Skírnir - 01.01.1906, Blaðsíða 57

Skírnir.
Úr trúarsögu Forn-íslendinga.
57
réttisk hann upp ok kom höggit í höfuð honum, ok varð
mikit sár; sá konungr, at þat var bana-sár; bað konungr
þá hætta við hann. Jökull sat upp ok orti þá vísu.
Svíða sár af mæði
setit hefk oft við betra
und es á oss sús sprændi
ótrauð legi rauðum;
byss mér blóð úr þessi
ben; ték við þrek venjask;
verpr hjálmgöfugr hilmir
heiðsær á mik reiði.
Síðan dó Jökull«u)
Kristinn að nafni til hefir Jökull Bárðarson hlotið að
vera; en hvergi kemur það fram í þessari vísu, sem er
eins og stillilegt andvarp hins helsærða manns um leið
og hann lítur yfir liðna æfi.
Þegar að því er gætt, hvernig kristnin komst á hér
á landi, er heldur ekki við því að búast, að kristnar hug-
myndir séu orðnar algengar skömmu eftir árið 1000.
Það voru pólitískar ástæður, eða með öðrum orðum
frekja sumra til fjár og valda, en fastheldni annara við
þessi sömu gæði, sem réð mestu um kristnitökuna á Islandi.
Líkt var um siðabótina síðar; þar er það ásælni konungs-
valdsins, sem mestu ræður um siðaskiftin. En hvort-
tveggi voru siðaskiftin frá þjóðlegu sjónarmiði hið mesta
ólán fyrir ísland12).
Dr. Björn Olsen hefir af miklum skarpleik sýnt fram
á, hvernig kristnitakan muni hafa orðið niðurstaðan af
flokkaskiftunum skömmu fyrir 1000; hinir »nýju höfð-
ingjar« styðja kristnina, ekki sízt til þess að efla sig til
valds, en gömlu goðamir, hinir sjálfsögðu forvígismenn
heiðninnar, velja þó loks »heldur að taka kristni en að
eiga það á hættu að missa veldi sitt«13).
Goðarnir voru, eins og eðlilegt er, ekki svo framsýnir
að þær sæu, hversu kristnitakan hlaut að verða upphaf
að endalokum íslenzka ríkisins.