-
húsum í Höfnum, 16. september sl.
Á milli okkar Selmu voru fimm
ár og eins og verða vill með systk-
ini fórum við hvor í sína áttina og
vorum ekki alltaf sammála. Það
var ekki fyrr en á síðustu tveimur
til þremur árum sem við tókum
aftur upp samband. Við vorum
sáttar og náðum vel saman og það
var yndislegt að finna hvað hún
var ánægð með lífið. Síðustu árin
hennar með manni sínum, Þóroddi
Vilhjalmssyni, vora hennar bestu
ár. Á heimili þeirra í Höfnunum
naut hún sín til fulls eins og sjá má
á verkum hennar þar
innan dyra og utan.
Við ótímabært and-
lát Selmu kemur
margt upp í hugann.
Síðustu vikur og mán-
uði sem hún lifði rifj-
uðum við oft upp
gamla tíma og ekki
síst minningar frá
barnæskunni þegar
við voram stelpur
heima í Ásbúð í Hafn-
arfirði. Selma og
Heiða systir fengu
báðar berkla korn-
ungar og stóð val for-
eldra okkar milli þess að flytja „út
í sveit“ eða leggja þær inn á Vífils-
staði. Ásbúð varð fyrir valinu,
lengra var ekki hægt að komast
burtu úr bænum. Það var Árn-
björg amma okkar sem tók af
skarið og hjúkraði þeim eins og
hún gat, en amma átti mikinn þátt
í uppeldi okkar systranna, Ásu,
mín, Selmu og Heiðu, á þessu
tímabili og síðar barnabarnanna,
því hún náði tíræðisaldri við bestu
heilsu. í Ásbúð var flutt árið 1941
úr Gunnarssundi 5. Þetta var í
stríðinu, pabbi var í siglingum og
hlutum því ómælda athygli og ást.
Síðustu árin bjó hún hjá honum og
Helgu og ég efast ekki um að það
hafi verið draumastaðurinn fyrir
hana því hún vildi hvergi annars
staðar vera en nálægt pabba. Þó lífið
hafi kannski ekki alltaf farið mjúk-
um höndum um ömmu var hún svo
heppin að fá að eiga langa ævi í sam-
vistum við þá sem henni þótti vænt
um og ég veit að það var henni mikils
virði.
Þegar fólk deyr skilur það eftir sig
tómarúm sem enginn annai- getur
fyllt upp í og ég veit að það kemur
enginn í staðinn fyrir hana ömmu
mína.
Elsku afi, pabbi, Helga, Sigga,
Fríða og Ingibjörg, við verðum að
hugga okkur við góðar minningar
um yndislega konu.
Vertu yfir og allt um kring
með eilífri blessun þinni,
Sitji guðs englar saman í hring,
sænginniyfirminni.
(Sig. Jónsson frá Presthólum.)
Erla Rún Sigurjónsdóttir.
Elsku, besta amma mín.
Það er svo skrítið að þú skulir vera
farin. Ég gerði mér alls ekki grein
fyrir að þú færir svona fljótt frá okk-
ur öllum. Þú barst aldurinn alla tíð
svo vel og svo fórstu svo fljótt. Mér
þykir svo sárt að hafa ekki náð að
kveðja þig almennilega, amma mín,
ég vona bara að þú fyrirgefir mér.
Svo þegar ég hugsa um það veit ég
að þú gerir það, því þú varst alltaf
svo góð. Þú varst alltaf svo góð og
stolt af okkur; pabba, mér, Erlu
Rún, Siggu og Fríðu. Enda vorum ég
og Sigga Mæja í þínum huga svo lík-
ar pabba og Erla Rún og Fríða svo
líkar í Reynisættina. Það var svo
fyndið þegar þú varst að tala um
okkar mestu hæfileika og prýði og
máta það við þá sem þér þótti vænst
um: pabba og foreldra þína. Mig
langar svo til að segja þér að ég var
líka stolt af þér. Þú varst falleg, góð,
blíðlynd kona sem lifðir fyrir barn
þitt og barnabörn.
Elsku amma mín. Mig langar til
að þakka þér fyrir öll sumrin í sveit-
inni hjá þér og afa. Ég á svo góðar
minningar frá þeim tíma. Núna sé ég
þig í anda þar, með dýrunum sem
þér þótti svo ósköp vænt um. Ég finn
rökkrið og friðinn og mjúku hend-
umar þínar. Bless amma mín, við
sjáumst þegar yfir lýkur.
Kristur minn ég kalla á þig,
komdu aðrúmi mínu.
Gæskuríkur geymdu mig
Guð í faðmi þínum.
(Höf.ók.)
Þín sonardóttir,
Ingibjörg Ósk.
flutti heim hljóðfæri, bæði fyrir sig
og aðra. Það var spilað á gítar,
mandólín og greiðu að ógleymdu
orgelinu niðri í stofu, en Selma fór
að spila á það eftir eyranu fjög-
urra ára gömul. Eitt af því sem við
reyndum mikið að grafa upp í
sumar var ljóð sem amma söng oft
fyrir okkur, Liljan á melnum, en
við mundum ekki nema örfáar lín-
ur úr þvLNú þegar ljóðið er fund-
ið og hún er öll, veit ég ekki betri
eftirmæli.
Ég leit eina lilju í dalnum:
hún lifði hjá steini á mel,
svo blíð og svo björt og svo auðmjúk,
en blettinn sinn prýddi hún vel.
Ég veit, það er úti um engi
mörg önnur, sem glitrar og skín
Og þræt’ ekki’ um litinn né ljómann.
En liljan við steininn er mín.
Og þó að í vindinum visni
á völlum og engjum hvert blóm,
og haustvindar blási um heiðar
með hörðum og deyðandi róm,
og veturmn komi með kulda
og klaka, það sakar han’ ei.
Hún lifir í huga mér, sú lilja,
og iifa mun þar til ég dey.
(Þýð. I’orsteinn Gíslason.)
Ég kveð systur mína með þakk-
læti og manni hennar, Þóroddi Vil-
hjálmssyni, sem einnig er fæddur
20. október 1937, sendi ég samúð-
arkveðjur.
Sunna Guðmundsdóttir.