Skírnir - 01.01.1906, Blaðsíða 66

66 Úr trúarsögu Forn-íslendinga. Skirnir.
Sveini Jónssyni má ekki gleyma í kirkjusögu Islands.
Hann sýnir hvað trúin, skömmu eftir 1200, gat verið
orðin rótgróin jafnvel í harðgerðustu brjóstum; og jafn-
framt sýnir hann hve sterk áhrif Guðniundur biskup, þessl
trúmaður svo hélt »við vanstille«, hafði á þá sem með
honum voru. Næst skapi annari eins hetju og Sveini
hefði það sjálfsagt verið, að berjast fram í rauðan dauð-
ann, og reyna að hafa mann fyrir sig, einn eða fleiri; og
það er ekki lítið vald, sem þurft heíir til þess að breyta
öðrum eins bardagamanni svo, að hann lætur af fúsum
vilja brytja sig niður, án þess að reyna að koma nokk-
urri vörn fyrir sig. En víkingslundin gægist þó fram hjá
þessum píslarvotti trúarinnar og Guðmundar biskups, eigi
að eins í hreystinni. Að vísu kýs hann sér sennilega
þennan hroðalega dauðdaga guði til velþóknunar, til að
bæta fyrir sig og ef til vill aðra, og til að vera viss um
að lenda ekki i Helvíti. En líklega gerir hann þetta
hreystibragð jafnframt sér til frægðar, að fornum víkinga-
sið. Karlmenska Sveins er sambland af hreysti víkingsins,.
sem »bregður sér hvorki við sár né bana«, og af þolgæði
píslarvottarins sem styðst við trú hans og von: að sleppa hjá
enn þá verri kvölum síðar meir en hreppa himnaríkis sælu.
Annað eins og þetta, hefír sjálfsagt alið á þeirri sví-
virðilegu grimd, sem virðist fara vaxandi eftir því sem
líður á Sturlungaöldina.
Hver stétt og tegund manna hefír sína sérstöku hræsni
— eins og Goethe hefir tekið fram. Hræsni víkingsins
var nú einkum sú, að taka dauða sínum eins og það væri
atburður, sem ekki gæti raskað hugarró hans, svo geig-
vænlegur sem hann þó virtist; og þurfti að visu til þess
aðdáanlega vel stiltar taugar og trausta karlmensku.
En hinum kristnu afkomendum víkinganna var ekki
einhlítt að verða karlmannlega við dauða sínum, því að
dauðinn var, eins og áður er á vikið, inngangur að ógn-
um, þar sem jaínvel hreysti Gunnars eða Skarphéðins
hefði að engu haldi komið. Kristnir urðu mennimir, þó
þeir væru eins að gerð, að verða eigi einungis karlmann-