Skírnir - 01.01.1906, Blaðsíða 78

78
Ritdúmar.
Skírnir.
Við Völuspá 36 7—8 (sá er undinn salr orma hryggjum) segir
útg., að efasamt sje, hvort hjer sje átt við lifandi orraa. A því
tel jeg engan efa.
I Völuspá 30. orindi (.Fyllisk fjörvi feigra manná) tel jeg það
vafalaust, að feigr þíði ekki »dainn«, heldur hafi sína vanalegn
merkingu. Það vœri fjarstæða að tala um fjör dáinna mannar
hvort sem fjör hjer táknar lífsblóð eða líf.
Við Völuspá 39 7 (tungls tjúgari) segir útg., að tjúgari þíði
(upphaflega) »sá sem dregur til sín og rífur«; bendir þetta til, að
hann leiði orðið af sögninni tjú'ja, — toga, draga, enn það mun
naumast rjett vera. Karlkinsorð þau, sem enda á ari, mindast
reglulega af þeim sögnum, sem beigjast eins og t. d. kalla, skapa
(kallari, skapari o. s. frv.), enn mjög sjaldan af sterkbeigðum
sögnum, enn tjúga (= toga) gekk upphaflega eftir sterku beigíng-
unni (sbr. toginn og skildar sagnir í öðrum germönskum málum).
Orðið tjúgari bendir á, að til hafi verið í rnálinn veikbeigð sögn:
*tjúga, *tjúgaða, sem virðist ekki hafa átt skilt við sterkbeigðu
sögnina (tjúga, taug), heldur vera samstofna við kvennkinsorðið
tjúga, tvíklofinn forkur, sem aftur er í ætt við töluorðið tveir.
Sögnin að *tjúga virðist hafa þítt líkt og ’tvístra’, ’sundra’ eða
’brjóta í tvent’ og þar af að ’glata’, ’firirfara’.
í Völuspá 65 8 (nú mun hon sökkvask) ritar útg. hann firir
hon, sem stendur í báðum handritunum. Þessi breiting stafar af
algjörðum misskilningi á afstöðu þessa erindis við kvæðið í heild
sinni, eins og jeg hef sínt í Tímar. Bókmfjel. XVI, 80.—82. bls.,
og vísa jeg til þess.
Við Hávamál 28 4 segir útg., að eyvitu sje sama sem ‘»eigi<(;
rjettara væri: engu.
A skíringunni við Sigurðarkviðu skömmu 8 3 sjest, að útg. er
enn á þeirri skoðun, að ísa og jökla sje þolfall fleirtölu, með
öðrum orðum, að skáldið hafi hugsað sjer ísbreiður og jökla rjett
hjá höll Gjúkunga og láti Brynhildi ráfa um þessa köldu staði á
kvóldin til að svala sjer, meðan Sigurður er að hátta hjá Guðrúnu!
Kvæðið gefur annars ekki neitt tilefni til að halda, að höfundur
þess hafi verið neinn fábjáni. Jeg verð því enn að vera á því, að
ísa og jökla sje eignarfall fleirtölu og stjórnist af fyld, og leifi
mjer að vísa til þess, sem jeg hef sagt um þennan stað í Tímar.
Bókmfjel. XV, 115,—116. bls. og XVI, 82.-83. bls. Mjög lík
hugsun kemur firir í Skáldhelgarímum I. 2: Svellur þat með