Skírnir - 01.01.1906, Blaðsíða 54

54
Úr trúarsögu Forn-íslendinga.
Skírnir.
Á þann hátt, sem vikið var á, getum vér nú séð,
hvernig kristnar trúarhugmyndir eru veikar framan af,
en fá meira og meira vald yfir hugum manna, unz þær
á hinni blóðugu Sturlunga-öld eru orðnar svo magnaðar,
að menn kjósa einatt heldur að láta lif — þegar í tvísýnu
er komið — heldur en að brjóta á móti þeim. Ennþá
seinna hertekur kirkjutrúin alveg hugina, og hið »skyn-
samlega vit« fyrri manna hverfur að mestu hjá niðjum
þeirra.
Eftir trú heiðingjanna er það, eins og áður er á vik-
ið, mjög skiljanlegt, að þeir biðjist ekki hofgoðafundar þó
að þeir gjörist banvænir eður eigi að lífiátast. Og fyrst
eftir að kristni er lögtekin á Islandi virðist ekki hafa
orðið mikil breyting á því, hvernig menn verða við dauða
sínum að þessu leyti. Þess er ekki getið, að menn skrift-
ist á undan bardögum eða hrópi á prest er þeir falla
óvígir.
Þó eru þess dæmi, að óttinn við helvíti kemur fram
þegar á söguöldinni.
Andlátsvísa Ilallfreðar vandræðaskálds er mjög fróð-
leg í þessu efni og eftirtektarvei’ð:
Ek munda nú andask,
ungr vask harðr í tungu,
senn, ef sálu minni,
sorglaust, vissak borgit;
veitk at vætki of sýtik,
valdi guð hvar aldri
(dauðr verðr hverr) nema hræðumk
helvíti, skal slíta8).
Þetta er andlátssálmur kristins manns. En aðalatriði
trúarjátningar hans er óttinn við helvíti, þessi alveg nýi
ótti, sem víkingarnir höfðu ekkert af að segja. Hallfreður
getur ekki dáið kvíðalaus, af því að hann er ekki viss
um að verða sáluhólpinn, eins og síðar var að orði kom-
ist. Eins og Þórir jökull síðar, huggar Hallfreður sig við