Skírnir - 01.01.1906, Page 7

'Skírnir.
Kristján konungur IX.
7
ríkiserfðabálki í konungalögunum 1665, gat krúnuna borið
undir kvennliði, er enginn stóð lengur uppi af karllegg
Friðriks III. Þessum ríkiserfðalögum var harðlega neitað í
Hertogadæmunum, þar var karlleggurinn einn talinn
réttbær til ríkis, en þá mætti og leita lengra upp en til
Friðriks III.
Nú var í Hertogadæmunum ein grein Aldinborgar-
ættar, sem taldi sig borna þar til ríkis, er konungsætt-
leggurinn væri úr sögunni, og var sú grein kend við
Ágústenborg, sem er höll á Alsey við sundið, sem eyna
skilur frá meginlandi. Yfirmaður þeirrar ættgreinar var
Kristján igúst hertogi, mágur Kristjáns konungs VIII;
Karólína Amalía drotning var systir hertogans. Móðir
þeirra var dönsk konungsdóttir, eða hét svo, Lovísa
Ágústa, systir Friðriks VI, en reyndar vissu allir, að hún
var dóttir Strúense, en ekki hins vitskerta konungs Krist-
jáns VII. Námægðir þessar við konungsættina í 2 liðu
höfðu mjög hafið veg Ágústenborgar-hertoga, auk þess sem
þeir voru i mörgu yfirburðamenn, og frömuðir vísinda og
fagurra lista. Nú hafði og Kristján VIII hent það glapræði
að gera mág sinn Friðrik prins, bróður Kristjáns Ágústs,
landsstjóra í Hertogadæmunum, og því varð þeim bræðr-
um enn betur innan handar að magna mótþróann þar
suður frá.
Eins og áður er á vikið voru i konungsríkinu Dan-
mörku karlerfðir og kvenna að langniðjatali frá Frið-
rik III, og að því er Danir héldu fram eigi síður í Slés-
vík; en í Holsetalandi og Láenborg voru eingöngu karl-
erfðir, þar sem þeir landshlutar voru forn þýzk lén, að
minsta kosti lék enginn vafi á því um hinn svonefnda
Gottorp-hluta Holsetalands. Til þessara landshluta taldi
Kristján Ágúst sig hafa ótvíræða réttarkröfu, kominn í
beinan karllegg af Friðrik II, og hærra mun hann hafa
hugsað, og það var að ná konungdómi í Danmörku, treysti
hann þar á afl alríkismanna og að Danir vildu alt til
vinna að ríkið klofnaði ekki. En þó að þetta horfði all-
vænlega við, fór það alt út um þúfur, því að hann vakti