Skírnir - 01.01.1887, Síða 36

38
ENGLAND.
þó inngangur hennar hafi þegar afarlangur orðið. Vjer tökum
þar til, er Gladstone hafði (í byrjun febrúarm.) tekið við
forstöðu nýs ráðaneytis. Með því að áform hans, rikisstöðu
Irlands viðvíkjandi, hafði sett geig í marga aí Viggaliði, eink-
um hína varkárari, skoruðust sumir höfuðskörungar þeirra
undan að ganga þar til sætis. Meðal þeirra voru Hartington
lávarður, Derby lávarður, Forster og Goschen, auk fl. Löngu
áðnr enn Gladstone lagði nýmælin um þjóðarþing Ira í Dýfl-
inni til umræðu, var svo mikið um þau alþýðu kunnugt orðið,
að riðl komst á Viggaflokkinn, og sundurleitnin í ráðaneytinu
sjálfu vottaðist þá berlegast, er þeir Trevelyan og Chamberlain,
forustumenn í fylkingu Vigga, beiddust úrgöngu (í miðj-
um marzmán.). Meiri skeik setti þó í Viggaliðið, er mönnum
varð kunnugt, hvað Gladstone hafði í ráði um breytingar
landbúnaðarlaganna, eða rjettara mælt landeignanna á írlandi.
Af stórbúendum Irlands skyldi ríkið kaupa landeignir þeirra,
jörðunum svo hlutað meðal leiguliða til fasteigna, en þeir
svara því aptur ieiguburði og afdráttarborgun á tilteknu ára-
bili ‘). Stjórnarstöðulögin voru lögð til umræðu 8. apríl, og
þykir oss óþarft um þau annars að geta, enn að verkefni
þjóðþingsins i Dýflinni skyldi að eins vera hin sjerlega löggjöf
írlands, en skyldi ekki taka til neinna samrikis- eða alrikis-
mála. Varakonungurinn skyldi halda embætti sinu, þó ráð-
herraskipti yrðu á Englandi. Argjaldi lrlands til rikisþarfa
skyldi stórum hleypt niður, og ef oss minnir rjett, skyldi þaðan
einskis krafizt til stríðskostnaðar. Gladstone mælti fram með
frumvarpinu með frábærri mælsku og «eldlegu fjöri» í hálfa
fjórðu stund. Hann brýndi lengi fyrir þinginu, hvernig öll
kúgunarúrræði hefðu til einskis komið á Irlandi, og bað menn
loks átta sig á, að þetta væri sá eini vegurinn til úrlausna,
friðar og rjettlætis. Ur þvi allt varð enn ókljáð, þykir oss
ekki fyrir neitt koma, að herma meira af rökum Gladstones
eða þeirra, sem hans megin stóðu, en mótbárurnar komu þar
) Kaupið skyldi byrja svo, að 50 raill. p. sterl. skyldi varið næstu 3
ár, eða til 1890.