Skírnir - 01.08.1906, Blaðsíða 38

230
Henrik Ibsen.
Skirnir.
innar, sem talar til fjöldans og bezt er goldið, ef því tekst
að ná almennri hylli. Sögur hefur Ibsen engar skrifað,
og með kvæðum sínum og söngvum hefur hann aldrei
ætlað sér að ná neinu takmarki, öðru en því, að sýna
einnig þar yfirburði sína yfir aðra samtímamenn þjóðar
sinnar. En það sem ákvarðað hefur hann þó til þess að
fullu og öllu, að gefa sig að sýningarlistinni á leiksviðinu,
er án alls efa hvöt hans til þess að ná valdi auðsins yfir
mótstöðumönnum og gjörast óháður hinum mikla gamla
kúgara æsku sinnar og fyrstu manndómsára, fátæktinni.
Þeir, sem þekkja vilja Ibsen vel, verða að gjöra sér
það Ijóst fyrst og fremst, að hjá honum ríkir andinn yfir
hjartanu. Skáldskapur hans er andans verk, hugsað fast
og rétt, og ''sett hátt yfir dóma þeirra, sem fylgja ein-
ungis þeim þyt almennrar smekkvísi, sem ræður á einum
eða öðrum tíma. Að vísu notar haun flugfæri tauga sinna
og hjarta til þess að bera skeyti anda síns fram sem hæst
og sem lengst, cn hann lætur aldrei hjartað fá yfirvald
yfir heilanum og reiknar ætið tölvíslega og hugsunarrétt
hvert verk skal vinna og með hverjum hætti það skal
vinnast.
Kvæði Ibsens komu fyrst út 1871; voru þau 4 ár að
seljast: fjögur þúsund eintök í fyrstu útgáfu. Þau hafa
orðið til á ýmsum tímum frá árunum 1848 og til þess þau
komu út. ílefur hann frá öndverðu lagt mikla rækt við
að va-nda kveðskap sinn, og er málið hlaðið af hugsunum.
At' kvæðum hans þykir ágætast »Þorgeir í Vík«, sem til er
á íslenzku í ágætri þýðingu eftir síra Matthías. Sumt af
kvæðunum er mjög þungskilið og þrungið af ádeilum
gegn ýmsu í fari Norðmanna og annara þjóða. Yfirleitt
bera þau all-víðast hið sama merki þess, að hugsunin situr
ríkt í fyrirrúmi fyrir tilfinningunni. Það var því eðlilegt,
að skáldæð hans streymdi burt frá hinum þröngu tak-
mörkum kvæða og söngva yfir í aðra rýmri farvegi.
Leikritið á bundnu máli varð einnig að víkja fyrir hinu
hæsta formi hinnar nýjustu tízku. Þar gat hann til fulls
mótað hugsanir sínar inn í meðvitund fjöldans og gefið