Skírnir - 01.08.1906, Blaðsíða 80

Skírnir.
Ritdomar.
JÓN TRAUSTI: Halla. Söguþáttur úr sveitalifinu. Reykjavík. Arinbj. Svein-
bjarnarson og Þorst. Gislason gáfu ut. Prentsmiðjan Gutenberg 1906.
Bók þessi er gleðileg nyjung. Höf., sem kallar sig »Jón Trausta«,
hefir áður af sagnaskáldskap að eins birt eina smásögu í »Eimreið-
inni«, og nú kemur hann alt í einu fram með 224 bls. skáldsögu,
er sýnir svo ótvíræðar gáfur, að ekki verður um vilst. Og þótt
gallar séu á bókinni, þá eru þeir hverfandi í samauburði við kost-
ina, og hins vegar þess eðlis, að hægt er að lagfæra þá flesta í annari
útgáfu, sem eg efast eigi um að bókin eigi í vændum. En kost-
irnir eru fyrst og fremst þeir, að hér er lýst mönnum og konum,
íslenzku sveitalífi og íslenzkri náttúru svo vel, að alt verður skvrt
og lifandi fyrir augum vorum. Höf. hefir lifað sig svo vel inn í
efnið, er svo gagntekinn af því, að frásögnin streymir viðstöðulaust
og eðlilega, knúin áfram af eðlisþunga atvikanna sjálfra, eins og
fljótið rennur að ósi. Sálarlíf aðalpersónanna er rakið svo ljóst,
eðlilega og hispurslaust, að víða er með snild, og jafnvel þær per-
sónur, sem lítið koma við söguna, verða furðu skýrar. — Gallarnir
eru blettir á málinu, stöku orð, orðatiltæki og orðskipun, sem að
vísu tíðkast í ræðu og riti margra, en ætti að forðast, af því þau
eru ruunin af illum áhrifum útlendrar tungu. Sumstaðar er máls-
greinum of rnjög hnýtt hverri aftan í aðra. Það er þá eins og frá-
sögn höf. hafi ruðst úr pennanum hraðar en svo að hann hefði
tíma til að leysa málsgreinarnar sundur og raða þeim í léttstígari
fylkingar. En skylt er að geta þess, að gallarnir hverfa því meir
sem líður á söguna og malið legst þá létt og eðlilega af efninu.
Þarf varla að kvíða því, að slíkir gallar loði lengi við stíl höf.
Hann á nóg af ósviknum málmi og þarf að eins tíma og þolinmæði
til að móta hann vel. — Eitt atriði í bókinni er ekki sennilegt: að
sveitafólk, sem fær nyjan prest að haustinu, viti ekki fyr en komið
er fram á vetur hvort hann er kvongaður eða ekki, þó hann hafi