Skírnir - 01.08.1906, Page 37

Skírnir.
Henrik Ibsen.
22»
andi, mannaða kristindóms í Noregi um þær mundir. í
þessu yerki brotna tveir straumar saman í sál Ibsens,
annar í uppreisn á móti vísindakenningum kristinna guð-
fræðinga, hinn í þrá eftir hvíld við hinn eilífa sannleik
kærleikskenningarinnar. Þessi síðari straumur féll á seinni
árum Ibsens yíir alla vandlæting hans gegn þjónum þjóð-
kirkjunnar, en brimföllin af baráttu þessara tveggja stefna
eru svo sterk í »Brandi«, að hann hefur ef til vill í allri
sinni ritsnild og skáldlegum kraftaverkum hvergi lagst
dýpra. Skáldfaðir vor, síra Matthías, hefur eftir eðli sínu
og trúarþrá þar hið bezta viðfangsefni, og i ýmsum köfl-
um ritsins hefur hann lagt meistarahönd á frumritið; svo
að íslendingar eiga þar góðan kost á því að kynna sér
eitt hið frumlegasta og lærdómsmesta sýnishorn hinnar
Ibsensku snildar og afls.
I »Pétri Gaut« hefur Ibsen náð enn hærra í rímlist
og frjálsum meistarahreyfingum sins mikla anda. Þar er
ekki röst þessara tveggja strauma, trúarhlýðni og kær-
leiks, efnið sem hann fæst við, heldur barátta norskrar
eigingirni, mót hinu sama mikla lögmáli, kærleikanum.
Enginn höfundur, sem eg hef kynst, hefur sýnt af sér
skarpari og vægðarlausari dómgreind móti því sem hann
þó ann fram yflr alt, heldur en Ibsen hefur gjört í þessu
frægðarverki sinu. Eins og i »Brandi« hefur hvíldarþrá
Ibsens og löngun til þess að ná höfn í jafnvægi kærleik-
ans sigrað hér yfir öllu öðru, og eigingirnin felst í faðma
við ást norskrar konu á seinustu síðu »Péturs Gauts« með
svo mikilli hátign og snilld, að eins dæmi mun vera í
skáldment nokkurrar þjóðar. í þessu riti hegnir hann
vægðarlaust löstum þjóðar sinnar, en alstaðar er undir-
straumur þjóðrækni og ástar til landsins skýr og ljós þeim,
sem lesa kann. Með þessu riti náði Ibsen fyrst til fulls
hæð sinnar hæstu skáldlistar.
Frá þessum tima gjörist hann, ef svo mætti segja,
stórkaupmaður, er selur hugmyndir sínar fullbúnar í lista-
sniði þeim, sem bezt borga og bezt kunna að meta. Andi
hans hneigðist að vísu þess utan að því formi skáldlistar-